Aşırı İslamcılık: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
C8bash (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
2.572 değişiklik
"Islamic extremism" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
C8bash (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
2.572 değişiklik
"Islamic extremism" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
75. satır: 75. satır:
{{Ana|Ibn Taymiyyah}}
{{Ana|Ibn Taymiyyah}}


=== Modern dönemde İslam ===

==== Selefilik ve Vehhabilik ====
{{Ana|Salafi movement|Wahhabism}}
[[Selefilik|''Selefiye'' hareketi]], 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve "dindar ataların" (''[[Selef-i Salihin|Selef el-Salih]]'') geleneklerine dönüşü savunan [[Sünnilik|Sünni İslam]] içindeki muhafazakar, <ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=SSUKBgAAQBAJ&pg=PT302|başlık=North Africa Revised|erişimtarihi=5 December 2015|arşivtarihi=24 January 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230124220230/https://books.google.com/books?id=SSUKBgAAQBAJ&pg=PT302|tarih=15 January 2015|yayıncı=University of Texas Press|ad=Phillip|soyadı=Naylor|isbn=9780292761926}}</ref> ''İslahi'' (reform) <ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=6VeCWQfVNjkC&pg=PA275|başlık=The Oxford Dictionary of Islam|erişimtarihi=5 December 2015|tarih=2004|sayfa=275|yayıncı=Oxford University Press|ad=John|soyadı=Esposito|isbn=9780195125597}}</ref> bir harekettir. "En hızlı büyüyen İslami hareket" olarak tanımlandı; her akademisyen sosyal, teolojik ve politik yelpazede farklı görüşler ifade ediyor. Selefiler, " [[İslami köktendincilik|İslam'a köktenci bir yaklaşım]] benimseyerek, Peygamber [[Muhammed|Muhammed'i]] ve onun ilk takipçilerini, yani 'dindar atalar' olan ''el-Selef el-Salih'i'' taklit etme" şeklinde özetlenebilecek bir doktrini takip ederler. Dini yenilikleri veya ''[[Bid'at|bid'atleri]]'' reddederler ve ''[[Şeriat|Şeriat'ın]]'' (İslam hukuku) uygulanmasını desteklerler." <ref name="Economist27Jun15" /> Selefi hareketi genellikle üç kategoriye ayrılır: En büyük grup siyasetten kaçınan safçılar (ya da sessizlikçiler); ikinci en büyük grup siyasete karışan [[İslamcılık|militan aktivistlerdir]] ; üçüncü ve son grup ise azınlık oluşturan [[Cihatçı Selefilik|cihatçılardır]]. <ref name="Economist27Jun15">{{Haber kaynağı|url=https://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21656189-islams-most-conservative-adherents-are-finding-politics-hard-it-beats|başlık=Salafism: Politics and the puritanical|erişimtarihi=29 June 2015|arşivtarihi=28 June 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150628193924/http://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21656189-islams-most-conservative-adherents-are-finding-politics-hard-it-beats|tarih=27 June 2015|çalışma=[[The Economist]]}}</ref> Şiddet yanlısı İslamcı grupların çoğu [[Cihatçı Selefilik|Selefi-Cihatçı hareket]] ve onun alt gruplarından geliyor. <ref name="Homegrown 2021">{{Kitap kaynağı|başlık=Homegrown: ISIS in America|erişimtarihi=5 February 2022|arşivtarihi=11 January 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230111173505/https://books.google.com/books?id=T4vzDwAAQBAJ&pg=PA111|kısım=The Ideologues|kısım-url=https://books.google.com/books?id=T4vzDwAAQBAJ&pg=PA111|sayfalar=111–148|yer=[[London]] and [[New York City|New York]]|yayıncı=[[I.B. Tauris]]|seri=1st|yıl=2021|ad=Alexander|soyadı=Meleagrou-Hitchens|isbn=978-1-7883-1485-5|ad2=Seamus|ad3=Bennett|soyadı2=Hughes|soyadı3=Clifford}}</ref> Son yıllarda Cihatçı-Selefi doktrinler sıklıkla [[El-Kaide|El Kaide]], [[Irak ve Şam İslam Devleti|IŞİD]], [[Boko Haram]] vb gibi