Büyük Diomede
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2024) |
| Büyük Diomede Adası (Tomorrow Island) | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
| Bölge | Bering Boğazı |
| Koordinatlar | 65°46′52″K 169°03′25″B / 65.78111°K 169.05694°B |
| Takımadası | Diomede Adaları |
| Yüzölçümü | 29 km2 |
| Zirve | 477,3168 m |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Demografi | |
| Etnik grup(lar) | İnyupik (eskiden) |
Büyük Diomede Adası veya Yarın Adası (Rusça: Остров Ратманова; Ratmanov Adası, Chukot: Имэлин; Inupiaq: Imaqłiq ) Bering Boğazı'nın ortasındaki iki Diomede Adası'ndan batıda olanıdır. Ada, Rusya'nın Çukotka Özerk Okrugu'nun Çukotsky Bölgesi'nin bir parçasıdır. Rusya ile Amerika Birleşik Devletleri'ni ayıran sınır, Diomede Adaları arasında kuzey-güney yönünde uzanır.
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Büyük Diomede Adası yaklaşık 45 km Çukçi Yarımadası'ndaki Dezhnev Burnu'nun güneydoğusundadır ve seyahat yönüne göre Rusya'nın en doğu noktasıdır. Boylam açısından batı yarımkürede olmasına rağmen Uluslararası Tarih Çizgisinin batısındadır. Koordinatlar 65°46′52″K 169°03′25″B / 65.78111°K 169.05694°B'dir. Kayalık tuya tipi ada yaklaşık 29 km² (11 mil kare) alana sahiptir. Uluslararası Tarih Çizgisi adanın yaklaşık 1,3 km (0,81 mil) doğusundadır. Adanın en yüksek noktası 505 m yüksekliğindeki Kryşa doruğudur. Kuzey kıyısında 65°48′50″K 169°02′5″B / 65.81389°K 169.03472°B'de bir meteoroloji istasyonu bulunmaktadır. 65°48′36″K 169°01′46″B / 65.81000°K 169.02944°B'de bir helikopter pisti yer alır.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Ada başlangıçta İnyupiklerin yaşadığı bir yerdi. First Alaskans Institute şöyle diyor: "Diomede ve King Adaları'nın insanları İnyupik'tir".[1]
Adalara ulaşan ilk Avrupalı, 1648'de Rus kaşif Semyon Dejnyov'du. Vitus Bering, Rus Ortodoks Kilisesi'nin şehit Aziz Diomede'nin anısını kutladığı 16 Ağustos 1728'de Diomede Adaları'na çıktı.[2]
1732'de Rus jeodezist Mihail Gvozdev adanın haritasını çizdi.
1867'de Alaska'nın Satın Alınması sırasında, devletlerin arasındaki yeni sınır Büyük Diomede ve Küçük Diomede adaları arasına çizildi.
20. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]
İkinci Dünya Savaşı sırasında Big Diomede askeri bir üs haline geldi ve Soğuk Savaş'a kadar bir süre bu şekilde kaldı.[3]
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra yerli halk, sınır ötesi temaslardan kaçınmak için Büyük Diomede Adası'ndan anakaraya gitmeye zorlandı. İlk olarak Naukan'ın Yupik köyüne taşındılar[4] Bu köy 1954 ile 1958 yılları arasında tahliye edildi, bu nedenle sakinler başka yerlere yerleştirildi. 2015 yılında iki adadaki insanları yeniden bir araya getirmek için girişimde bulunuldu.[4][5]
Bugün, Alaska'nın komşusu Küçük Diomede Adası'nın aksine, burada kalıcı bir yerli nüfus bulunmuyor, ancak burası bir Rus meteoroloji istasyonunun bulunduğu bölgedir ve Rusya Federasyonu birliklerinin Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) Sınır Servisi'nin üssüdür.[6][7]
Soğuk Savaş sırasında ABD ile SSCB arasındaki sınırın Büyük ve Küçük Diomede'yi ayıran bölümü "Buz Perdesi" olarak anılmaya başladı. Ancak 7 Ağustos 1987'de Amerikalı uzun mesafe yüzücüsü Lynne Cox, Little Diomede'den Big Diomede'ye buz gibi sularda (yaklaşık 35 km veya 22 mi) yüzdü. Dört ay sonra Beyaz Saray'da INF Füze Anlaşması'nın imzalanmasında Gorbaçov kadeh kaldırdığında Mihail Gorbaçov (Sovyet lideri) ve Ronald Reagan (ABD'nin 40. başkanı) tarafından ortaklaşa tebrik edildi. O ve Başkan Reagan gözlüklerini kaldırdılar ve Gorbaçov şöyle dedi: "Geçen yaz Lynne Cox adındaki cesur bir Amerikalının, ülkelerimizin birinden diğerine yüzmesi sadece iki saat sürdü. Sovyet kıyısına adım attığında halkımızla Amerikalıların arasındaki buluşmanın ne kadar samimi ve dostça olduğunu televizyonda gördük. Halklarımızın birbirine ne kadar yakın yaşadığını cesaretiyle kanıtladı".[8]
Lisunov Li-2 kazası[değiştir | kaynağı değiştir]
13 Haziran 1971'de Sovyet Sınır Birliklerine ait bir Lisunov Li-2 adanın merkezine düştü. Tüm mürettebat üyeleri yaralandı ancak hayatta kaldılar ve uçağın gövdesi hala 65°46′42″K 169°04′00″B / 65.7783°K 169.0666°B konumunda durmaktadır.
Fauna[değiştir | kaynağı değiştir]
Big Diomede'de martılar ve guillemotlar[9] dahil olmak üzere 11 kuş türü bulunmuştur. 1976'da adada kızıl bir sinek kuşu tespit edildi.[10] Şu ana kadar Rusya'da benzersiz olan bu bulgu, büyük ihtimalle dağınık bir örnekten kaynaklanıyordu. Memeliler arasında yüzgeçayaklılar (örneğin halkalı ve sakallı foklar, morslar[11]) ve deniz memelileri (örneğin gri ve daha nadir Grönland balinaları) adanın çevresindeki sularda yaşar.[12]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Bering Straits, First Alaskans Institute, Regional Fact Sheets
- ^ "Russia.com". 20 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Diomede – Inalik, Alaska". Usgennet.org. 24 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2012.
- ^ a b D'Oro, Rachel (18 Ağustos 2015). "Alaskan Inupiat village seeks reunion with relatives from Russian island". CBC News. Associated Press. 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2024.
- ^ Grueskin, Zoe (9 Ağustos 2017). "Profile: After 70 Years, A Diomede Family Reunion". KNOM Radio Mission (İngilizce). 17 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ Diomede Islands, 8 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. britannica.com
- ^ "Google Maps". Google Maps. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2012.
- ^ Cox, Lynne (2004). Swimming to Antarctica: Tales of a Long-distance Swimmer. Knopf. s. 275. ISBN 0-375-41507-6.
- ^ 2016. Bird Watching in the Russian Arctic 20 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Newfield, Nancy L.; Nielsen, Barbara (1996). Hummingbird Gardens: Attracting Nature's Jewels to Your Backyard. Houghton Mifflin Harcourt. ss. 53-. ISBN 1-881527-87-5.
- ^ Hughes P.. 2016. Arctic thrill: an expedition through the Northwest Passage 26 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. How to spend it - Financial Times. Retrieved on March 01, 2017
- ^ Jarvenpa R.. Brumbach J. H.. 2006. Circumpolar Lives and Livelihood: A Comparative Ethnoarchaeology of Gender and Subsistence. pp.239. University of Nebraska Press. Retrieved on March 01, 2017