Özne

Şablon:Başka mana Özne, bir cümlede yüklem ile bildirilen işi ya da oluşu yerine getiren veya yüklem vasıtasıyla hakkında bilgi verilen öğe.

• Öğrenciler yerlerine oturdular.
• Kitap yere düştü.
• Manzara ne kadar da güzel.

Gizli özne

Türkçede bazen ifade zenginliği ya da pratik amaçlarla özne belirtilmez. Yazılı veya sözlü olarak cümlede bulunmayan ancak varlığı yükleme sorulan "ne" ve "kim" sorularıyla tespit edilen özneye gizli özne denir. Gizli özne dilbilgisel amaçlarla yazılı olarak belirtilmek istendiğinde genellikle parantez içinde yazılır.

• Yemeğini çabuk bitir. (Kim bitirsin?)
• (Sen) Yemeğini çabuk bitir.
• Yarın okula gidemeyeceğim. (Kim gidemeyecek?)
• (Ben) Yarın okula gidemeyeceğim.
• Üniversiteye başladı. (Kim başladı?)
• (O, Zehra, kardeşim vs.) Üniversiteye başladı.

Öznenin kimliği, yüklemdeki şahıs çekim eklerinde gizlidir:

• (O) Kitapları buraya getirsin. (3. tekil şahıs)

Ekler

Özneler hâl eki (-i, -e, -de, -den) almazlar ancak iyelik eki veya çoğul eki alabilirler:

• Kitabım ıslanmış. (-ım iyelik eki)
• Bugün dersler saat 12'de bitiyor. (-ler çoğul eki)

İsim veya sıfat tamlaması halinde olabilirler:

• Kapının kolu kırılmış. (isim tamlaması)
• Mutfaktan güzel kokular geliyordu. (sıfat tamlaması)

Birden fazla varlık aynı anda özne olabilir:

• Polisler, itfaiyeciler ve sağlık görevlileri kaza mahalline akın ettiler.

Tekillik-çoğulluk

Ana madde: Özne-yüklem uyumu

Öznesi şahıs olmayan cümlelerde özne çoğul olsa dahi genellikle yüklem tekil olur:

• Gözlerim yaşardı.
• Uzun yıllar geçti.
• Bu elmalar olgunlaşmış.

Öznesi şahıs olan cümlelerde yüklem tekil veya çoğul olabilir:

• Öğrenciler bahçeye çıktılar.
• Askerler içtima alanında toplandı.