Kutluk Bilge Kağan
| Kutluk Bilge Kağan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Uygur Kağanı | |||||
| Hüküm süresi | Uygur Kağanlığı: 795-805 | ||||
| Önce gelen | Ur Çor Kağan | ||||
| Sonra gelen | Alp Külüg Bilge Kağan | ||||
| Ölüm | 805 | ||||
| |||||
Kutluk Bilge Kağan veya Gök Kağan, Ur Çor Kağan'ın ölümünden sonra Uygur Kağanlığı tahtına geçen Uygur hükümdarıdır.[1] Liyakatli yönetimi nedeniyle kendisinden Karabalsagun Yazıtı'nda Kök Kağan (Gök Kağan) olarak bahsedilmektedir. Genç yaşta ölen Ur Çor, kendisinden sonra bir taht varisi bırakmadığı için, ülke içerisinde yaşanan karışıklık sonucunda Ediz uruğundan bir tudun olan olan Kutluk Bilge, Uygur tahtına oturmayı başarmıştır.[1] Ancak Çin kaynaklarındaki bu bilgi, Karabalsagun Yazıtı'nda doğrulanmamakta ve Kutluk'un bir tigin olduğu söylenmektedir.[1] Aynı zamanda bu yazıtta, Kutluk'un tahta geçiş nedeni; o dönemdeki devlet adamlarının içerisindeki en yaşlı ve liyakatli tudun olmasına bağlanmaktadır.[2] Buna göre, Türk Toyu'nun kararıyla tahta çıkan Kutluk, Uygurların toy seçimiyle iş başına gelen ilk kağanıdır.
Kağanlığı
Karabalsagun Yazıtı'ndaki bilgilere göre, Kutluk Bilge döneminde Uygur Kağanlığı liyakatli yönetim sayesinde güçlenmiş, Uygurlara karşı büyük bir tehlike arz eden Kırgız kağanı ortadan kaldırılmıştır. Yazıta göre, Kutluk bilge ve cesur bir kişidir.[3] Daha önceki dönemlerde Tibetlilere ve Karluklara kaybedilen, Beş-Balık bölgesinin önemli bir bölümü geri alınmıştır. Bu fetihler Karabalsagun Yazıtı'nda şu şekilde ifade edilmektedir:
Daha sonra Karluk ve Tibetliler peş peşe devlete karşı bölükler kurdular ve Urgu'da Türk ordusu düşman ordusuyla karşılaştı. Türk ordusu Beş-Balık'ın yarısını aldı ve yarısını da kuşattı. Bunun üzerine Gök Kağan büyük bir ordu ile düşman kumandanlarını mahvedip şehirleri geri aldı.[4]
Kağan yaptığı bu seferin ardından ölmüş ve 805'te Uygur tahtına Alp Külüg Bilge Kağan geçmiştir.