Ahıska

Ahaltsihe
ახალციხე
Ahaltsihe; ახალციხე
	; Bayrak ; Mühür
Ülke	Gürcistan
Bölge	Samtshe-Cavaheti
Nüfus (2014)
• Toplam	17.903

Sayfanın 30 Ocak 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Ahaltsihe (Gürcüce: ახალციხე; okunuşu: “ah’altsih’e”), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinin ve Ahaltsihe Belediyesi’in idari merkezi bir kenttir. Tarihsel bir bölge olan Samtshe’nin de merkeziydi.

Coğrafya

Ahaltsihe kenti, Gürcistan’ın güneybatı kesiminde Ahaltsihe Havzası’nda yer alır. Deniz seviyesinden 1.000 metre yükseklikte, Potshovi Çayı’nın iki yakasına yayılır. Başkent Tiflis’e 214 km uzaklıktadır. Kışları karlı geçen kentte ortalama hava sıcaklığı Ocak ayında -3,8°C, Ağustos ayında 20,5°C'dir. En düşük sıcaklı -32°C ve 39°C olarak gerçekleşmiştir. Kent kaplıcalarıyla da tanınır.

Tarihçe

Ahaltsihe, Gürcüce “ahali (ახალი: yeni) ve “tsihe” (ციხე: kale) kelimelerinden oluşan bir tamlamadır ve “yeni kale” anlamına gelir. 16. yüzyılın ikinci yarısında Ahaltsihe’yi ele geçiren Osmanlılar, kenti “Rabat-i Kale-i Ahısha” ve çevresindeki bölgeyi de liva olarak Çıldır Eyaleti’ne bağlayıp Ahısha olarak adlandırmıştır.^[1]

Ahaltsihe, 1953 yılındaki arkeolojik kazılardaki tespitle bir yerleşme olarak Bakır Çağı’nda Potshovi Çayı’nın sağ kıyısında ortaya çıkmıştır. Amirani Tepesi olarak bilinen bu yer daha sonra Lomisa olarak adlandırılmıştır. Daha geç tarihte Ahaltsihe Kalesi de bu akarsuyun sağ kayasında inşa edilmiştir. Ahaltsihe, yazılı kaynaklarda ilk kez 12. yüzyılda anılmıştır. Ahaltsihe Kalesi, 13-17. yüzyıllarda, Samtshe Prensliği’nin hükümdarları olan Cakeli Hanedanı'nın ikametgâhıydı. Osmanlı Devleti, 1578 yılında Ahaltsihe’yi bu Cakelilerden ele geçirdi. Kale daha sonra birkaç kez el değiştirdi. Osmanlı Devleti 1628 yılında Samtshe Prensliği’nin ortadan kaldırınca Ahaltsihe, “Rabat-i Kale-i Ahısha” adıyla Çıldır Eyaleti’nin de idari merkezi oldu. Bu tarihten önce Çıldır Eyaleti’nin merkezi Çıldır kasabasıydı. Eyaletin merkezi olan kale-kent, 17-18. yüzyıllarda aynı zamanda Osmanlılara satılan kölelerin pazarlama merkeziydi.^[2]^[3]

Ahaltsihe, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusların eline geçti. Çarlık Rusyası 1810 yılında da kenti almak istemiş, ama başarılı olmamıştır. Ekim Devrimi’yle Çarlık yönetimin son bulmasından sonra Ahaltsihe bağımsız Gürcistan’ın bir parçası haline geldi. 1921’de Sovyet Rusya Kızıl Ordu’ya Gürcistan’ı işgal edince, Ahaltsihe de SSCB’nin bir parçası oldu. Kent 1991 yılından itibaren Samtshe-Cavaheti bölgesinin ve Ahaltsihe Belediyesi’nin idari merkezidir.

Ahaltsihe'deki tarihsel yapılardan biri, Rabati Kalesi olarak bilinen Ahaltsihe Kalesi'dir. 9. yüzyıldan kalan ve Lomisa Kalesi adını taşıyan kale, Osmanlılar tarafından yeniden inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısımlarının çoğu 17 ve 18. yüzyıldan kalmadır. Bir başka önemli yapı, bu kalenin içinde yer alan Aziz Giorgi Kilise'dir. Ahaltsihe Rabati Kalesi Aziz Giorgi Kilise olarak da bilinen yapı, 9-10. yüzyılda inşa edilmiştir.