İçeriğe atla

Awa’uq Katliamı

Koordinatlar: 57°06′22″N 153°05′00″W / 57.10604°K 153.0832814°B / 57.10604; -153.0832814
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Awa’uq Katliamı
Amerika'nın Ruslar tarafından sömürgeleştirilmesi
Three Saints Koyu'ndaki Grigoriy Şelihov'un 1784 yılında katliamdan hemen önce kurulan ve katliam sonrası gelişen yerleşimi (Гавань Трёх Святителей). Sitkalidak Adası'nın karşındadır ve ikisinin arasında Sitkalidak boğazı yer alır. Gavriil Sarıçev'in Atlas'ında (1802) bulunan litograf, Alaska and Polar Regions Archives, Rasmuson Library, University of Alaska, Fairbanks.
BölgeKodiak Takımadası, Alaska, Rus Amerikası
Koordinatlar 57.10604 N,-153.083281 W
Tarih14 Ağustos 1784
Saldırı türü
Katliam
SilahlarMisket tüfeği, savaş topu
Ölü500-2.000[1] ~ 1.000[2] ~ 2.500-3.000[3]
Yaralıtam sayısı bilinmiyor
İşleyenlerGrigoriy Şelihov

Awa'uq Katliamı (İngilizce Awa'uq ya da Awa’uq Massacre,[4][5][6] Attack of Awa'uq,[1] Refuge Rock Massacre,[5] Battle of Refuge Rock[7]), Rus Amerikası döneminin kurulum yıllarında Alaska'da 14 Ağustos 1784 tarihinde Rus kürk tüccarı Grigoriy Şelihov önderliğinde misket tüfeği ile savaş topları bulunan 130 kadar Rus promışlennik tarafından Kodiak Adası'ndaki Old Harbor'un hemen güney karşı sahilinde yer alan ve Kodiak Takımadası'nın üçüncü en büyük adası olan Sitkalidak adasının orta güney ucunda Partition Cove denen koyun ortasında yer alan üstü düz uçurum gibi yüksek Awa'uq kaya-adacığına sığınan Kodiak Adası'ndaki Qik'rtarmiut kabilesinden Supiklerin 2000 (ya da daha fazla: 2.500-3.000[3]) kadarının çoluk çocuk intikamvari vahşice katledilmesidir.[8][9] Saldırıda Ruslardan herhangi bir kayıp verilmemiştir.[3] 1992 yazında yapılan kazıda künt (ucu sivri olmayan, küt) bir tokmak/sopa nesneyle kafataslarının ezildiği de görülmüştür. Amerika'nın Ruslar tarafından sömürgeleştirilmesi sürecinde işlenen en büyük ve en vahşi katliam olan Awa'uq Katliamı arkeolog Rick Knecht'e göre Wounded Knee Katliamı'nın Alaska versiyonudur (Wounded Knee of Alaska[10][11]). Bu katliam (massacre[7][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21]), Rusların Alaska'daki Supik topraklarına yayılmasını ve yerleşmesini vahşi biçimde sağladığı gibi Kodiak Adasındaki Supikler için de sonun başlangıcı olmuştur. 1784-1864 Rus döneminde Ruslarca Aleutlarla bir tutulan Yupik halklarından en güneyde yaşayanı olan ve Pasifik Yupikleri de denen Supiklere günümüzde gerçek adları olan Sugpiaq yanında hâlâ Rus dönemindeki Aleut kelimesinden bozma olan Alutiiq adı da verildiği gibi, 2000 ABD Nüfus Sayımı'nda Alaska yerlileri kabile birliklerine göre düzenlenen etnik kod listelerinde doğrudan "Aleut" kelimesiyle nitelendirilmiştir.

Rusların Supik topraklarına yerleşmelerinin hemen ardından bu katliamın olmasıyla birlikte Kodiak'taki Supik kültürü ile varlığı büyük ölçüde yara almış, kalanları bugün dahi toparlanamamıştır. Deniz samuru kolonilerine göz dikerek deniz kürk ticaretini Aleut Adalarından Kaliforniya kıyılarına kadarki Rus Amerikasının güney kıyılarına yayıp tekel imparatorluğu kuran Şelihov-Golikov Kumpanyası dönemiyle onun yeniden yapılandırılmış biçimi olan Rus-Amerikan Kumpanyası dönemine denk gelen 1784-1818 yılları “Supik tarihinin en karanlık dönemi” (darkest period of (Sugpiaq) history[8]) olarak adlandırılmaktadır.

Katliamdan 67 yıl sonra Kodiak Adası'nı ziyaret eden Fin doğa bilimci Henrik Johan Holmberg'in katliam hakkında birincil kaynağı Arsenti Aminak'tır:

“ The Russians went to the settlement and carried out a terrible blood bath. Only a few [people] were able to flee to Angyahtalek in baidarkas; 300 Koniags were shot by the Russians. This happened in April. When our people revisited the place in the summer the stench of the corpses lying on the shore polluted the air so badly that none could stay there, and since then the island has been uninhabited. After this every chief had to surrender his children as hostages; I was saved only by my father's begging and many sea otter pelts

Ruslar yerleşime giderek korkunç bir kan banyosu yaptılar. Sadece birkaç [kişi] baidarkas'taki Angyahtalek'e kaçabildi ; 300 Konyag Ruslar tarafından vuruldu. Bu Nisan ayında oldu. Yazın halkımız burayı tekrar ziyaret ettiğinde, kıyıda yatan cesetlerin kokusu havayı o kadar kirletti ki, orada kimse kalamazdı ve o zamandan beri ada ıssız. Bundan sonra her şef çocuklarını rehine olarak teslim etmek zorunda kaldı; Sadece babamın yalvarması ve birçok deniz samuru postu sayesinde kurtuldum.

”

—Katliamdan kurtulan Arsenti Aminak (1851), [22]

Yer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Supikçe Awa'uq (harfiyen «we are numb»[23] ya da «to become numb»;[24] krş. awaluni «get numb»[25]) İngilizce Refuge Rock Rusça Разбитое кекур Razbitoye kekur (Razbitoi kekur[26]) olarak adlandırılan katliam mahali Sitkalidak adasının orta güney ucunda Partition Cove denen koyun ortasında refüj (orta kaldırım) gibi duran üstü düz yüksek ru:кекур = en:stack tipinde kaya-adacıktır.

