Siyasi yelpaze
Siyasi yelpaze veya politik spektrum, bağımsız siyasi boyutları sembolize eden bir veya daha fazla geometrik eksen üzerine farklı siyasi konumları sınıflandıran bir sistemdir.[1]
Uzun süredir devam eden spektrumların çoğunda sağ ve sol kanat bulunmakta olup bunlar, başlangıçta Fransız Devrimi'nin ardından parlamentodaki oturma düzenlemelerini tanımlamaktaydı.[1]
Türleri
Geleneksel
En basit sağ-sol eksene göre, anarşizm, komünizm ve sosyalizm genellikle sol tarafta kabul edilirken; faşizm muhafazakârlık ve kapitalizm ise sağ tarafta kabul edilir. Liberalizm farklı bağlamlarda, bazen sol (sosyal liberalizm), bazen de özgürlükçülük (klasik liberalizm) gibi farklı anlamlara çekilebilir. Orta görüşe sahip olanlar ise merkezciler olarak sınıflandırılır.
4 Kanatlı
(Ana Madde: Siyasi pusula)
Geleneksel sağ-sol spektrumunu reddeden siyaset, senkretik siyaset olarak bilinir. Her kareye göre ideolojileri sıralayacak olursak, Sol Üst (Totaliter Sol) kareye Komünizm ve Sosyalizm gelir. Sağ üst köşeye (Totaliter Sağ) Faşizm ve Teokrasi kavramları gelebilir. Aşağı solda (Liberter sol) ise Anarko-Komünizm ve Anarko-Sendikalizm bulunur. Aşağı sağ (Liberter Sağ) karesinde ise, Anarko-Kapitalizm ve Liberteryenizm bulunabilir.
3 Eksenli
4 Kanatlı ve geleneksel sağ-sol spektrumu yetersiz gören ve politik düşünceleri devlet etkisi bazında değerlendiren üç eksenli siyasi bir pusuladır.[2] Amacı; ekonomik, iç ve dış ilişkilerdeki tutumlarına göre ideoloji ve politikaların hüküm yetkilerini ölçmektir.
Kaynakça
- ^ a b "The Traditional Political Spectrum". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2018.
- ^ "The Three Axis Political Compass". Lew Blank - Medium. 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.