Tiroit bezi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 07.14, 1 Mart 2015 tarihindeki hâli

Tiroit bezi, tiroit ya da kalkan bezi, boynun ön ve yanlarını (larinks ve trakea) saran kelebek şeklinde çok damarlı iç salgı bezi. Her biri ortalama 5 cm uzunluğunda, 3 cm genişliğinde ve 2 cm derinliğinde, sağ ve sol olmak üzere 2 lobu ve bu lobları birleştiren isthmus adı verilen bir parçası bulunur. İnsanların yaklaşık %40'ında isthmustan hyoid kemiğe uzanım gösteren piramidal lob adı verilen bir bölüm de bulunabilir.^[1] Normal ağırlığı insanda 20-40 gr'dır. Paratiroit bezi genellikle tiroidin arkasında mercimek şeklinde 4 tane küçük bezdir.

Histolojik yapısı ve işlevi

Tiroid bezi küre şeklinde folliküllerden oluşur. Folliküllerin ortasında (lümen) tiroglobulin adı verilen proteini içeren kolloidal bir madde bulunur.

Tiroid bezi folliküler hücreleri iyot ve tirozinden, tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) yaparak, kana tiroid hormonunu salgılar. Kalsiyum regülasyonunda rol oynayan kalsitonin tiroid bezindeki C hücreleri tarafından üretilir. Tiroid bezi, öteki iç salgı bezleriyle ilişkili olarak etkinlik gösterir. Hipofizin salgıladığı tiroid stimulan hormon (TSH) ile kontrol edilir. TSH salgısı da hipotalamustan salgılanan tirotropin serbestleştirici hormon (TRH) tarafından kontrol edilir.

Hastalıklar

Tiroid hormon üretiminin azalması: Hipotiroidizm; doğumsal olabileceği gibi Hashimoto tiroiditi, iyot eksikliği ve bezin cerrahi olarak çıkarılması gibi sebeplerle de ortaya çıkabilir.^[2]

Aşırı çalışması: Hipertiroidizm; Graves Hastalığı gibi durumlar sonucu ortaya çıkar. Bu hastalığın guatr, gözlerin yuvalarından dışarı fırlamış gibi görünmesi (ekzoftalmi), çarpıntı, terleme, titreme, ishal, kilo kaybı, sinirlilik gibi belirti ve bulguları vardır.^[2]
İnflamasyon: Subakut tiroidit, akut tiroidit, postpartum tiroidit, Hashimoto tiroiditi bu grupta bulunur. İnfeksiyöz etkenler veya otoimmünite sonucu ortaya çıkarlar.

Salgının işlevinde değişiklik olmaksızın da iyot azlığı sonucu ortaya çıkan basit şişlikler (benign nodüller), adenomlar (bez urları), kistler ve kanser ortaya çıkabilir.

Tiroid fonksiyon testleri

TSH ve serbest T4 seviyeleri tiroid fonksiyonlarını değerlendirmede en önemli testlerdir. Alınan kan örneğinden çalışılırlar.

Bağışıklık sistemimizin kendi vücudumuzda bulunan yapılara karşı verdiği yanıt sonucu çeşitli otoantikorlar ve bunun sonucunda da otoimmün hastalıklar ortaya çıkabilir. Antitiroglobulin, antitiroidperoksidaz (antiTPO), antiTSHR gibi otoantikorlar kan testleri ile bakıldığında bu hastalıkların tanısına yardımcı olur.

Tiroglubulin seviyeleri genellikle kanser nedeniyle tiroid bezi çıkarılan tiroidektomili hastalarda takip amaçlı ölçülür.

Kalsitonin seviyeleri tiroid C hücrelerinden gelişen meduller tiroid karsinomu gibi ümörlerin tanısında yardımcı olabilir.

Kaynaklar

^ Kim DW, Jung SL, Baek JH et al. The prevalence and features of thyroid pyramidal lobe, accessory thyroid, and ectopic thyroid as assessed by computed tomography: a multicenter study. Thyroid 2013 Jan;23(1):84-91
^ ^a ^b Siegenthaler, W (2007). Differential Diagnosis in Internal Medicine: From Symptom to Diagnosis. Thieme. p. 485. .