Denizin ortasında yükselen kayalık geçmişte Supiklerin savaş (Supikçe anguyuak) sırasında düşmanlarından korunmak için sık sık sığındıkları ulaşılması zor doğal korunaktır.[11]

Donald J. Orth tarafından kaleme alınıp 1967 yılında ABD hükûmetince basılan Dictionary of Alaska Place Names («Alaska Yer Adları Sözlüğü») adlı 1084 sayfalık kitapta Refuge Rock ya da Awa'uq veya Razbitoi kekur adları geçmiyor, yalnızca Partition Cove bulunuyor. Buna karşın Sitkalidak Island maddesinde adın varyeteleri Isla de Soto, Kukan Island, Kunakan Island, Ostrov Salthidak, Ostrov Syakhlidok, Ostrov Syatkhlidak, Sachlidok Island, Sadlidok Island, Saklidok Island, Saklidov Island, Sakthidak Island, Satklidak Island, Scachlitak Island, Shagitak Island, Siaklidok Island, Siaktklidak Island, Zatchlitschak Island biçiminde sıralanıyor.[27]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]
Alaska yerlileri:
A— Na-Dene halkları: Alaska Atabaskları (Yukon Subarctic) ile Eyaklar, Tlingitler ve Haydalar (Northwest Coast)
B— Eskimo-Aleut halkları:
a— Aleutlar (Aleut)
b— Supikler: Batı Supikleri (Kaniagmiut) ve Doğu Supikleri (Chugachigmiut)
c— Yupikler (Ogulmiut, Togiagamiut, Nushagagmiut, Kuskokwagmiut, Kaialigamiut, Magemiut, Ikogmiut, Unaligmiut)
d— Nunivak Çupikleri (Nunivagmiut)
e— İnyupikler (Kaviagmiut, Kinugumiut, Malemiut, Noatagmiut, Nunatagmiut, Oturkagmiut, Killirmiut, Kopagmiut, Kugmiut, Utkiavigmiut, Point Barrow Eskimo) ve Uummarmiutlar (Mackenzie Eskimo)
f— Sibirya Yupikleri (St. Lawrence Island Eskimo)

Rus İmparatorluğu adına keşif gezisine çıkan Vitus Bering ile Aleksey Çirikov'un 1741 yılında Aleut Adaları'nın Rusya'ya en yakın kısmı olan Komandor Adaları'nı keşfetmeleriyle birlikte Rus sömürgeleştirmesi ile Rus Amerikası ([1733 -] 1741 - 1867) dönemi başlamış oldu. Bu yeni dönemle birlikte deniz kürk ticaretinin birincil elemanları olan ve promışlennik adı verilen Rus kürk tüccarı ve yerleşimciler Aleut topraklarına yayılmaya ve buralarda yerli Aleutları köleleştirip kürk avı için kullanmaya başladılar.

Rus kürk tüccarlarının Supik topraklarında kurdukları ilk yerleşim ise 1784 yılında Kodiak Adası'nın güneydoğu kıyısında Three Saints Koyu'ndadır ve burası tüccarların reisi Grigoriy Şelihov'un ilk karargâhıdır.

Kodiak Adası ve yakın çevresindeki Batı Supikleri (Kaniagmiut) diğer Alaska yerlileri (batıda ırkdaşları Aleutlar, doğuda Kızılderili Denağinalar, kuzeyde ise soydaşları Yupikler) ile yaptıkları ticaret hariç, Rus kürk tüccarları 1784 yılında topraklarına gelene kadar oldukça özerk kültür olmuşlardı. Supik savaşçılar 1784 Awa'uq Katliamına kadar düşmanca saldırıları püskürtmeyi başarmışlardı.[6] Supik savaşçıların silahları ahşap zırh ve oklardır.[28]

Kodiak'ın Rus kürk tüccarlarınca işgalinin ilk yıllarının canlı tanığı olan ve Awa'uq Katliamını yaşayan Arsenti Aminak 1851 yılında adayı ziyaret eden Fin doğa bilimci Henrik Johan Holmberg'in birincil sözlü tarih kaynağıdır ve adaya gelen ilk Rus gemilerini Kodiak Adasının güneyindeki Akhiok yakınlarında önce dev bir balina sandıklarını sonra ise ilk kez kokladıkları geminin katran kokusundan hastalandıklarını şöyle tasvir eder:

“ When we saw the ship far off, we believed it was a giant whale and curiosity drove us to examine it more closely. We went out in baidarkas [kayaks], but soon saw that it was not a whale, but a strange monster, never seen before, which we feared and whose stench [of tar] made us sick ”

—Arsenti Aminak (1851)

Kodiak Adasında Rus (Supikçe Kasaakaq < Rusça Казаки Kazaki «Rus Kazakları») gemilerinin (Supikçe skuunaq) ilk kez görüldüğünde 9-10 yaşlarında oğlan çocuğu (Supikçe tan’uraq) olduğunu söyleyen Arsenti Aminak, 1762 yılında ilk gemi yanaştığında çoğu kişinin gemiden korktuğunu, yalnızca Ishinik adlı cesur bir savaşçının gemiye çıktığını ve bir süre sonra onun cam boncuklarla (Supikçe piuqun ya da pinguaq) geri döndüğünü ve korkulacak bir şey olmadığını, gemideki Beyazların deniz samuru (Supikçe arhnaq) kürkü karşılığı ticaret yapmak istediklerini söylediğini belirtir. O zamana kadar Supikler daha çok Pasifik kıyılarında yaşayan Alaska Atabasklarından Denağinalar (Tanaina) ile ticaret yapıyorlardı.[29]

Katliam

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kodiak Takımadası: Sitkalidak Adası ile Kodiak Adası'ndaki Old Harbor arasında Sitkalidak Boğazı yer alır (haritada adı geçmiyor, fakat pembe renkli Old Harbor noktasının alt karşısındaki [harita düşük ölçekli olduğu için bitişik gibi görülmektedir] sarı ada Sitkalidak adasıdır). Awa'uq Katliamında esasen Akhiok ile Old Harbor yörelerindeki Güney Kodiak Supikçesini konuşanlar katledilmiştir.

Batıdaki Aleut Adalarından doğuya uzanan Rusların Supik topraklarına 1762-63, 1776 ve 1779-1780 yıllarında düzenledikleri üç keşif seferinde yerli Supiklerden direniş görmeleri üzerine Şelihov Sitkalidak adasının Awa'uq (Refuge Rock) yöresinde katliamı yapmış ve direniş gösteren Supiklere karşı on yıllık terör saltanatı (reign of terror) sürdürmüştür. Şelihov'un saldırısı ile Alaska işgalinin erken devresinin etnohistorik raporları bulunmaktadır.[1]

Kendisinin tutmuş olduğu kayıtlara göre, Şelihov 130 Rus ve Sibirya yerlisi, Fox Adaları'ndan getirdiği Qawalangin kabilesinden 12 Aleut ile tercüman olarak kullandığı ve adı Qaspeq[1] (ya da Kashpak;[11] harfiyen anlamı «qaspeq») olan Kodiak Supiği (Alutiiq[1] / Aleut[11]) köle (Supikçe metqaq) ile birlikte 1784 yazında Kodiak Adasının güneydoğusuna gider. Burada ticarî kürkü için deniz samuru araştırmasını yapan Şelihov yüzleşme için hazırlanmıştır. Ekibiyle birlikte Kodiak adasının güneydoğusunda bulunan Three Saints Koyu'nda (Supikçe Sun’alleq) ilk ticaret karakolunu o yaz kurar. Ticaret etme ve rehineleri komuta altına alma girişimleri başarısız olup yerlilerce püskürtülmesinin ardından yörede yaşayan yerli Supiklere bir saldırı planlar ve bu kararlı saldırıyla gücünü göstermek ister. Yaklaşan tehlikenin farkında olan ve sayıları 4000 gibi büyük sayıya ulaşan Supikler Sitkalidak adasının dış sahil kısmında Partition Cove denen koyun ortasında güçlü ve en iyi gizli sığınma yeri olan yüksek Awa'uq («to become numb») kayasına çekilirler. Fakat Supiklerin bu gizli sığınağı Şelihov tarafından öğrenilmiş ve Rus silahlarına karşı savunulmasının oldukça zayıf olduğu görülmüştür.[1] Ruslara Awa'uq sığınağının yerini Kashpak göstermiştir.[11]

