Özbekistan'ın dilleri
Özbekistan'da konuşulan dillerin büyük kısmı Türk dilleridir . Bununla birlikte, hükûmetin iki dili bulunmaktadır; birinci ve devlet dili olarak Özbekçe ve etnik gruplar ve kamu kurumlarının dili olarak ise Rusça.[1]
Türk dilleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Özbek dili, Türk dilleri ailesine mensuptur ve kendisine en yakın dil olan Uygurca ile birlikte Karluk grubunda yer almaktadır. Özbek dili, ülkenin tek resmi devlet dilidir[2] ve 1992'den beri resmi olarak Latin alfabesiyle yazılmıştır.
Karakalpakça, Özbekistan içerisinde özerk bir bölge olan Karakalpakstan Cumhuriyeti'nin resmi dillerinden biridir ve Kazakça ile yakındır. Bu dili yarım milyon kişi konuşmaktadır. 800.000'den fazla insan da Kazakça konuşmaktadır.
1920'lerden önce, Özbeklerin yazı dili Türkî (Batılı bilginler tarafından Çağatay olarak bilinir) olarak adlandırılıyordu ve Nestâlik yazısını kullanılıyordu. 1926'da Latin alfabesi tanıtıldı ve 1930'lar boyunca çeşitli revizyonlardan geçti. Son olarak, 1940 yılında, Kiril alfabesi Sovyet yetkilileri tarafından tanıtıldı ve Sovyetler Birliği'nin çöküşüne kadar kullanıldı. 1993'te Özbekistan, 1996'da değiştirilen ve 2000'den beri okullarda öğretilen Latin alfabesine (Özbek Latin alfabesi) geri döndü. Okullar, kolejler ve üniversiteler yalnızca Latin alfabesiyle eğitim vermektedir. Kiril, bu alfabeyle büyüyen eski nesil Özbekler arasında popülerdir.[3]
Hint-Avrupa dilleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusça ülkede resmi olarak resmi dil olarak ilan edilmese de resmi belgeler dahil her alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Özbekçe ile birlikte noter kurumlarının ve sicil dairelerinin izin verdiği dillerden birisidir.[4] Başka bir ifadeyle, Rus dili Özbekistan'da fiili ikinci resmi dil konumundadır. Rusça, özellikle şehirlerde günlük teknik, bilimsel, hükûmet ve iş kullanımı dahil olmak üzere etnik gruplar arası iletişim için önemli bir dildir. Ülke ayrıca ana dili Rusça olan yaklaşık bir milyon kişiye ev sahipliği yapıyor.[5][6][7][8]
Tacikçe (Farsça'nın Tacikistan'da konuşulan biçimi), nispeten büyük etnik Tacik nüfusu (resmi 1,5 milyon) nedeniyle Buhara ve Semerkant şehirlerinde yaygındır.[9] Tacikler, Özbekistan nüfusunun yaklaşık %10-15'ini oluşturmaktadır.[10]
Hukuk[değiştir | kaynağı değiştir]
Özbekistan vatandaşlığı için dil şartı aranmaz.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Law of the Republic of Uzbekistan "On Official Language"" (PDF). Refworld. 3 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016.
- ^ "Constitution of the Republic of Uzbekistan". Umid.uz. 8 Aralık 1992. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2010.
- ^ The New Woman in Uzbekistan: Islam, Modernity, and Unveiling Under Communism. University of Washington Press. 2008. ISBN 0-295-98819-3. 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Law of the Republic of Uzbekistan "On Official Language"" (PDF). Refworld. 3 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016.
- ^ "Бесправен, но востребован. Русский язык в Узбекистане". Дружба Народов. 2001. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2016.
- ^ "Русский язык: жизнь после смерти. Язык, политика и общество в современном Узбекистане". Неприкосновенный запас. 2009. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2016.
- ^ "СТАТУС РУССКОГО ЯЗЫКА В СТРАНАХ СНГ". 2011. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2016.
- ^ "Uzbekistan's Russian-Language Conundrum". Eurasianet.org. 19 Eylül 2006. 29 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2010.
- ^ Richard Foltz (1996). "The Tajiks of Uzbekistan". Central Asian Survey. 15 (2): 213-216. doi:10.1080/02634939608400946.
- ^ Cordell, Karl (1998) Ethnicity and Democratisation in the New Europe, Routledge, 0415173124, p. 201: "Consequently, the number of citizens who regard themselves as Tajiks is difficult to determine.