Fas Arapçası

Fas Arapçası
Fas Arapçası
اللهجة المغربية
Ana dili olanlar	Fas
Konuşan sayısı	31.550.000 (2014)
Dil ailesi	Afro-Asyatik diller Semitik diller Orta Semitik diller Arapça Mağrip Arapçası Fas Arapçası; ; ; ; ;
Dil kodları
ISO 639-3	ary
Glottolog	moro1292
	Fas Arapçasının konuşulduğu bölgeler

Fas Arapçası (Arapça: اللهجة المغربية, romanize: El-Lehce El-Mağribiye) veya Derice (الدارجة), Arapçanın Fas'ta konuşulan diyalektik, yerel biçimi veya biçimleridir.^[3] Fas Arapçası, diğer Mağrip lehçeleri olan Cezayir Arapçası ve Tunus Arapçası bir dereceye kadar anlaşılabilmektedir.^[4] Yaklaşık 31,5 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup ülkenin baskın konuşulan dilidir ve Fas televizyon eğlencesi, sineması ve ticari reklamcılığında güçlü bir varlığa sahiptir. Fas'ın resmi dili olan Fasih Arapça ise dini vaazlar, kitaplar, gazeteler, hükûmet haberleşmeleri, haber yayınları ve siyasi sohbet programları gibi resmi durumlarda değişen derecelerde kullanılır.

Fas Arapçasının da birçok bölgesel lehçesi ve aksanı bulunmaktadır. Ana lehçesi Kazablanka, Rabat ve Fes'te kullanılan lehçedir ve bu nedenle medyaya hakimdir ve Tanca ve Vecde'de konuşulanlar gibi diğer bölgesel lehçeleri gölgede bırakmaktadır.

Fas Sahrası'sında konuşulan Hasaniye Arapçası, genellikle bazı Berberi kelime dağarcığıyla ayrı bir Arapça çeşidi olarak kabul edilir.

Yazımı

Tarihin büyük bölümünde Fas yerel Arapçası genellikle yazılmamıştır.^[5] Arapçanın diglossik yapısı nedeniyle Fas'taki okuryazar müslümanların çoğu ana dil olarak Derice konuşsalar bile Standart Arapça ile yazarlardı. Bununla beraber Standart Arapça genelde islami dini bağlamlarda öğretildiğinden, Fas Yahudileri genelde Derice veya İbrani alfabesini kullanan Yahudi Fas Arapçası'nda yazarlardı.

Kelime Bilgisi

Temel

Fas Arapçası güçlü bir Berberi ve Latin (Afrika Latincesi) temeline sahiptir.

Arap Fetihleri ardından da Berberi dilleri konuşulmaya devam etmiştir. Araplaşma süreçlerinde bazı Berberi kabileleri iki dilli yaşadılar, bu da Mağrip'in doğusundan batısına doğru giden Berberi temeli korudu ve Fas Arapçası'nı en çok etkileyen dil oldu.

Daha yakın zamanda Endülüslülerin ve İspanyolca konuşan Morisko halkının 15. ve 17. Yüzyıllardaki akını kentsel lehçelere İspanyolca alıntı kelimelerin yerleşmesine neden olmuştur.

Kelime Hazinesi

Fas Arapçasının kelime hazinesi genellikle Sami kökenlidir ve Klasik Arapçadan türetilmiştir.^[6] Ayrıca kelime haznesinin %10'u ila %15'i Berberi kökenli kelimelerden oluşur. Fransızca ve İspanyolcadan alınan alıntı kelimelerde dile destek olur.

Fas Arapçası ile diğer Arap dillerinin arasında kelime farklılıkları bulunur. Bazı kelimeler Fas Arapçasına özgündür: daba ''şimdi''. Fas Arapçasının karakteristik özelliklerini ise çoğunlukla kelimede kayıplar yaşanan Mağrip Arapçası oluşturur: örnek olarak Klasik Arapçası habaṭ olan hbeṭ' ''inmek''.

Kaynakça

^ Moroccan at Ethnologue (18th ed., 2015)
^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Moroccan Arabic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
^ Yabiladi.com. "Darija, a lingua franca influenced by both Arabic and Berber". en.yabiladi.com (İngilizce). 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.
^ Ennaji, Moha (1998). Arabic Varieties in North Africa (İngilizce). Centre for Advanced Studies of African Soc. s. 6. ISBN 978-1-919799-12-4. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.
^ Gottreich, Emily (2020). Jewish Morocco: a history from pre-Islamic to postcolonial times. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-78076-849-6.
^ Du Punique au Maghribi : Trajectoires d'une langue sémito-méditerranéenne (PDF).

Dış bağlantılar

Moroccan Arabic Guide 7 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Moroccan at Ethnologue (18th ed., 2015)

[Glottolog-2] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Moroccan Arabic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[3] Yabiladi.com. "Darija, a lingua franca influenced by both Arabic and Berber". en.yabiladi.com (İngilizce). 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.

[4] Ennaji, Moha (1998). Arabic Varieties in North Africa (İngilizce). Centre for Advanced Studies of African Soc. s. 6. ISBN 978-1-919799-12-4. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.

[5] Gottreich, Emily (2020). Jewish Morocco: a history from pre-Islamic to postcolonial times. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-78076-849-6.

[6] Du Punique au Maghribi : Trajectoires d'une langue sémito-méditerranéenne (PDF).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d Arap dili • العربية
Genel bakış	Arapça • Arap harfleri • Alfabe tarihi • Başka alfabeyle yazım • Ebced rakamları • Arapçanın diğer dillere etkisi
Alfabe	Arap rakamları • Doğu Arap rakamları • Arapça vurgular • Hamza • Tâ-i merbûta
Harfler	ʾAlif • Bāʾ • Tāʾ • Ṯāʾ • Ǧīm • Ḥāʾ • Ḫāʾ • Dāl • Ḏāl • Rāʾ • Zayn • Sīn • Šīn • Ṣād • Ḍād • Ṭāʾ • Ẓāʾ • ʿAyn • Ġain • Fāʾ • Qāf • Kāf • Lām • Mīm • Nūn • Wāw • Hāʾ • Yāʾ
Devirler	Eski Kuzey Arapçası • Kökleşik • Çağdaş
Başlıca lehçeler	Çağdaş ölçünlü Arapça (resmî) • Mağrip • Mısır • Sudan • Levanten • Arabistan • Irak • Yahudi-Arap
Bilimsel	Edebiyat • İsimler
Hat sanatı ve el yazıları	Nesih • Kûfî • Sülüs • Rika • Divanî • Muhakkak • Mağribî • Hicazi • Meşk •Talik hattı • Nestâlik • Cavi • Pegon
Dilbilim	Ses bilimi • Şemsî harfler • Kamerî harfler • ʼIʻrab (çekim eki) • Dil bilgisi • Üç harfli kök • (Umm Qirāʾa) • UFA • Kur'an Arapçasının yapısı