Külüg Bilge Kağan
| Külüg Bilge Kağan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Uygur Kağanı | |||||
| Hüküm süresi | Uygur Kağanlığı: 789—790 | ||||
| Önce gelen | Tun Baga Tarkan | ||||
| Sonra gelen | Ur Çor Kağan | ||||
| Ölüm | 790 | ||||
| Eş(ler)i | E | ||||
| |||||
Külüg Baga Kağan,[1] Külüg Bilge Kağan[2] veya Tolosu,[3] Tun Baga Tarkan'nın ölümünden sonra Uygur Kağanlığı'nı 789-790 arasında yöneten kağandır. Babası Tun Baga Tarkan'dır.[4] Uygur tahtında bir yıl gibi kısa bir süre kalabilmiştir. Külüg, 790'da kardeşi veya eşi E (葉) tarafından öldürülmüştür.[1][3] İsmi, Karabalsagun Yazıtı'nda, yaptığı töre reformları sebebiyle geçmektedir.[5]
Kağanlık dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tun Baga Tarkan'ın hükümdarlığının son yıllarında Tang Hanedanlığı içerisindeki karışıklıklar dinginleşmiş ve Uygurların Çin üzerindeki etkisi zayıflamıştı. Böyle bir durumda Çin topraklarından Uygur Eli'ne dönme niyetindeydi. Böyle bir durumda, Tun Baga Tarkan Çin ile barış siyaseti güdüyordu. Ancak 789'da babası Tun Baga Tarkan'ın ölmesi üzerine, kendisi "Ay Tengride Kut Bulmış Külüg Bilge" unvanıyla tahta geçti. Hükümdarlığı süresince, en önemli icraatı gitgide Orta Asya'da büyüyen bir tehdit hâline gelen ve Beşbalık bölgesini işgal eden Tibetlilerden bu bölgeyi geri aldı.[3] 790'da eşi veya kardeşi tarafından zehirlenerek öldürüldü. Bunun üzerine kardeşi kendini kağan ilan ettiyse de, Toygun kardeşinin kağanlığını kabul etmedi. Kardeşinin yerine, Külüg Baga'nın oğlu Ay-Çor (Ai-Çor) yeni Uygur Kağanı ilan edildi.[3]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Gömeç, Saadettin (2009), Uygur Kağan Soyunun Problemleri, Türkiyat Araştırmaları, s. 260.
- ^ Ercilasun, A. Bican (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, s. 219.
- ^ a b c d "İslamiyet Öncesi Türk Türk Tarihi ve Kültürü" (PDF). AÖF. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ Alptekin, Erkin (1978). "Uygur Türkleri". Boğaziçi Basım ve Yayınevi. s. 20. 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ Gömeç, Saadetttin, Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü, Akçağ Yayınları, II. baskı, s.50.