Ruslarca ve bir avuç Aleut tarafından kuşatılan Awa'uq kayalığındaki Supik akrabalarına yalvaran ve Şelihov'a teslim olmalarını söyleyen Qaspeq bunda başarılı olamaz. Sonunda Şelihov diğer yerleşimlerdeki Supiklerin yardıma gelmesinden korkarak saldırı emrini verir. Sitkalidak Adasındaki Partition Cove denen koya bakan yüksek bir tepeye savaş toplarını (2 1/2-pound cannons[11]) baraj biçiminde konuşlandıran Ruslar koyun ortasındaki yüksek kayaya sığınan Supiklerin üzerine ateş açarlar. Supikler arasında kargaşa çıkar ve 500-2000 kadar Supiğin öldürüldüğü ya da kaçmaya çalışırken boğulduğu raporda yazmaktadır. Kadınlar ve çocuklar korku ve çaresizlikle kendilerini kayalıkların üzerinden aşağı atarlar.[1] Katliamda çoğu kadın ve çocuk 2.500 ilâ 3.000 kadar Supiğin öldürüldüğü tahmin edilmektedir ve Ruslardan herhangi bir kayıp olmamıştır.[3] Katliamdan 67 yıl sonra 1851 yılında Kodiak adasını ziyaret eden ve Supik yaşamı üzerine etnografik bilgileri kaydeden Fin doğa bilimci Henrik Johan Holmberg'in birincil kaynağı olan ve kendisi katliamdan sağ kurtulan Arsenti Aminak Awa’uq (Supikçe harfiyen «to become numb») sahillerinde saldırıdan bir yıl sonra cesetlerin yattığını ve havadaki kötü kokudan orada kimse kalmak istemediğini ve o zamandan beri Sitkalidak adasının ıssız olduğunu belirtmiştir.[1][22][30] Bugün dahi adada insan yerleşimi yoktur.

“ the stench of corpses lying on the shore polluted the air so badly that none could stay there, and since then the island has been uninhabited ”

—Katliamdan kurtulan Arsenti Aminak (1851), [22]

Awa'uq saldırısından sonra iddiaya göre Şelihov sağ kurtulan 1000 kişiyi zaptedebilmek için 400 rehine almıştır. Bu esirler Three Saints ticaret karakoluna getirilmiş ve yetişkin erkeklerin birçoğu Şelihov'un emriyle idam edilmiştir. Bu infazın sayısını kaynaklar 6 ilâ 200 arasında verir. Geri kalan esirler bu karakoldan birkaç kilometre uzakta tundrada bir yere yerleştirilmiş ve Şelihov'un gözetimindeki bir şefin kontrolüne verilmişlerdir.[1] Gemi cerrahı Miron Britiukov'un (ya da Britukov, Bratikov) kaydına göre, erkekler tundrada bekletilirken, 600 kadar kadın ve çocuk da Şelihov tarafından tam üç hafta rehin tutulmuştur.[31] Şelihov daha sonra adalı yerliler üzerindeki otoritesini ve hakimiyetini sağlamlaştırmak için her yüksek rütbeli (chief Rusça тойон toyon Supikçe tuyuq) adamının yanına esir edilen bir Supik çocuğu (Supikçe uswiillraaq) vermiş böylece onları diğer kurtulan Supiklerden gelebilecek saldırılara karşı sigortalamıştır. Şelihov'un milisleri tarafından sonraki günler ve yıllarda Kodiak (Batı ya da Kaniagmiut Supikleri) ve Prince William Sound (Doğu ya da Chugachigmiut Supikleri) civarına değişik sayıda vahşet uygulanmıştır. Şelihov 1786 yılında dönmemek üzere Rusya'ya geri döndüğünde Kodiak Supikleri kırıp geçirilmiş ve demoralize olmuş, Rus kontrolü böylece sağlamlaşmıştır. Şelihov kurduğu bu kürk ticareti kumpanyasını Rusya'dan idare etmiş ve Alaska sömürgesi üzerine emperyal bir tekel oluşturmuştur.[1]

Supik savaşçılar bu katliamdan yıllar önce Şelihov'un dört gemisini yıkmışlardı ve Şelihov bunun intikamını almak için Sitkalidak adasına gelmişti. Rus çarı tüccarlara Alaska'daki yerli halka karşı aşırı durumlarda ve sadece meşru müdafaa dışında şiddet kullanmayı yasaklamıştı. Şelihov'un açıklamaları bu yasağı ihlâl etmeyecek biçimdedir ve raporlarında kötü davranılanın ve ilk saldırıya uğrayanın kendisi olduğunu ısrarla vurgulamıştır. Fakat gemi doktoru (cerrahı) ve görgü tanığı olan Miron Britiukov çara Şelihov'un sayısız zulmünü ve eylemini bildirmiştir.[11] Vicdansız olarak bilinen Şelihov'un Alaska yerlilerine yaptığı kötü muamele Rus İmparatorluğu tarafından ciddi bir suç olarak görülse de Alaska'nın Rusya'dan uzakta izole olması ceza almamasındaki en büyük etkendir.[32]

Rusların ufak savaş topu ile misket tüfeklerine karşı Supiklerin yalnızca okları ve mızrakları vardı.[11] Bu katliam, Kodiak Adasındaki Supikler için sonun başlangıcı olmuştur.[11] Awa'uq Katliamından kurtulanların çoğu Rus işgalinde ilk yirmi yıl içerisinde ölmüştür.[4]

Kodiak Supikçesinin iki alt lehçesi vardır. Bunlardan Güney lehçesi (Southern subdialect) Akhiok ile Old Harbor yörelerinde konuşulurken, Kuzey lehçesi (Northern subdialect) Karluk, Larsen Bay, Port Lions, Ouzinkie, Kodiak yerleşimlerinde konuşulur. Awa'uq Katliamında esasen Akhiok ve Old Harbor sakinleri yani Güney Kodiak Supikçesi konuşanları katledilmiştir. Ruslar aynı yıl kuzeydeki Shuyak Adası'ndaki birkaç köyü de yok etmişlerdir.[33]

Rus işgali öncesi Supiklerin (Batı Suikleri ve Doğu supikleri) nüfusu 10.000 olarak tahmin ediliyor.[34][35] Katliamdan sonra Kodiak ve çevresine yerleşen Ruslar adadaki yerli 8.000 Supiği zorla köleleştirmişlerdir.[36] Yerli köy şeflerinin (Supikçe angayuqaq, İng. village chief[37]) çocuklarını yüksek rütbeli Rus tacirlerin yanına rehine-sigorta olarak alıkoymasını katliamın son tanığı Arsenti Aminak şöyle anlatır:

