İsmail Hakkı Paşa (1818)
| Hatunoğlu Kurt İsmail Hakkı Paşa | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1818 Kars, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 22 Şubat 1897 (79 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Branşı | Osmanlı ordusu |
| Hizmet yılları | 1833-1897 |
| Rütbesi | Müşir |
| Komutası | Diyarbekir Valisi, 3. Ordu, Erzurum Valisi, Anadolu Ordusu, 4. Ordu, Hassa Ordusu |
| Çatışma/savaşları | Kırım Savaşı, 93 Harbi |
Hatunoğlu Kurt İsmail Hakkı Paşa (1818, Kars - 22 Şubat 1897, İstanbul), Osmanlı ordusuna hizmet etmiş asker ve dönemin Diyarbakır ve Erzurum Valisi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Karslı Şerif Bey'in oğludur. İlk memuriyetini 1833 yılında Kars Sancağı'na bağlı Şüregel Kazâsı'nın âyânı olarak yaptı. 1841 yılında İran, 1853 yılında Kırım Savaşı'na katıldı. 1863'te aşiretlerin iskânı için kurulmuş olan Fırka-i Islahiyye'de görev yaptı. 1868 yılında atandığı Diyarbekir Valiliği görevini 1875 yılına kadar sürdürdü. Bu görevi sırasında bir matbaa kurarak, vilayetin resmi gazetesi olan Diyarbekir Gazetesi'ni çıkarmaya başladı. Ayrıca her yıl salname hazırlattı. Eğitim alanında önemli bir hizmet olarak ıslahhaneyi açtı ve bu ıslahhane sayesinde sahipsiz çocukların eğitilip meslek sahibi olmaları sağlandı. Ayrıca birçok yeni sıbyan ve rüşdiye mektepleri açarak, Diyarbekir'de eğitim görmüş insan sayısının artırılmasına hizmet etti. Diyarbekir'in altyapı çalışmalarına da çok büyük önem verdi, diğer vilayetlerle bağlantıyı sağlayan eski yolları tamir ettirdiği gibi, yeni yollar da yaptırdı. Yeni su kanalları, açtırarak zirai alanda fazla ürün alınmasını gerçekleştirdi. Güvenlik açısından Diyarbekir'de gösterdiği en büyük başarısı, göçebe halde bulunan aşiretlerin ıslah ve iskân edilmesidir. Devletin otoritesini tanımayan bu aşiretlerin iskânı ile Diyarbekir'i güvenli bir şehir haline getirdi.
Diyarbekir Valiliği görevinden sonra Ekim 1875 tarihinde 3. Ordu Komutanı olarak atandı. Mayıs 1876'da Mehmed Yaver Paşa'nın vefatıyla boşalan Erzurum Valiliği'ne atandı. 93 Harbi'ne katıldı. Savaş sırasında Aralık 1877-Şubat 1878 tarihleri arasında Anadolu Ordusu Komutanı olarak, Ocak-Haziran 1878 tarihleri Anadolu Ordusu Komutanlığı'nın yanı sıra ilaveten de 4. Ordu Komutanı olarak görev yaptı.
Savaştan sonra İstanbul'a çağrıldı. Temmuz 1880'de Hassa Ordusu Komutanı olarak atandı. Bu görevini Ocak 1881 tarihine kadar sürdürdü.[1]
22 Şubat 1897 tarihinde Üsküdar'da öldü. Mezarı Yeni Valide Külliyesi'nde bulunmaktadır.
Diyarbakır'da kardeşi Medet Ali için yaptırdığı Kurt İsmail Paşa Camii ve kendi adını taşıyan Vali Kurt İsmail Paşa Ortaokulu bulunmaktadır.
Değerlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Ziya Gökalp bir yazısında kendisi ile ilgili şöyle değerlendirme yapmıştır:[2]
Memleketimizde, halk sevdiği kimselere birer lâkap takar. İsmail Paşa'ya da 'Kurt' lâkabını veren halktır. Diyarbekir'e gelip geçmiş valilerin ekserisini halk tanımaz. Yalnız çok sevdiği muhterem bir sima vardır ki onu pekiyi tanır ve aradan birçok batınlar geçtiği halde bir türlü unutamamışlardır. Bu şanlı sima Kurt İsmail Paşa'dır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sinan Kuneralp, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), Prosopoprafik Rehber, İstanbul 1999, s. 84.
- ^ "Anıtları ve Kitabeleri İle Diyarbakır Tarihi". 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