hem Müslüman hem de gayrimüslim masum sivilleri hedef alan aşırı İslamcı hareketler ve [[İslamcı terörizm|terör örgütlerinin]] silahlı isyanlarıyla ilişkilendirildi. <ref name="Sageman2011">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=iCoYDUv63L8C&pg=PA61|başlık=Understanding Terror Networks|tarih=21 September 2011|sayfalar=61–|yayıncı=University of Pennsylvania Press|soyadı=Marc Sageman|isbn=978-0-8122-0679-1}}</ref> <ref name="Oliveti2002">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=rYFtQgAACAAJ|başlık=Terror's Source: The Ideology of Wahhabi-Salafism and Its Consequences|tarih=January 2002|yayıncı=Amadeus Books|soyadı=Vincenzo Oliveti|isbn=978-0-9543729-0-3}}</ref> <ref name="Economist27Jun15" /> <ref name="Homegrown 2021" /> İkinci en büyük grup, [[Arap dünyası|Arap dünyasındaki]] [[İslamcılık|İslamcı harekette]] en büyük örgüt olan [[Müslüman Kardeşler]] gibi örgütlerde faaliyet gösterenler gibi uzun bir siyasi aktivizm geleneğine sahip olan Selefi aktivistlerdir. [[Arap Baharı|Arap baharı]] sonrasında yaşanan geniş çaplı baskılar ve siyasi başarısızlıkların ardından aktivist-Selefi hareketler bir düşüş yaşadı. Bunların en büyükleri siyasetten kopmaya inanan ve ''[[Fitne (kelime)|fitneden]]'' (kaos) kaçınmak için ne kadar zalim olursa olsun Müslüman hükümetlere bağlılığı kabul eden dingincilerdir. <ref name="Economist27Jun15" />

[[Vehhabîlik|Vehhabi hareketi,]] [[Arap Yarımadası|Orta Arabistan'ın]] [[Necid]] bölgesinden dini bir vaiz olan [[Hanbelilik|Hanbelî]] alim ve ilahiyatçı [[Muhammed bin Abdülvehhâb|Muhammed bin Abdülvehhab]] tarafından kurulmuş ve bu harekete öncülük etmiştir. <ref name="Peskes2012">{{Ansiklopedi kaynağı|başlık=Wahhabis|ansiklopedi=[[Encyclopaedia of Islam#2nd edition, EI2|Encyclopaedia of Islam, Second Edition]]|yer=[[Leiden]]|yayıncı=[[Brill Publishers]]|yıl=2012|ad=Esther|soyadı=Peskes|editör-bağ=Clifford Edmund Bosworth|editör2-ad=Th.|editör3-ad=Emeri Johannes van Donzel|editör4-ad=E. J.|editör5-ad=W. P.|editör2-soyadı=Bianquis|editör3-soyadı=Bosworth|editör4-soyadı=van Donzel|editör5-soyadı=Heinrichs|isbn=978-9004161214|doi=10.1163/1877-5888_rpp_SIM_224015|editör1-ad=Wolfhart Heinrichs}}</ref> <ref name="Bokhari-Senzai 2013">{{Kitap kaynağı|başlık=Political Islam in the Age of Democratization|kısım=Conditionalist Islamists: The Case of the Salafis|kısım-url=https://books.google.com/books?id=ThiuAgAAQBAJ&pg=PA81|sayfalar=81–100|yer=[[New York City|New York]]|yayıncı=[[Palgrave Macmillan]]|yıl=2013|isbn=978-1-137-31349-2|editor2-first=Farid|editor2-last=Senzai|doi=10.1057/9781137313492_5}}</ref> <ref name="Ágoston-Masters 2009">{{Ansiklopedi kaynağı|başlık=Archived copy|erişimtarihi=5 February 2022|arşivtarihi=24 January 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230124220250/https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA260|bölüm=Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad|kısım-url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA260|ansiklopedi=Encyclopedia of the Ottoman Empire|sayfalar=260–261|yer=[[New York City|New York]]|yayıncı=[[Facts On File]]|yıl=2009|editör2-ad=Bruce|editör2-soyadı=Masters|isbn=978-0816062591}}</ref> , <ref name="Wagemakers 2021">{{Kitap kaynağı|başlık=Handbook of Islamic Sects and Movements|erişimtarihi=free|kısım=Part 3: Fundamentalisms and Extremists – The Citadel of Salafism|sayfalar=333–347|yer=[[Leiden]] and [[Boston]]|yayıncı=[[Brill Publishers]]|seri=Brill Handbooks on Contemporary Religion|yıl=2021|cilt=21|ad=Joas|soyadı=Wagemakers|isbn=978-90-04-43554-4|editor2-first=M. Afzal|editor2-last=Upal|issn=1874-6691|doi=10.1163/9789004435544_019|editör4-ad=Afzal Upal}}</ref> <ref name="Laoust2012">{{Ansiklopedi kaynağı|başlık=Ibn ʿAbd al-Wahhāb|sürüm=2nd|ansiklopedi=[[Encyclopaedia of Islam]]|yer=[[Leiden]]|yayıncı=[[Brill Publishers]]|yıl=2012|ad=H.|soyadı=Laoust|editör-bağ=Clifford Edmund Bosworth|editör2-ad=Th.|editör3-ad=Emeri Johannes van Donzel|editör4-ad=E. J.|editör5-ad=W. P.|editör2-soyadı=Bianquis|editör3-soyadı=Bosworth|editör4-soyadı=van Donzel|editör5-soyadı=Heinrichs|isbn=978-90-04-16121-4|doi=10.1163/1573-3912_islam_SIM_3033|editör1-ad=Wolfhart Heinrichs}}</ref> <ref name="Haykel2013">{{Kitap kaynağı|başlık=The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought|erişimtarihi=15 July 2020|arşivtarihi=24 January 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230124220300/https://books.google.com/books?id=q1I0pcrFFSUC&pg=PA231|kısım=Ibn ‛Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–92)|kısım-url=https://books.google.com/books?id=q1I0pcrFFSUC&pg=PA231|sayfalar=231–232|yer=[[Princeton, New Jersey|Princeton, NJ]]|yayıncı=[[Princeton University Press]]|yıl=2013|ad=Bernard|soyadı=Haykel|isbn=978-0-691-13484-0|editor2-first=Patricia|editor3-first=Wadad|editor4-first=Mahan|editor5-first=Devin J.|editor6-first=Muhammad Qasim|editor2-last=Crone|editor3-last=Kadi|editor4-last=Mirza|editor5-last=Stewart|editor6-last=Zaman|editör4-ad=Patricia Crone}}</ref> <ref name="Esposito2004">{{Kitap kaynağı|başlık=[[The Oxford Dictionary of Islam]]|erişimtarihi=1 October 2020|arşivtarihi=24 January 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230124220242/https://books.google.com/books?id=6VeCWQfVNjkC&pg=PA123|kısım=Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad (d. 1791)|kısım-url=https://books.google.com/books?id=6VeCWQfVNjkC&pg=PA123|sayfa=123|yer=[[New York City|New York]]|yayıncı=[[Oxford University Press]]|yıl=2004|isbn=0-19-512559-2|editor-first=John L.|editor-last=Esposito|editör1=John Esposito}}</ref> <ref name="Oxford2020">{{Web kaynağı|url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e916|başlık=Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad – Oxford Islamic Studies Online|erişimtarihi=15 July 2020|arşivtarihi=12 July 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160712051853/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e916|tarih=2020|çalışma=oxfordislamicstudies.com|yayıncı=[[Oxford University Press]]}}</ref> Bununla birlikte Arap yarımadasında [[Suud Hanedanı|Suud Hanedanı'nın]] iktidara gelmesinde etkili oldu. <ref name="Peskes2012" /> Bin Abdülvehhab [[İslami köktendincilik|, İslam dininin temel ilkeleri]] olduğuna inandığı şeylere geri dönerek, İslami olmayan popüler dini inançlar ve uygulamalar olarak algıladığı şeylerden [[İslam|İslam'ı]] canlandırmaya ve arındırmaya çalıştı. <ref name="Laoust2012" /> <ref name="Haykel2013" /> <ref name="Esposito2004" /> <ref name="Oxford2020" /> Eserleri genellikle kısaydı ve ana ve en önde gelen teolojik eseri ''Kitāb at-Tevḥīd'' gibi [[Kur'an]] ve [[Hadis|''Hadis'' literatüründen]] alıntılarla doluydu. <ref name="Laoust2012" /> <ref name="Haykel2013" /> <ref name="Esposito2004" /> <ref name="Oxford2020" /> İslam'ın temel doktrininin [[Tevhit|Tanrı'nın eşsizliği ve birliği]] (''tevhid'') olduğunu öğretti ve [[Bid'at|sapkın yeniliklere]] (bidat) ve [[Şirk|çoktanrıcılığa]] (''şirk'') benzediğini düşündüğü Müslümanlar arasındaki popüler dini inanç ve uygulamaları kınadı. <ref name="Laoust2012" /> <ref name="Haykel2013" /> <ref name="Esposito2004" /> <ref name="Oxford2020" />

Vahhabilik, Sünni İslam'ın muhafazakar, katı ve [[İslami köktendincilik|kökten dinci]] bir kolu olarak tanımlanır; <ref name="Musa 2018">{{Kitap kaynağı|başlık=Islam in Southeast Asia: Negotiating Modernity|kısım=The Riyal and Ringgit of Petro-Islam: Investing Salafism in Education|sayfalar=63–88|yer=[[Singapore]]|yayıncı=[[ISEAS Publishing]]|yıl=2018|ad=Mohd Faizal|soyadı=Musa|isbn=9789814818001|editor-first=Norshahril|editor-last=Saat|doi=10.1355/9789814818001-006}}</ref> <ref name="Musa 2018" /> ve Kur'an'ın harfiyen yorumlanmasına inanır. <ref name="Peskes2012">{{Ansiklopedi kaynağı|başlık=Wahhabis|ansiklopedi=[[Encyclopaedia of Islam#2nd edition, EI2|Encyclopaedia of Islam, Second Edition]]|yer=[[Leiden]]|yayıncı=[[Brill Publishers]]|yıl=2012|ad=Esther|soyadı=Peskes|editör-bağ=Clifford Edmund Bosworth|editör2-ad=Th.|editör3-ad=Emeri Johannes van Donzel|editör4-ad=E. J.|editör5-ad=W. P.|editör2-soyadı=Bianquis|editör3-soyadı=Bosworth|editör4-soyadı=van Donzel|editör5-soyadı=Heinrichs|isbn=978-9004161214|doi=10.1163/1877-5888_rpp_SIM_224015|editör1-ad=Wolfhart Heinrichs}}<cite class="citation encyclopaedia cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPeskes2012">Peskes, Esther (2012) [1993]. "Wahhabis". In [[Peri Ayı Adam|Bearman, P. J.]]; [[Thierry Bianquis|Bianquis, Th.]]; [[Clifford Edmund Bosworth|Bosworth, C. E.]]; [[Emeri Johannes van Donzel|van Donzel, E. J.]]; [[Wolfhart Heinrichs|Heinrichs, W. P.]] (eds.). ''[[İslam Ansiklopedisi|Encyclopaedia of Islam, Second Edition]]''. [[Leiden]]: [[Brill (yayınevi)|Brill Publishers]]. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1163/1877-5888_rpp_SIM_224015|10.1163/1877-5888_rpp_SIM_224015]]. [[Uluslararası Standart Kitap Numarası|ISBN]]&nbsp;[[Özel:BookSources/978-9004161214|<bdi>978-9004161214</bdi>]].</cite></ref> "[[Vehhabîlik|Vahhabilik]]" ve "[[Selefilik]]" terimleri bazen birbirinin yerine anılır, ancak "[[Vehhabîlik|Vahhabi]]" tanımı özellikle Muhammed bin Abdülvehhab'ın takipçilerine ve onun reformist doktrinlerine uygulanır. <ref name="Peskes2012" /> "Vahhabi" etiketi, kendilerini genellikle ''el-Muvaḥḥidūn'' ("Tanrı'nın tekilliğini onaylayanlar") olarak adlandıran takipçileri tarafından sahiplenilmedi, daha ziyade Batılı bilim adamları ve onu eleştirenler tarafından kullanıldı. <ref name="Peskes2012" /> <ref name="Bokhari-Senzai 2013">{{Kitap kaynağı|başlık=Political Islam in the Age of Democratization|kısım=Conditionalist Islamists: The Case of the Salafis|kısım-url=https://books.google.com/books?id=ThiuAgAAQBAJ&pg=PA81|sayfalar=81–100|yer=[[New York City|New York]]|yayıncı=[[Palgrave Macmillan]]|yıl=2013|isbn=978-1-137-31349-2|editor2-first=Farid|editor2-last=Senzai|doi=10.1057/9781137313492_5}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBokhariSenzai2013">Bokhari, Kamran; Senzai, Farid, eds. (2013). [https://books.google.com/books?id=ThiuAgAAQBAJ&pg=PA81 "Conditionalist Islamists: The Case of the Salafis"]. ''Political Islam in the Age of Democratization''. [[New York]]: [[Palgrave Macmillan]]. pp.&nbsp;81–100. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:[[doi:10.1057/9781137313492_5|10.1057/9781137313492_5]]. [[Uluslararası Standart Kitap Numarası|ISBN]]&nbsp;[[Özel:BookSources/978-1-137-31349-2|<bdi>978-1-137-31349-2</bdi>]].</cite></ref> <ref name="Haykel2013">{{Kitap kaynağı|başlık=The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought|erişimtarihi=15 July 2020|arşivtarihi=24 January 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230124220300/https://books.google.com/books?id=q1I0pcrFFSUC&pg=PA231|kısım=Ibn ‛Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–92)|kısım-url=https://books.google.com/books?id=q1I0pcrFFSUC&pg=PA231|sayfalar=231–232|yer=[[Princeton, New Jersey|Princeton, NJ]]|yayıncı=[[Princeton University Press]]|yıl=2013|ad=Bernard|soyadı=Haykel|isbn=978-0-691-13484-0|editor2-first=Patricia|editor3-first=Wadad|editor4-first=Mahan|editor5-first=Devin J.|editor6-first=Muhammad Qasim|editor2-last=Crone|editor3-last=Kadi|editor4-last=Mirza|editor5-last=Stewart|editor6-last=Zaman|editör4-ad=Patricia Crone}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHaykel2013">[[Bernard Haykel|Haykel, Bernard]] (2013). [https://books.google.com/books?id=q1I0pcrFFSUC&pg=PA231 "Ibn ‛Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–92)"]. In [[Gerhard Böwering|Böwering, Gerhard]]; [[Patricia Crone|Crone, Patricia]]; Kadi, Wadad; Mirza, Mahan; [[Devin J. Stewart|Stewart, Devin J.]]; Zaman, Muhammad Qasim (eds.). ''The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought''. [[Princeton, New Jersey|Princeton, NJ]]: [[Princeton University Press]]. pp.&nbsp;231–232. [[Uluslararası Standart Kitap Numarası|ISBN]]&nbsp;[[Özel:BookSources/978-0-691-13484-0|<bdi>978-0-691-13484-0</bdi>]]. [https://web.archive.org/web/20230124220300/https://books.google.com/books?id=q1I0pcrFFSUC&pg=PA231 Archived] from the original on 24 January 2023<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">15 July</span> 2020</span>.</cite></ref> [[1970'ler|1970'lerin]] ortalarından ve [[1980'ler|1980'lerden]] başlayarak, [[Suudi Arabistan|Suudi Arabistan Krallığı'nın]] <ref name="Wagemakers 2021">{{Kitap kaynağı|başlık=Handbook of Islamic Sects and Movements|erişimtarihi=free|kısım=Part 3: Fundamentalisms and Extremists – The Citadel of Salafism|sayfalar=333–347|yer=[[Leiden]] and [[Boston]]|yayıncı=[[Brill Publishers]]|seri=Brill Handbooks on Contemporary Religion|yıl=2021|cilt=21|ad=Joas|soyadı=Wagemakers|isbn=978-90-04-43554-4|editor2-first=M. Afzal|editor2-last=Upal|issn=1874-6691|doi=10.1163/9789004435544_019|editör4-ad=Afzal Upal}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWagemakers2021">Wagemakers, Joas (2021). "Part 3: Fundamentalisms and Extremists – The Citadel of Salafism". In [[Carole M. Cusack|Cusack, Carole M.]]; [[Afzal Upal|Upal, M. Afzal]] (eds.). ''Handbook of Islamic Sects and Movements''. Brill Handbooks on Contemporary Religion. Vol.&nbsp;21. [[Leiden]] and [[Boston]]: [[Brill (yayınevi)|Brill Publishers]]. pp.&nbsp;333–347. [[Sayısal nesne tanımlayıcısı|doi]]:<span class="id-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1163/9789004435544_019|10.1163/9789004435544_019]]</span>. [[Uluslararası Standart Kitap Numarası|ISBN]]&nbsp;[[Özel:BookSources/978-90-04-43554-4|<bdi>978-90-04-43554-4</bdi>]]. [[Uluslararası Standart Süreli Yayın Numarası|ISSN]]&nbsp;[[issn:1874-6691|1874-6691]].</cite></ref> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Failure of the Wahhabi Campaign: Transnational Islam and the Salafi ''madrasa'' in post-9/11 Indonesia|tarih=2010|sayı=4|sayfalar=675–705|çalışma=South East Asia Research|yayıncı=[[Taylor & Francis]] on behalf of the [[SOAS University of London]]|cilt=18|ad=Noorhaidi|soyadı=Hasan|issn=2043-6874|doi=10.5367/sear.2010.0015}}</ref> <ref>{{Web kaynağı|url=https://blog.oup.com/2016/10/6-misconceptions-salafi-muslims/|başlık=6 common misconceptions about Salafi Muslims in the West|erişimtarihi=2021-08-20|arşivtarihi=4 November 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211104184236/https://blog.oup.com/2016/10/6-misconceptions-salafi-muslims/|tarih=2016-10-05|dil=en|çalışma=OUPblog}}</ref> ve [[Körfez ülkeleri|Basra Körfezi'ndeki diğer Arap devletlerinin]] desteklediği Sünni İslam'da <ref name="Musa 2018" /> Selefilik ve Vahhabiliğin uluslararası