“ After this every chief had to surrender his children as hostages; I was saved only by my father's begging and many sea otter pelts ”

—Katliamdan kurtulan Arsenti Aminak (1851), [22]

Son tanık

[değiştir | kaynağı değiştir]

1851 yılında Kodiak adasını ziyaret eden ve Supik (Almanca Die Konjagen «Koniag/Kodiak Supikleri, Kaniagmiut») yaşamı ve kültürü üzerine etnografik bilgileri kaydeden Fin doğa bilimci Henrik Johan Holmberg, katliamın son canlı tanığı ile konuşan ve bu konuşmalarını 1856-1863 yıllarında yayımlayan[22][30] tek kişidir. Holmberg'in konuşturduğu bu kişi Arsenti Aminak adlı yaşlı ve bilge (eldest and wisest[38]) Supik (Sugpiat) adamıdır ve bu yaşlı adam Kodiak'ın pagan zamanları üzerine konuşan tek kişi (only speaking monument of pagan times on Kadiak[39]) olduğu kadar aynı zamanda Rus öncesi sözlü Supik tarihinin kaydedilmiş tek canlı örneğidir. Konuşmasını anadili olan Supikçe yapan Aminak'ın sözlerini çeviren ise Alaska Kreollerinden Panfilof adlı kişidir.

"I was a boy of nine or ten years, for I was already set to paddle in a bidarka, when the first Russian ship with two masts appeared near Cape Aliulik. Before that time we had never seen a ship; we had intercourse with the Aglegnutes of Aliaska peninsula, with the Tnaianas of the Kenai peninsula, and with the Koloshes; and some wise men even knew something of the Californias; but ships and white men we did not know at all. When we espied the ship at a distance we thought it was an immense whale, and were curious to have a better look at it. We went out to sea in our bidarkas, but soon discovered that it was no whale, but another unknown monster of which we were afraid, and the smell of which (tar probably) made us sick. The people on the ship had buttons on their clothes, and at first we thought they must be cuttlefish, but when we saw them put fire into their mouth and blow out smoke we knew they must be devils, as we did not know tobacco then. The ship sailed by the island of Aiakhtalik, one of the Goose Islands at the south end of Kadiak, where then a large village was situated, and then passed by the Cape Aliulik (Cape Trinidad) into Kaniat (Alitak) Bay, where it anchored and lowered the boats. We followed full of fear, and at the same time curious to see what would become of the strange apparition, but we did not dare to approach the ship. Among our people there was a brave warrior named Ishinik, who was so bold that he feared nothing in the world; he undertook to visit the ship and came back with presents in his hand, a red shirt, an Aleut hood, and some glass beads. He said there was nothing to fear, ' they only wish to buy our sea-otter skins and to give us glass beads and other riches for them.' We did not fully believe his statement. The old and wise people held a council in the kashima, and some said : ' Who knows what sickness they may bring us; let us await them on the shore, then if they give us a good price for our skins we can do business afterward.'

Arsenti Aminak.

Sonuçları ve etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]
1741-1834 yıllarında Güneybatı Alaska'daki yerli nüfus (Rus-Amerikan Kumpanyası sayımları ile tahminlere dayanılarak) [34]
yıl Aleut Adaları
(= ALEUTLAR)		 Kodiak, Cook Inlet,
Prince William Sound
(= SUPİKLER)		 Kodiak Adası
(= BATI SUPİKLERİ)		 Cook Inlet,
Prince William Sound
(= DOĞU SUPİKLERİ)
1741
8000
1784
10.000
1791
6.000
6.510
599
1804
4.850
1806
1.898
1813
1.508
1817
4.098
2.544
1821
1.700
1834
2.000

Kodiak merkezli Supik topraklarında Rus işgalinin başladığı 1784 yılında işlenen bu acımasız (cruel massacre[40]) vahşi katliam (brutal massacre[41]) Rus Alaskası döneminin bu topraklarda bittiği 1864[1] (ya da 1867[41]) yılına kadar tam 80[1] (ya da 83[41]) yıl etkisi silinmemiştir. Katliam sonrası birkaç nesillik geleneksel ekolojik bilgi erozyonu ve buna bağlı Supik kültürünün ve etnisitesinin yıllar içinde Ruslaşması (Alaska Kreolleri) kaçınılmaz sonuçlardan biridir. Bu yenilgi Supikler için karanlık dönemin başlangıcı olmuştur. Şelihov takımada boyunca yerli direnişi kırmış ve acımasızca kürk üretim sistemini kurmuştur. Birkaç yıl içinde Rus ticaret karakolları ve çalışma istasyonları Alaska Yarımadasından Prince William Sound'a kadar kurulmuş oldu. Kumpanya adına her yaz düzenlenen büyük deniz samuru (Supikçe arhnaq) avı seferlerine bütün yetişkin Supik erkekleri katılmak zorunda bırakılmıştır.[28]

Supik topraklarındaki ilk Rus yerleşimi Three Saints Koyu'nda 1978 Ağustosunda kurulmasından on yıl sonra ilk Rus Ortodoks misyonu Kodiak adasında 1794 Eylülünde kurulmuş, iki sene sonra da Irkutsk Diocese altında Kodiak Vicariate 1796 Temmuzunda kurulmuştur.[42]

Supiklerin kendilerini adlanırken kullandıkları etnonimler bir çıkmaz (predicament[43]) olarak görülmektedir. Özellikle de kendilerini Rusların verdiği "Aleut" adıyla anmaları bu katliamdan sonra olmuştur. Aleutlar ile Supikleri bir tutup aynı adla (Алеутъ Aleut) anan Ruslar,[23][25][44] Aleut Adalarındaki Aleutlardan (Aleutça Unangan Supikçe Taya’ut) ayırmak için kendilerine Qik’rtarmiut («ada sakinleri») diyen, Aleutların ise Kanaaĝin dediği Kodiak Adasındaki Supikleri "Kodiak Aleutu" (dönemin Rusçasıyla Алеутъ Кадьякскiй) ve dillerini de "Kodiak Dili" (Кадьякскiй Языкъ) olarak adlandırmışlardı. İngilizcede "Kodiak Aleutları" (Kodiak Aleuts) adı da Ruslardan kalan bu yanlış adlandırmanın sonucudur. Rusların hem Aleut adalarındaki gerçek Aleutları, hem Kodiak ve Prince William Sound yöresindeki Supikleri, hem de Bristol Bay yöresindeki Yupikleri aynı "Aleut"[45] adıyla anmalarının etkileri günümüzde de belirgin biçimde görülmektedir. 2000 ABD Nüfus Sayımı'nda Alaska yerlileri kabile birliklerine göre düzenlenen etnik kod listeleri (code lists) kısmında "Aleut tribes" («Aleut kabileleri»)[46] başlığı altında verilen etnisiteler (R16-24 Alutiiq Aleut, R28-38 Bristol Bay Aleut, R43-47 Chugach Aleut, R51 Eyak, R55-65 Koniag Aleut, R67 Sugpiaq, R71 Sugpigaq, R75-96 Unangan Aleut) gerçekte birbirinden farklı beş halktır: Gerçek Aleutlar (Unanganlar) "Unangan Aleut", Supikler (Sugpiaq ya da Alutiiq) "Alutiiq Aleut", "Chugach Aleut", "Koniag Aleut", "Sugpiaq" ve "Sugpigaq" adlarıyla beş grup olarak, Bristol Bay yöresindeki Yupikler (Yup'ik) "Bristol Bay Aleut" adıyla yer alırken, Kızılderili halklarından Eyaklar da "Aleut" kabileleri arasında gösterilmiştir. İngilizcede Aleut[47] adının bozulmuş versiyonu olan Alutiiq terimi[25][48][49] Supiklerin kendilerine verdikleri Sugpiaq (harfiyen «gerçek insan»[50] < suk «insan» + -piaq «gerçek»; tıpkı Yupiklerin kendilerini ifade ederken kullandıkları Yugpiaq terimi gibi. Yupikçe y sesinin Supikçede s sesine dönüşmesi tipiktir ve bu ses Çupikçe ile Nunivak Çupikçesinde ise ç sesine dönüşür) adı yerine kullanılmaktadır. 1851 yılında Kodiak Adasını ziyaret eden Fin doğa bilimci Henrik Johan Holmberg genç Supiklerin kendilerini adlandırırken Aljutik dışında bir isim bilmediklerini kaydeder (Holmberg 1856:282).[51] Supikler, Ruslaşmanın en yoğun görüldüğü Eskimolardır. İşgalin sürdüğü bu 80 yıl boyunca Ruslarla ve Rusçayla karşılaşan Supiklerin dillerinde Rusça alıntılar günümüzde de canlılığını sürdürür (Supik alfabesinde c harfi ç sesini verir):

cainiq (< Rus. чайник) 'çaydanlık', cayuq (< Rus. чай) 'çay', caskaq (< Rus. чашка) 'fincan', kaminaq (< Rus. камин) 'soba', kelipaq (< Rus. хлеб) 'ekmek', kuskaq (< Rus. кошка) 'kedi', masla (< Rus. масло) 'tereyağı', muRuk'uuq / muluk'uuq (< Rus. молоко) 'süt', nehusiq (< Rus. ножик) 'bıçak', paltuuk (< Rus. пальто) 'palto', piRuq (< Rus. пирог) 'börek; turta', saalaq ( < Rus. сало) 'yağ, içyağı', stakanaq (< Rus. стакан) 'bardak', slaapaq (< Rus. шляпа) 'şapka'.

1867 yılında Alaska'nın satın alımı ile birlikte Rus Amerikası döneminden ABD dönemine geçilmiştir. Kodiak Supikleri Rus dönemindeki 83 yıl boyunca iki dillik ve iki kültürlülük arasında kalmışlardır. Rus işgalinin ilk yıllarına promışlenniklerin kontrolsüz vahşet ve zulmü damgasını vurmuştur. Yeni Dünya'daki Supiklerin bağışıklık sistemine yabancı olan Eski Dünya hastalıkları Ruslarca getirilmesinden sonra kırımlar yaşanmaya başlanmış, buna bir de Rusların kötü muamelesi ve doğrudan öldürmeleri eklenince Supik nüfusu büyük oranda düşüş göstermiştir. Yalnız bu işgalin Rus hükûmeti tarafından değil Rus-Amerikan Kumpanyası tarafından yürütüldüğünü de vurgulamak gerekir. Bu kumpanya Kodiak yerlilerinin sağlık ve eğitim ihlallerinden sorumlu tutulmaktadır.[41] Supik anneden ve Rus babadan olan melezler "yerli" (native) olarak kabul edilmez, Kodiak Kreol[31] biçiminde "kreol" (creoles) olarak adlandırılırlar.[29]

Kodiak Adasındaki St. Paul's Harbor yerleşimine (Свято-Павловской гавани, günümüzdeki Kodiak kasabası) yanaşan Rus savaş gemisi Neva (en:Russian warship Neva («Нева»), 1814

Rus Amerikası döneminde Alaska'yı esas yönetenler Rus İmparatorluğu ile sonradan şirketleriyle dahil olan Amerika Birleşik Devletleri değil, Şelihov-Golikov Kumpanyası ile bunun 1799'da mirasçıları tarafından yeniden düzenlenmesiyle kurulan Rus-Amerikan Kumpanyasıdır. 1784-1818 yılları “Supik tarihinin en karanlık dönemi” (“darkest period of (Sugpiaq) history”[8]) olarak adlandırılmaktadır.[41]

Şelihov-Golikov Kumpanyası baş yöneticileri:

No. Ad (ömür) Görev süresi
1 Grigoriy İvanoviç Şelihov (1747–95) 1784–86
2 Konstantin Alekseyeviç Samoilov (fl. 1780's) 1786–87
3 Evstratiy İvanoviç Delarov (ca. 1740–1806) 1787–91
4 Aleksandr Andreyeviç Baranov (1746–1819) 1791–99

Rus-Amerikan Kumpanyası baş yöneticileri:

No. Ad (ömür) Görev süresi
1 Aleksandr Andreyeviç Baranov (1746–1819) 1799 – 1818
2 Leontiy Andrianoviç Geremeyster (1780–1833) 1818 – 1818
3 Semyon İvanoviç Yanovskiy (1788–1876) 1818 – 1820

Çariçe II. Katerina yasak (Rusça ясак yasak, İngilizce yasak, yasaq, iasak) olarak da bilinen kürk vergisinin toplanmasını 1788 yılında yasaklamıştır.[31]

Rus-Amerikan Kumpanyası'nın topladığı kürkler [34]
Kürk hayvanı 1797-1821 ortalama/yıl
1797-1821		 1821-1842 ortalama/yıl
1821-1842
Deniz samuru 72,894 2,916 25,416 1,210
Kunduz 34,546 1,382 162,034 7,716
Su samuru 14,969 599 29,442 1,402
Kürk foku 1,232,374 49,295 458,502 21,833
Kızıl tilki 102,134 4,085 90,322 4,301
Samur 17,298 692 15,666 746
Kutup porsuğu 1,151 46 1,564 74
Vaşak 1,389 56 4,253 203
Vizon 4,802 192 15,481 737
Kutup tilkisi 40,596 1,624 69,352 3,302
Kurt 121 5 201 10
Ayı 1,602 64 5,355 255
Steller denizaslanı 27 1 Ø 0
Mors fildişi
(1 pud пуд = 16.38 kg) 		1,616 65 6,501 310
Balina çubuğu
(1 pud пуд = 16.38 kg) 		1,173 47 3,455 165

Kazılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 1992'de yerli Supik birliği olan Old Harbor Native Corporation tarafından verilen izinle Richard Knecht tarafından Refuge Rock (49-KOD-00450) alanında yüzeysel ön kazı yapılmış ve en az iki bireyle temsil edilen insan kalıntılarına rastlanmıştır. Buluntular Kodiak Area Native Association adlı kuruma ait olan Supik Kültür Merkezi'ne (Alutiiq Culture Center) kaldırılmıştır. Nisan 1995'te bütün buluntular Alutiiq Museum'un Archaeological Repository'de AM100 numarasıyla koruma altına alınmıştır. Ayrıca kazılarda bilinmeyen bir bireye ait fildişi süsleme (katalog numarası: AM100:674) de bulunmaktadır. Awa'uq yöresinde Eskimo köy odası gibi yarı yarıya toprağa gömülü olan geleneksel evinin (Supikçe ciqlluaq, Rusça barabara, İngilizce sod house[37]) kalıntısı bulunduğu düşünülmektedir.[52][53]

500 yerlinin Ruslarca vahşice öldürüldüğü KOD 450 Sitkalidak Refuge Rock arkeolojik sitinde 1992 yılında yapılan kazıda genç bir kadının künt (ucu sivri olmayan, küt) bir tokmak/sopa nesneyle kafatasının ezildiği görülmüştür.[54]

