Dikyar, Uzundere
| Dikyar | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Dikyar Dikyar'ın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Uzundere |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 89,42 km² |
| Rakım | 1356 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 552 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25440 |
Dikyar, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahallenin eski adı Üngüzek'tir. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Unguzek (اونكوزك) olarak geçer. Bu yer adı Unguzek olarak da yazılır.[5][6]
Üngüzek köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirdi. 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre köy, Oltu sancağının Haho (Hahuli) nayihesine bağlıydı. Köyün nüfusu 142 haneden oluşuyordu. 139 hane Hristiyan, 3 hane Müslüman olarak kaydedilmişti. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespitinde köyde 56 hanede 185 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Unguzek köyünün nüfusunun yaklaşık 370 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[7]
Üngüzek, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Erzurum vilayetinin Tortum kazasına bağlı Azort nahiyesinde yer alıyordu.[5] 1935 yılında "Öngöcek" adıyla kaydedilmiş olan köy, 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 1.096 kişiden oluşuyordu.[8][9] Üngüzek, Engüzek, Öngöcek gibi değişik biçimlerde yazılan Unguzek Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında "Dikkale" olarak değiştirildi. Nitekim köyü adı 1955 genel nüfus sayımında "Dikkale (Üngüzek)" biçimde yazılmıştır.[10] 1960 genel nüfus sayımında adının "Dikyar (Üngüzek)" olarak kaydedilmesi, köyün adının 1959 yılında bir kez daha değiştirildiğini göstermektedir.[11] 1965 genel nüfus sayımında Dikyar köyünün nüfusu 1.338 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 288 kişi okuma yazma biliyordu. Bu tarihte köy Tortum kazasının Uzundere bucağına bağlıydı.[12] Uzundere 1987 yılında ilçe olunca, Dikyar da bu ilçenin merkez nahiyesinin köyü haline geldi.
Daha önceleri Erzurum ili Tortum ilçesine bağlı olan köy, 1987 yılında, yeni kurulan Erzurum ili Uzundere ilçesine bağlanmıştır.[13] 1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Uzundere Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Dikyar köyünde iki eski kale bulunmaktadır. Bunlardan biri olan Üngüzek Kalesi oldukça sağlam biçimde günümüze ulaşmıştır. Ağca Kale olarak da bilinen kale içinde kilise, sarnıç, depolar, su kaynağına ulaşan tünel ve başka yapı kalıntıları bulunmaktadır. Dikyar sınırları içinde kalıp terk edilmiş bir köy olan Karoti'deki Karoti Kalesi'nin günümüze ulaşan duvarlarının yüksekliği 2,5 metreyi bulur. Kale içinde yapı izleri tespit edilmiştir. Dikyar köyünde ayrıca kilise mevkiinde bir kilise bulunuyordu. Bu kilise yıkılmış, taşları Yukarı mahalledeki eski caminin inşasında kullanılmıştır.[15]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 85 km, Uzundere ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır [16] Mahalle, Uzundere'nin batısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna, Üngüzek Kapı'da, 3,1 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.[17] .
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 552[1] |
| 2021 | 551[1] |
| 2020 | 563[1] |
| 2019 | 617[1] |
| 2018 | 747[1] |
| 2017 | 496[1] |
| 2016 | 523[1] |
| 2015 | 560[1] |
| 2014 | 622[1] |
| 2013 | 697[1] |
| 2012 | 523[2] |
| 2011 | 524[2] |
| 2010 | 535[2] |
| 2009 | 580[2] |
| 2008 | 592[2] |
| 2007 | 538[2] |
| 2000 | 715[2] |
| 1990 | 884[18] |
| 1985 | 1.064[19] |
| 1965 | 1.338[20] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Uzundere Dikyar Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dikyar alan". Dikyar alan. 1 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ "Dikyar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 235.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 93, 96. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 303.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
- ^ 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1961, s. 213.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 775". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2022.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 264.
- ^ "3392 sayılı Kanun". Resmî Gazete. 19 Haziran 1987. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 124, 127 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Dikyar Mahallesi". YerelNet.org.tr. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ "Dikyar to Üngüzek Kapı". Dikyar to Üngüzek Kapı. Erişim tarihi: 1 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Türkiye'deki bir mahalle ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |