Hipofiz

Hipofiz
	Hipofiz dokusunun beyin tabanında yerleşimi ve komşuları.
	Hipofiz bezi
Latince isim	glandula pituitaria
Prekürsor	Ektoderm, Rathke's pouch
Arter	Superior hypophysial artery, inferior hypophysial artery
Tanımlayıcılar
JSTOR	pituitary-gland
Microsoft Academic	2908649151 2777658017, 2908649151
MeSH	D010902
TA	3853
FMA	13889

Hipofiz bezi veya diğer adıyla Pitüiter bez, bir fasulye tanesi büyüklüğünde yaklaşık 0,5 gram ağırlığında bir endokrin bezdir. Beyin tabanında, hipotalamusun altında bir çıkıntı şeklinde uzanır. Beyni örten dura mater (sert zar) ile çevrilmiştir. Hipofiz hormonu üretip salgılayarak Homeostasiyi düzenler. Bunu bütün iç salgı bezlerini (endokrin bezleri) denetleyerek yapar. Bu anlamda hipofiz, endokrin sistem ve sinir sistemi arasındaki en büyük organizasyon ağını kontrol eder. Hipotalamusun salgısı olan RF, kan yoluyla hipofizi uyarır ve hipofizin hedef organının uyarılmasını sağlayan hormonu üretmesini sağlar. Hipofiz bezi ön, orta ve arka lop olmak üzere üç parçalıdır. Ara lob insan embriyosunda görüldüğü halde, ergin insanda körelmiştir.

Hipofiz bezi, düzenleme amaçlı homeostatik ve stimulasyon amaçlı trofik hormonlar salgılamaktadır. Fonksiyonu hipotalamus uyarımı aracılığı ile olmaktadır.

Bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Hipofiz bezi üç ana bölümden oluşmaktadır. Ön lob (adenohipofiz) arka lob (nörohipofiz) yan lob. Her üç lob da hipotalamus ile bağlantılıdır ve hipotalamusun kontrolündedir. Hipofizin ön lobu epitel doku, arka lobu sinir hücrelerinden oluşmuştur. Ara lob insan embriyosunda görüldüğü halde, ergin insanda körelmiştir.

Ön lob (Adenohipofiz)[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön lobda sentezlenen ve salgılanan hormonlar vardır bunlar ;

Adrenokortikotropik hormon (ACTH)
Tiroid uyarıcı hormon, ya da "tiroid stimule edici hormon" (TSH)
Büyüme hormonu, ya da "somatotropin" (STH)
Prolaktin (PRL), ya da "luteotropik hormon" (LTH)
Endorfin
Melanosit uyarıcı hormon, ya da "melanosit stimule edici hormon" (MSH)

Eşey hormonları (gonadotropinler):

Luteinleştirici hormon (LH)
Folikül uyarıcı hormon, ya da "folikül stimule edici hormon" (FSH)

Arka Lob (nörohipofiz)[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka lobda hormon üretimi yoktur. Buradan salgılanan hormonlar hipotalamusta üretilir ve burada depolanır. Hipofiz arka lobundan salgılanan hormonlar:

Oksitosin
Vasopressin, ya da "antidiüretik hormon" (ADH)

Ara lob (intermediate lob)[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu canlının hipofizinde bir de ara lob bulunmaktadır. Yetişkin insanlarda ön lob ile arka lob arasında çok ince bir hücre katmanı şeklindedir.^{[kaynak belirtilmeli]} Kesin olmamakla birlikte, bu işlev ön loba ait olmasına rağmen MSH üretimi yapar.

Fizyolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hipofiz bezi hormonlarının etki gösterdiği fonksiyonlar şunlardır;

Kan basıncı
Hamileliği kontrol etmekle birlikte doğum sırasında dölyatağı kaslarının kasılmasını sağlayarak doğuma yardımcı olur.
Anne sütü üretimi ve salgılanması
Erkek ve kadında cinsel organ fonksiyonu
Tiroid bezi fonksiyonları
Besinlerin enerjiye dönüşümü (metabolizma).
Vücudun su dengesinin düzenlenmesi
Böbreklerden suyun geri emiliminin düzenlenmesi (ADH ile)
Vücut sıcaklığının düzenlenmesi

Patoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Hipofiz bezindeki bozuklukların yol açtığı rahatsızlıklar:

Durum	Sapma	Hormon
Akromegali	aşırı üretim	Büyüme hormonu
Büyüme hormunu eksikliği	üretim bozulması	Büyüme hormonu
Antidiüretik hormon bozuklukları	aşırı üretim	vasopressin
Diabetes insipidus	üretim azalması	vasopressin
Sheehan sendromu	üretim azalması	prolaktin
Pituiter adenom	aşırı üretim	herhangi pitüiter hormon
Hipopituitarizm	üretim azalması	herhangi pitüiter hormon