Dış bağlantılar

Tiroid

[1] Kim DW, Jung SL, Baek JH et al. The prevalence and features of thyroid pyramidal lobe, accessory thyroid, and ectopic thyroid as assessed by computed tomography: a multicenter study. Thyroid 2013 Jan;23(1):84-91

[:0-2] Siegenthaler, W (2007). Differential Diagnosis in Internal Medicine: From Symptom to Diagnosis. Thieme. p. 485. .

[1]

[2]

@@ 2. satır: / 2. satır: @@
 [[Dosya:Illu thyroid parathyroid.jpg|thumbnail|Tiroid ve paratiroid bezleri]]
-'''Tiroit bezi''', '''tiroit''' ya da '''kalkan bezi''', [[yutak|yutağın]] (farinks) altında, boynun ön ve yanlarını saran çok damarlı iç salgı bezi. Sağ ve sol olmak üzere 2 lobu ve bu lobları birleştiren isthmus adı verilen bir parçası bulunur. İnsanların yaklaşık %40'ında isthmustan hyoid kemiğe uzanım gösteren piramidal lob adı verilen bir bölüm de bulunabilir.<ref>Kim DW, Jung SL, Baek JH et al. The prevalence and features of thyroid pyramidal lobe, accessory thyroid, and ectopic thyroid as assessed by computed tomography: a multicenter study. Thyroid 2013 Jan;23(1):84-91</ref>
+'''Tiroit bezi''', '''tiroit''' ya da '''kalkan bezi''', boynun ön ve yanlarını ([[larinks]] ve [[trakea]]) saran kelebek şeklinde çok damarlı iç salgı bezi. Her biri ortalama 5 cm uzunluğunda, 3 cm genişliğinde ve 2 cm derinliğinde, sağ ve sol olmak üzere 2 lobu ve bu lobları birleştiren isthmus adı verilen bir parçası bulunur. İnsanların yaklaşık %40'ında isthmustan hyoid kemiğe uzanım gösteren piramidal lob adı verilen bir bölüm de bulunabilir.<ref>Kim DW, Jung SL, Baek JH et al. The prevalence and features of thyroid pyramidal lobe, accessory thyroid, and ectopic thyroid as assessed by computed tomography: a multicenter study. Thyroid 2013 Jan;23(1):84-91</ref> Normal [[Ağırlık|<u><font color="#0066cc">ağırlığı</font></u>]] [[Insan|<u><font color="#0066cc">insanda</font></u>]] 20-40 gr'dır. [[Paratiroit bezi]] genellikle tiroidin arkasında mercimek şeklinde 4 tane küçük bezdir.
+== Histolojik yapısı ve işlevi ==
-== Yapısı ==
+Tiroid bezi küre şeklinde folliküllerden oluşur. Folliküllerin ortasında ([[lümen]]) [[tiroglobulin]] adı verilen proteini içeren [[kolloid]]<nowiki/>al bir madde bulunur.
-[[Soluk borusu]]nun yanlarında bulunan iki [[lob]]unu, soluk borusu önünden geçen bir bölüm birleştirir. İçinde koloid bir madde bulunan keseciklerden oluşur. Her iki lobun içinde paratiroid bezi bulunur. Normal [[ağırlık|ağırlığı]] [[insan]]da 20-40 gr'dır. Tiroid bezi, [[iyot]] ve [[tirozin]]den [[tiroksin]] (T4) ve [[triiyodotironin]] (T3) yaparak, [[kan]]a [[tiroid hormonu]]nu salgılar. Tiroid bezi, öteki iç salgı bezleriyle ilişkili olarak etkinlik gösterir. Çalışması özellikle [[hipofiz]]in salgıladığı uyarıcı [[tireotrop hormonu]]nun (TSH)etkisine bağlıdır.
+Tiroid bezi folliküler hücreleri [[iyot]] ve [[tirozin]]den, [[tiroksin]] (T4) ve [[triiyodotironin]] (T3) yaparak, [[kan]]a [[tiroid hormonu]]nu salgılar. [[kalsiyum|Kalsiyum]] regülasyonunda rol oynayan [[kalsitonin]] tiroid bezindeki [[C hücreleri]] tarafından üretilir. Tiroid bezi, öteki iç salgı bezleriyle ilişkili olarak etkinlik gösterir. [[Hipofiz|Hipofizin]] salgıladığı [[tireotrop hormonu|tiroid stimulan hormon]] ([[TSH]]) ile kontrol edilir. TSH salgısı da [[hipotalamus]]<nowiki/>tan salgılanan tirotropin serbestleştirici hormon ([[TRH]]) tarafından kontrol edilir.