Kodiak adasındaki bu ve diğer arkeolojik sit alanlarının Native American Graves Protection and Repatriation Act (NAGPRA) yasası kapsamında korunması için Alutiiq Museum and Archaeological Repository tarafından yerli Koniag, Inc., Leisnoi, Inc.; Lesnoi Village (aka Woody Island), Natives of Kodiak, Inc. ve Sun’aq Tribe of Kodiak (önceden: Shoonaq' Tribe of Kodiak) Supik kabile birliklerine danışılarak hazırlanan bildirim (notice) 2007 yılında National Park Service yetkililerine sunulmuştur.[52]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f g h i j k l Ben Fitzhugh (2003), The Evolution of Complex Hunter-Gatherers: archaeological evidence from the North Pacific 27 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York, 2003
    (p. 59 = Shelikhov justified his brutal attack on the Sitkalidak Refuge Rock site (Awa’uq—KOD 450) and ten-year reign of terror against the Alutiiq of Kodiak and Prince William Sound as a response to the reportedly fierce resistance Russians met on three previous excursions to the archipelago in 1762-63, 1776, and 1779-1780 (Shelikhov, 1981). Black (1992) assembled various ethnohistoric reports of Shelikhov's attack and the early phase of conquest. According to her accounting, Shelikhovs headed to Southeast Kodiak in the summer of AD 1784 with the assistance of 130 Russians and Siberians, 12 Fox Aleuts, and an elderly kodiak alutiiq slave named Qaspeq (serving as translator).[6] Searching for sea otter furs, Shelikhov was prepared for confrontation. He and his crew immediately established a fortified post in Three Saints Bay on the southeast side of Kodiak Island. After unsuccesfull attempts to trade and command hostages, and after repelling an attack from the inhabitants of the area. Shelikhov demonstrated his strength by mounting a decisive offensive. Aware of impending trouble, as many as 4000 Alutiiq retreated to Awa'uq, their strongest and best concealed defensive refuge on the outer-coast of Sitkalidak Island (Black, 1992:171, citing Shelikhov, 1787:230).[7] Unfortunately for the native defenders, Shelikhov learned of the location of this hiding place and its vulnerable back approach (Black, 1992:172: Holmberg, 1985:59).)
    (p. 59 = Acting as an intermediary between the Russian and the besieged Alutiiq. Qaspeq pleaded in vain with his relatives to surrender to Shelikhov. Finally, apparently fearing the arrival of reinforcementes from other Alutiiq settlements, Shelikhov (1981) decided to attack. From a high spot on the spit on Sitkadak Island, the Russians fired a barrage of cannon balls on the exposed side of the cliff-faced refuge islet and then stormed the encampment (Figure 4.2). Mayhem broke out among the Alutiiq, and reports suggest that between 500-2000 Alutiiq were killed or drowned while attempting to escape. Women and children flung themselves over the cliffs an fear and desperation. So many people died in the attack that the location earned the name Awa'uq (to become numb) in the Alutiiq language of Sugtestun (Pullar and Knecht, 1995). Arsenti Aminak, a Native who survived the attack and later served as a primary informant for Holmberg (1985), reported that a year after the attack "the stench of corpses lying on the shore polluted the air so badly that none could stay there, and since then the island has been uninhabited" (Holmberg, 1985:59))
    (p. 59-60 =Following the attack of Awa'uq, Shelikhov claims to have captured over 1000 people, detaining 400 as hostages. (Numbers vary between accounts, and this may be an inflated figure; Black, 1992 and included references). Of the captives brough back to the Three Saints outpost (Figure 3.12), several adult men were executed on Shelikhov's order. The number of executions reported varies from 6 to 200. other captives were resettled a few kilometers from the Russian post under the care of a chief under Shelikhov's control. Shelikhov then began consolidating his grip over the island, demanding that each high-ranking man deliver a male child into his custody for insurance against malice. Numerous incidents to Russia in 1786, the Alutiiq of Kodiak had been demoralized and decimated. Russian control was secure. Shelikhov continued to administer his fur company from Russia, attempting to gain an Imperial monopoly over the Alaskan colony he had founded by force. Alexander Baranov ran Shelikhov's company in Kodiak and the successor Russian-American Company in Sitka from 1790 until his removal in 1818. Like Shelikhov, Baranov was an officious organizer as well as ruthles towards the Alaskans under his influence (Fisher, 1990))
    (p. 61 = önizlemede gösterilemiyor)
  2. ^ The History of Kodiak Island 12 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (= It was discovered by a Russian explorer Stephen Glotov, 1763. The Russians settled in force when Gregorii Shelikhov came with his wife and nearly 200 men to hunt sea otters in 1783. The meeting between Alutiiq Indians and the Russians led to a massacre near the village of Old Harbor, and nearly 1,000 Alutiiq's were killed.)
  3. ^ a b c d The Afognak Alutiiq People: Our History and Culture 13 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Alutiiq, a wholly owned subdiary of Afognak Native Corporation, July 2008
  4. ^ a b Sven Haakanson, Jr. (2010), Written Voices Become History 13 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In Being and Becoming Indigenous Archaeologists. George Nicholas (editor). Left Coast press, Inc., 2010 ((= pp 118-9: Many of the survivors of the Awa'uq massacre died within the first twenty years Russian conquest, and those who lived chose not to pass the news of this horrible event on the next generation.)
  5. ^ a b Afognak Village Timeline 6 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ((= 1784 Gregorii Shelikof arrives, and Awa'uq (Refuge Rock) massacre.)
  6. ^ a b Korry Keeker, What it means to be Alutiiq / State museum exhibit examines Kodiak-area Native culture 4 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Friday, April 25, 2003 ((= Except for their trade with other Alaska Native cultures, the Alutiit were a fairly autonomous culture until Russian fur traders showed up in the early 1760s. Alutiiq warriors fended off military advances until the Awa'uq Massacre of 1784. The Russians slaughtered 500 men, women and children on Refuge Rock, a small outcropping of Kodiak Island, then captured and enslaved the Alutiit on Kodiak Island, according to the catalog accompanying the exhibit.)
  7. ^ a b Natalia Shelikova: Russian Oligarch of Alaska Commerce. Edited and translated by Dawn Lea Black and Aleksandr Yu. Petrov, 2010 ((= Russian navy captain Iurii lisianskii mentions the Russian Fedor Nikitin Sapozhnikov, who was present at the Battle of Refuge Rock, as stating that the number of Kodiak Natives present at that battle "was not more than 350." [16] Lisianskii also spoke with a Kodiak native elder about the incident. Lisianskii reported, "the toyon [leader] informed me that it scarcely amounted to 400, including women and children; Mr. Shelechoff, however, to enhance the importance of this conquest, has estimated it at 4,000." [17].)
  8. ^ a b c Lydia T. Black (1992), “The Russian Conquest of Kodiak.” In: Anthropological Papers of the University of Alaska. Vol. 24, Numbers 1-2. Fall. Department of Anthropology, University of Alaska Fairbanks
  9. ^ Lydia T. Black (2001), “Forgotten Literacy.” In: Looking Both Ways: Heritage and Identity of the Alutiiq People. Crowell, Aron, Amy Steffian and Gordon L. Pullar, eds. Fairbanks: University of Alaska Press
  10. ^ Alaskans examine site of 1784 Russian massacre, The Prescott Courrier. Wednesday, August 19, 1992 (= The battle "broke the back" of Native resistance, Knecht said. "It was the Wounded Knee of Alaska.")
  11. ^ a b c d e f g h i John Enders (1992), Archaeologist May Have Found Site Of Alaska Massacre 18 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Seattle Times, Sunday, August 16, 1992
  12. ^ Katherine Johnson Ringsmuth (2007), Beyond the Moon Crater Myth: A New History of the Aniakchak Landscape, A Historic Resource Study for Aniakchak National Monument and Preserve
  13. ^ Aron L. Crowell (2001), Looking Both Ways, Heritage and Identity of the Alutiiq People. Fairbanks: University of Alaska Press, 2001
  14. ^ Maria Sháa Tláa Williams (ed.)The Alaska Native Reader: History, Culture, Politics, 2009
  15. ^ Old Harbour Native Corporation : Our History 7 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ((= In 1784, Russian traders massacred several hundred Alutiiq men, women and children at Refuge Rock, a tiny island off the eastern coast of Sitkalidak Island.)
  16. ^ Reuters: Grounded Shell Oil Rig Off Alaska Coast Still Has No Flooding Or Sheening, Despite Damage 7 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. By Yereth Rosen (January 3, 2013, Anchorage)
  17. ^ Alexandra J. McClanahan (Editor) and Carl H. Marrs (Introduction by), A Reference in Time: Alaska Native History Day by Day. Published and funded by The CIRI Foundation. 351 pages. Paper: ISBN 0-938227-04-01
  18. ^ Paul T. Hellmann (2005), Historical Gazetteer Of The United States. Routledge, New York and London (= 1784 first European settlement in Alaska at Three Saints Bay, now Old Harbor, site of massacre of hundreds of Koniag Native Americans on order from Gregori Shelikof, founder of the Russian America Company)
  19. ^ Don Pitcher (2011)Moon Handbooks: Alaska 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (= Shelikov is remembered as the founder of the Russian-America Company and the first European settlement in Alaska, at Three Saints Bay, Kodiak, in 1784. this is the site of present-day Old Harbor and had long been an important Alutiiq (also called Koniag) village. To gain the site, Shelikov ordered his men to massacre hundreds of the Alutiiq on the rock where they had taken refuge. Native leaders refer to the battle as the "Wounded kmee of Alaska." This slaughter broke the back of Native Alaskan resistance to Russian rule.)
  20. ^ Tracy L. Sweely (1999), Manifesting Power: Gender and the Interpretation of Power in Archaeology. This edition published in the Taylor & Francis e-Library, 2003 (First published 199 by Routledge)
  21. ^ John L. Eliot (1993), "Kodiak: Alaska's Island Refuge". National Geographic, November 1993
