Şahin Kolonya

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Şahin Teki Kolonya
Meclis-i Mebûsan
I.(3) dönem mebusu
Seçim bölgesi 1908 – Görice
Kişisel bilgiler
Doğum 1865
İstarye, Osmanlı Devleti
Ölüm 1919
İstanbul, Osmanlı Devleti
Milliyeti Arnavut

Şahin Teki Bey Kolonya (1865–1919), Arnavut gazeteci ve politikacıdır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Şahin Kolonya, Osmanlı Devleti'nde İstarye (günümüzde Arnavutluk'un güneyin'deki Starje) Şahin Teki Üpi ismiyle doğdu.[1]

Kolonya, Mekteb-i Mülkiye mezunuydu ve başlangıçta Edirne'de olmak üzere birçok idadi okulunun müdürü olarak görev yapmıştı.[2][3] Osmanlı kamu idaresinde çalışan Arnavutlardan biriydi ve bir süre Aynoroz sancağının mutasarrıfıydı.[2][4] Ömür boyu sürecek başka arayışları ve inançları takip etmek için devlet hizmetini terk etti. Daha sonra Manastır'da tutuklandı ve Arnavutça eserleri yaymaktan üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1897'de Arnavutça bir gazete yayınlama izni için Osmanlı yetkililerine bir muhtıra yazdı.[5] Talep ret edildi.[5] İki yıl sonra Monastir'deki Avusturya-Macaristan konsolosundan gazetenin yayınlanması için yardım istedi. Yetkililerden gelen zorluklar ve sürekli gözetim nedeniyle ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Kolonya Avrupa'nın çeşitli ülkelerine gitti ve sonunda Sofya'ya yerleşti.

1901'den 1908'e kadar Sofya'da, Kristo Luarasi'nin (1876-1934) yardımıyla ve Avusturya-Macaristan'ın mali desteğiyle başlangıçta Petro Poga tarafından üstlenilen Drita dergisini Sofya'da yayınladı.[2][6]

Luarasi matbaa "Mbrothësia" ("İlerleme") müdürü olarak görev yapıyordu. Gazete aracılığıyla Kolonya ve Luarasi, Arnavutların milli vicdanını keskinleştirmek ve Arnavutça kitaplar sağlamak için yoğun bir şekilde çalışacaklardı. Kolonya'nın Drita ve diğer medyadaki yazılı çalışmaları, bey olduğu Osmanlı aristokrat sınıfını eleştirerek ve köylülüğün durumuna dikkat çekerek Arnavut ulusal hareketinin sosyo-ekonomik yönünü vurguladı.[5] Kolonya, Arnavutlar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında daha iyi bir anayasal ilişki yoluyla bir Arnavut ulusal uyanışını ve ulusal varoluşun güvenliğini savundu, ancak aynı zamanda imparatorlukla savaşan silahlı Arnavut gerilla çetelerinin faaliyetlerini de destekledi.[5]

Kolonya, Sofya'dayken, Bulgaristan'ın Jön Türk yanlısı devrimci Mustafa Ragıp'ı destekleyecekti.[7] Ragıp, Kolonya'nın yardımıyla Bulgarca ve Türkçe olarak Efkar-ı Umumiye adlı gazetesini yeniden yayınlamaya başladı. Efkar-ı Umumiye sonuç olarak sayfalarının çoğunu Arnavutluk meselelerine de ayırdı ve Arnavut milliyetçi haberleri duyurdu.[7] Bu bile, Ragıp'ı Kolonya'nın etkisinden koparması için geri çağıran Osmanlı yetkilileri tarafından fark edilmeyecektir. Bu bile, Ragip'ı Kolonya'nın etkisinden koparması için geri çağıran Osmanlı yetkilileri tarafından fark edilmeyecektir.[7]

Kolonja, İtalyan hükûmetinin Arnavut sorununa karşı İtalyan pozisyonlarını savunan piyonları olarak gördüğü Arbıreşlere (İtalyan-Arnavutlar) güvenmedi ve onlarla işbirliği yapmayı reddetti.[8] Geç Osmanlı döneminde Kolonya, Balkanlar'daki Arnavut jeopolitik çıkarlarına yönelik Avusturya-Macaristan yardımını destekledi.[9]

1904'te Kolonya, 1889 tarihli Şemseddin Sâmi'nin "Shqipëria ç'ka qenë, ç'është e çdo të bëhetë" ("Arnavutça - neydi, ne oldu ve ne olacak") Arnavut millî uyanışı manifestosunu Osmanlıcaya çevirdi ve Drita'da yayınladı.[10][11][12]