-== Az hormon salgılaması ==
-bozulması nedeni ile gerçekleşmiş olabilir.
-== Çalışması ==
+== Hastalıklar ==
+* '''Tiroid hormon üretiminin azalması: '''[[Hipotiroid|Hipotiroidizm]]; doğumsal olabileceği gibi [[Hashimoto tiroiditi]], iyot eksikliği ve bezin cerrahi olarak çıkarılması gibi sebeplerle de ortaya çıkabilir.<ref name=":0">Siegenthaler, W (2007). ''Differential Diagnosis in Internal Medicine: From Symptom to Diagnosis''. Thieme. p. 485.  .</ref>
-* '''Az çalışması:''' Tiroid bezinin gereğinden az çalışması ([[hipotiroid]]izm), iltihaplanmalar, kireçlenmeler, kolloid şişkinliği ([[guatr]]) gibi bozukluklar sonucu ortaya çıkar ve miksödem ve kreten hastalığına neden olabilir.
+* '''Aşırı çalışması:''' [[hipertiroidizm|Hipertiroidizm]]; [[Graves Hastalığı]] gibi durumlar sonucu ortaya çıkar. Bu hastalığın guatr, gözlerin yuvalarından dışarı fırlamış gibi görünmesi ([[ekzoftalmi]]), çarpıntı, terleme, titreme, ishal, kilo kaybı, sinirlilik gibi belirti ve bulguları vardır.<ref name=":0" />
-* '''Aşırı çalışması:''' Tiroid bezinin aşırı çalışması (hipertiroidizm), [[parankima]]nın (özek doku) şişmesi sonucu olur ve [[Basedow hastalığı|Basedow]], [[Plummer hastalığı|Plummer]] hastalıklarını yapar.
+* '''İnflamasyon:''' [[Subakut tiroidit]], [[akut tiroidit]], [[postpartum tiroidit]], [[Hashimoto tiroiditi]] bu grupta bulunur. [[enfeksiyon|İnfeksiyöz]] etkenler veya [[otoimmünite]] sonucu ortaya çıkarlar.
-Salgının işlevinde değişiklik olmaksızın da iyotsuzluk ya da iyot azlığı sonucu ortaya çıkan basit şişlikler; [[adenom]]lar (bez urları), [[kist]]ler, [[tiroid kanseri|kanser]] ortaya çıkabilir.
+Salgının işlevinde değişiklik olmaksızın da iyot azlığı sonucu ortaya çıkan basit şişlikler ([[benign]] [[nodül]]<nowiki/>ler), [[adenom]]lar (bez urları), [[kist]]ler ve [[tiroid kanseri|kanser]] ortaya çıkabilir.
+== Tiroid fonksiyon testleri ==
-Paratiroit bezi, tiroidin arkasında mercimek şeklinde 4 tane küçük bezdir. Her bir bez ince kapsüle sarılmıştır. Paratiroid bezlerden salgılanan hormona parat hormon denir. Parathormon protein yapısındadır. Bu hormonun görevi, kemiklerden kana kalsiyum geçişini ayarlayarak kanın kalsiyum iyonu düzeyini sabit tutmaktır.
+TSH ve serbest T4 seviyeleri tiroid fonksiyonlarını değerlendirmede en önemli testlerdir. Alınan kan örneğinden çalışılırlar.
+Bağışıklık sistemimizin kendi vücudumuzda bulunan yapılara karşı verdiği yanıt sonucu çeşitli [[otoantikor]]<nowiki/>lar ve bunun sonucunda da [[otoimmün hastalıklar]] ortaya çıkabilir. [[Antitiroglobulin]], [[antitiroidperoksidaz]] ([[antiTPO]]), [[antiTSHR]] gibi otoantikorlar kan testleri ile bakıldığında bu hastalıkların tanısına yardımcı olur.
-ayrıca bakınız...
+Tiroglubulin seviyeleri genellikle kanser nedeniyle tiroid bezi çıkarılan [[tiroidektomi|tiroidektomili]] hastalarda takip amaçlı ölçülür.
+Kalsitonin seviyeleri tiroid C hücrelerinden gelişen [[meduller tiroid karsinomu]] gibi ümörlerin tanısında yardımcı olabilir.
 == Kaynaklar ==