  22. ^ a b c d e Heinrich J. Holmberg (1985), Holmberg's Ethnographic Sketches. Translated by Marvin W. Falk, edited by Fritz, Limestone Press, Fairbanks (p. 59)
  23. ^ a b Laurie Shannon Richmond (2011), Regulating a Mystery: Science, colonialism, and the politics of knowing in the Pacific halibut commons 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., February 2011
  24. ^ "Alutiiq Museum : OLD HARBOR - Nuniaq". 7 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2013. 
  25. ^ a b c Jeff Leer A Conversational Dictionary of Kodiak Alutiiq. A Publication of The Alaska Native Language Center University of Alaska Fairbanks (= The Alutiiq language is not the language of the people who inhabit the Aleutian Chain; it is a member of the Eskimo family of languages and is split into two dialects: Koniag Alutiiq (Kodiak Island and Perryville, Chignik, Port Heiden, Pilot Point on the Alaska Peninsula), and Chugach Alutiiq (Port Graham, English Bay, Seldovia on the Kenai Peninsula and Prince William Sound). These people have been called 'Aleuts' since the time of Russian contact, since the Russians did not distinguish between the Alutiiqs and the Aleutian Aleuts.)
  26. ^ Sonja Luehrmann (2008), Alutiiq Villages Under Russian and United States Rule
  27. ^ Donald J. Orth (1967), Dictionary of Alaska Place Names, Geological Survey Professional Paper: 567, United States Government Printing Office, Washington, 1967
  28. ^ a b Thomas S. Litwin (2005), The Harriman Alaska Expedition Retraced: A Century of Change, 1899-2001
  29. ^ a b Robert D. Arnold, Alaska Native Land Claims 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Alaska Native Foundation, Anchorage, Alaska, 1978, 2nd edition
  30. ^ a b Holmberg, Johann Heinrich: “Ethnographic Sketches of the Peoples of Russian America.” Acta Societatis Scientiarum Fennicae. Vol. 4 (1856), Vol. 7 (1863), (Helsinki). Translated by Richard A. Pierce. Alaska Division of State Libraries, 1974
  31. ^ a b c Miller, Gwenn A. (2010). Kodiak Kreol: Communities of Empire in Early Russian America. Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-4642-9. 
  32. ^ Amy Vlassia Margaris (2006), Alutiiq engineering: The mechanics and design of skeletal technologies in Alaska's Kodiak Archipelago 14 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  33. ^ Alaska Native History and Cultures Timeline 11 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (= 1784 Russian fur trader Gregorii Shelikhov establishes a trading post at Three Saints Bay on Kodiak Island. The Russians attack men, women and children at Refuge Rock on Sitkalidak Island, the AWA’UQ, and destroy several villages on Shuyak Island.)
  34. ^ a b c "Russian American Reader" (PDF). 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2013. 
  35. ^ "Old Harbor Native Corporation : Our History". 7 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2013. 
  36. ^ Paula Neely (2009), When the Russians were coming[ölü/kırık bağlantı], American Archaeology, vol. 13, no. 2, Summer 2009
  37. ^ a b Haakanson / Giinquq Like a Face 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Index by S. Jane Henderson, Indexplorations
  38. ^ Gordon L. Pullar (2004)The Endurance of the Tangirnarmiut 17 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In Proceedings 14th Inuit Studies Conference 11-15 August 2004. Compiled by Robert O. van Everdingen. The Arctic Institute of North America, University of Calgary, Calgary, Alberta, Canada, 2005, ISBN 1-894788-02-8
  39. ^ The Works of Hubert Howe Bancroft, volume XXXIII: History of Alaska 1730-1885
  40. ^ Alaska's Fur Rush: The Russian-American Company 26 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (= Shelikhov’s cruel massacre of the Kodiak Islanders in 1784 in two known battles achieved his goal: to “reconcile” the Koniag Natives and establish the first permanent Russian settlement in North America. )
  41. ^ a b c d e Gordon L. Pullar (2010), Assimilation and Identity among the Kodiak Island Sugpiat 9 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Presented at the 17th Inuit Studies Conference, Val d‟Or, Quebec, Canada, October 28-30, 2010 ((= Russian occupation began in 1784 with the brutal massacre of a large number of Sugpiat at Refuge Rock just off the coast of Sitkalidak Island near the present-day village of Old Harbor.)
  42. ^ Russian Orthodox Greek Catholic Church of America, Diocese of Alaska Records 8 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. A Finding Aid to the Collection in the Library of Congress. Prepared by Antoinette Shalkop, Brian McGuire, Vera W. DeBuchananne, and staff members of the Manuscript and European divisions of the Library of Congress. Manuscript Division, Library of Congress, Washington, D.C. 2011
  43. ^ Medeia Csoba DeHass, What is in a Name?: The Predicament of Ethnonyms in the Sugpiaq-Alutiiq Region of Alaska 18 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Arctic Anthropology. January 2012 49:3-17 (= “Aleut,” “Alutiiq,” “Sugpiaq,” “Russian,” “Pacific Eskimo,” “Unegkuhmiut,” and “Chugach Eskimo” are all different names that have been used to identify the group of Native people living on the Lower Kenai Peninsula of Alaska.)
  44. ^ Beyond the Moon Crater Myth: A New History of the Aniakchak Landscape. A Historic Resource Study for Aniakchak National Monument and Preserve ((= Russians assigned the catchall term Aleut to both the Unangan and Alutiiq speakers, modifying each group with a geographic adjective.)
  45. ^ http://www.alutiiqlanguage.org/files/lessons/Teacher%20Tools/Unit4.pdf 12 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (= When Russian traders came to this region they referred to all Native peoples as “Aleut.” This is much like when Columbus arrived in the Americas and called all those he encountered as “Indians.” The name “Aleut” was arguably used because of some physical culture and appearance to those people inhabiting the Aleutian chain, though there is evidence that the Russians understood the Yupiit of Bristol Bay, the Unangan of the Aleutian Chain, and the Alutiit/Sugpiat of the Kodiak Islands, Alaska Peninsula, lower Cook Inlet and Prince William Sound to be distinctly different in language and cultures. The Native people of the region eventually adapted the name “Aleut” into their vocabulary, as evidenced by the usage of a durative based upon their own language. In Alutiiq singular nouns often end with the suffix “iq”, thus the identifier of Aleut became Alutiiq. Currently, many people of the region, especially those on the lower Kenai Peninsula have reverted back to their own original self-designator, “Sugpiaq.” As the term Alutiiq is a loanword, it has no meaning in Sugt’stun/Alutiiq; however, the word Sugpiaq, or in plural Sugpiat, means “real person” or “real people”. Both designators, Sugpiaq and Alutiiq, are commonly used and accepted.)
  46. ^ Census (2000) Redistricting Data (Public Law 94-171) Summary File 12 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2000 Census of Population and Housing. U.S. Census Bureau
  47. ^ Report on Population and Resources of Alaska at the Eleventh Census: 1890 17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by United States Census Office - Alaska - 1893 (= The Kaniagmiut, to whom the Russians applied the name of Aleut)
  48. ^ Mapping Alaska's Native languages 11 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (= Names derived from a combination of Russian and Native words include: Alutiiq, from the Russian word Aleut (a term something like English "Eskimo" but referring to the people of the Aleutian Islands, the Alaska Peninsula, and the Kodiak archipelago); plus the Russian plural suffix -y; plus the Native singular suffix -q)
  49. ^ East Prince William Sound Landscape Assessment 21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cordova Ranger District, Chugach National Forest. September 9, 2008 (= The term Alutiiq is the Sugtestun pronunciation of the Russian introduced name Aleut and is commonly used as a self-designation by the people of the Chugach region)
  50. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2013. 
  51. ^ Sonja Luehrmann (2008), Alutiiq Villages Under Russian and U.S. Rule 12 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University of Alaska Press (= The very designation "Alutiiq" shows the marks that this history has left on the self-identification of the people of Kodiak Island and South Alaska. Since the Russians extended their name for the Unangan population of the Aleutian Islands to the people they encountered and subdued further to the east, these people began themselves to identify as "Aleuts." Heinrich Johann Holmberg, a finnish traveler who visited Kodiak Island in 1851, claims that the younger generation at that time did not know any other name for themselves than "Aljutik" (Holmberg 1856:282), their pronunciation of "Aleut." On the Alaska Peninsula, where precolonial ethnic boundaries are subject to much debate, people speaking Unangan and various dialects of Sugcestun and Yup'ik came to call themselves "Aleut" as a mark of their close affiliation with the Russians in the area and to distinguish themselves from those Yup'ik groups to the northwest who lacked such contacts (Morseth 1998:7-9; Oswalt 1967a:4-6,8).)
  52. ^ a b Depatrment of The Interior National Park Service, Notice of Inventory Completion: Alutiiq Museum and Archaeological Repository, Kodiak, AK 25 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Federal Register /Vol. 72, No. 164 / Friday, August 24, 2007 /Notices
  53. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2013. 
  54. ^ Ron Chew (2002), Collected Stories: The Rise of Oral History in Museum Exhibitions 7 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Bibliyografya

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Richard A. Knecht, Sven Haakanson, and Shawn Dickson (2002) Awa'uq: Discovery and Excavation of an 18th Century Alutiiq Refuge Rock in the Kodiak Archipelago. In To the Aleutians and Beyond:, Bruno Frohlich, Albert S. Harper, and Rolf Gilberg, editors, pp. 177–191. Publications of the National Museum Ethnographical Series, Vol. 20. Department of Ethnography, National Museum of Denmark, Copenhagen. the Anthropology of William S. Laughlin. → Alutiiq Museum : Recent Publications on Kodiak Anthropology and Archaeology

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Awa’uq_Katliamı&oldid=33850611" sayfasından alınmıştır