1906'da Kolonya, Bükreş ve Köstence, Sofya ve Mısır'daki Arnavut diasporası arasında devrimci Arnavut Manastır Komitesi için yurtdışında askere alım faaliyetlerinde yer aldı.[13]

1908'de Kolonya, Arnavut aktivistlerin mali desteğiyle 1908 seçimlerinde Meclis-i Mebûsan Manastır Vilayeti Görice Sancağı mebusu seçildi.[14][15] Dört Vilâyet-i Arnavud'u temsil eden 26 meclis üyesinin önde gelen bir üyesiydi.[14][16] Aynı yıl Arnavut alfabesinin standartlaştırıldığı Manastır Kongresi'nin delegelerinden biri oldu.[17]

Manastır Kongresi sırasında bazı delegelerin görüşmelerinden ortaya çıkan Osmanlı'ya Arnavut eğitimi üzerine bir program sunmayı içeren bir görüşü Kolonya, bir mebus olarak üstlendi.[18] Program, Arnavutluk ilk ve ilköğretim okullarını, Ortodoks Arnavut öğrencilerle okullar için Yunan devleti fonlarını kesmeyi ve yerine Osmanlı devleti fonlarını ve kilise mülklerinden elde edilen geliri, bir Arnavut üniversitesi kurulması için yurtdışındaki akademisyenlerin eğitimini ve Katolik ve Ortodoks din adamlarına Osmanlı İmparatorluğu tarafından ödenmesini öngörüyordu.[18] Kolonya'nın programı aynı zamanda Arnavutluk'ta yaşayan topraklarda Arnavutluk askerlik hizmeti, bir Arnavut jandarma teşkilatı, yerel Arnavut ulaşım altyapısı mülkiyeti ve doğal kaynaklardan yararlanma, açık serbest oy ve Arnavut uyruğu ve dilinin tanınmasıyla gelir tahsilatını savundu.[19]

1908'de Avlonyalı İsmail Kemal Bey'in kurduğu Ahrar Fırkası'na ve 1910'da İbrahim Temo ve Abdullah Cevdet'in kurduğu Demokrat Fırkası'na katıldı. Jön Türkler ile olan düşmanlıkları nedeniyle 1911'de tekrar yurt dışına çıkmak zorunda kaldı. 1913'te Avlonya'da birkaç ay geçirdikten sonra 1915'te bu aileyle İstanbul'a geri döndü. Kolonya, Naim Fraşiri'nin kızıyla evlendi.[6]

Bu zamandan 1919'daki ölümüne kadar, sağlık sorunları ve alkol bağımlılığı nedeniyle herhangi bir siyasi faaliyete katılmadı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Piro Tako (1984), Shahin Kolonja (Ypi): jeta dhe veprimtaria atdhetare e publicistike, Tiran: 8 Nëntori, OCLC 66803008 
  2. ^ a b c Skendi 1967, ss. 155–156.
  3. ^ Somel, Selçuk Akşin (2001). The modernization of public education in the Ottoman Empire, 1839-1908: Islamization, autocracy, and discipline. BRILL. s. 128. ISBN 978-90-04-11903-1. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  4. ^ Gawrych 2006, s. 147.
  5. ^ a b c d Skendi 1967, ss. 186–187.
  6. ^ a b Elisabeth Özdalga (16 Mart 2011). Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy (I bas.). Routledge. ss. 294, 315-317. ISBN 978-0415665445. 
  7. ^ a b c Hanioğlu 2001, s. 75.
  8. ^ Skendi 1967, ss. 232–233.
  9. ^ Skendi 1967, s. 268.
  10. ^ Balázs Trencsényi, Michal Kopeček (25 Ocak 2007). National Romanticism: The Formation of National Movements. Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe. Central European Univ Pr. s. 301. ISBN 978-9637326608. 
  11. ^ Gawrych 2006, s. 130.
  12. ^ Hanioğlu, M. Șükrü (2001). Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902-1908. Oxford University Press. s. 361. ISBN 9780199771110. 
  13. ^ Skendi 1967, s. 208.
  14. ^ a b Skendi 1967, s. 361.
  15. ^ Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. Londra: IB Tauris. s. 181. ISBN 9781845112875. 
  16. ^ Pearson, Owen (2004). Albania in the twentieth century: a history. I.B.Tauris. s. 2. ISBN 978-1-84511-013-0. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  17. ^ Skendi 1967, s. 370.
  18. ^ a b Skendi 1967, ss. 368–369.
  19. ^ Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening. Princeton: Princeton University Press. s. 398. ISBN 9781400847761. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Şahin_Kolonya&oldid=30922349" sayfasından alınmıştır