yayılması, şu ana kadar elde edilen başarıyı elde etti. Fransız siyaset bilimci Gilles Kepel, "İslam'ın küresel ifadesinde üstün bir güç konumu" olarak tanımladı. <ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=OLvTNk75hUoC&q=%22petro-islam%22&pg=PA61|başlık=Jihad: The Trail of Political Islam|erişimtarihi=5 February 2022|arşivtarihi=24 January 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230124220249/https://books.google.com/books?id=OLvTNk75hUoC&q=%22petro-islam%22&pg=PA61|sayfalar=61–62|yer=[[New York City|New York]]|yayıncı=[[I.B. Tauris]]|yıl=2003|ad=Gilles|soyadı=Kepel|isbn=9781845112578}}</ref>

[[11 Eylül saldırıları|11 Eylül saldırılarından]] 22 ay sonra, [[FBI]] [[El-Kaide|El Kaide'yi]] "Amerika Birleşik Devletleri'ne yönelik bir numaralı terörist tehdit" olarak değerlendirdiğinde, gazeteci Stephen Schwartz ve ABD Senatörü Jon Kyl, Haziran 2003'te Alt Komite önünde yapılan bir duruşmada bunu açıkça ifade ettiler. [[Amerika Birleşik Devletleri Senatosu|ABD Senatosu]] Terörizm, Teknoloji ve İç Güvenlik konulu bir bildiride "Vahhabilik günümüz dünyasındaki terörist vahşetlerin ezici çoğunluğunun kaynağıdır" dedi. <ref name="govinfo.gov">{{Web kaynağı|url=https://www.govinfo.gov/content/pkg/CHRG-108shrg91326/html/CHRG-108shrg91326.htm|başlık=Terrorism: Growing Wahhabi Influence in the United States|erişimtarihi=26 June 2021|arşivtarihi=15 December 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181215092631/https://www.govinfo.gov/content/pkg/CHRG-108shrg91326/html/CHRG-108shrg91326.htm|tarih=26 June 2003|çalışma=www.govinfo.gov|yer=[[Washington, D.C.]]|yayıncı=[[United States Government Publishing Office]]|alıntı=Nearly 22 months have passed since the atrocity of [[September 11 attacks|September 11th]]. Since then, many questions have been asked about the role in that day's terrible events and in other challenges we face in the [[War on terror|war against terror]] of [[Saudi Arabia]] and its official sect, a separatist, exclusionary and violent form of Islam known as Wahhabism. It is widely recognized that all of the [[Hijackers in the September 11 attacks|19 suicide pilots]] were Wahhabi followers. In addition, 15 of the 19 were Saudi subjects. Journalists and experts, as well as spokespeople of the world, have said that Wahhabism is the source of the overwhelming majority of terrorist atrocities in today's world, from [[Morocco]] to [[Indonesia]], via [[Israel]], Saudi Arabia, [[Chechnya]]. In addition, Saudi media sources have identified Wahhabi agents from Saudi Arabia as being responsible for terrorist attacks on [[U.S. Invasion of Iraq|U.S. troops in Iraq]]. ''The Washington Post'' has confirmed Wahhabi involvement in attacks against U.S. forces in [[Fallujah during the Iraq War|Fallujah]]. To examine the role of Wahhabism and terrorism is not to label all Muslims as extremists. Indeed, I want to make this point very, very clear. It is the exact opposite. Analyzing Wahhabism means identifying the extreme element that, although enjoying immense political and financial resources, thanks to support by a sector of the Saudi state, seeks to globally hijack Islam [...] The problem we are looking at today is the State-sponsored doctrine and funding of an extremist ideology that provides the recruiting grounds, support infrastructure and monetary life blood of today's international terrorists. The extremist ideology is Wahhabism, a major force behind terrorist groups, like [[Al-Qaeda|al Qaeda]], a group that, according to the [[Federal Bureau of Investigation|FBI]], and I am quoting, is the "number one terrorist threat to the U.S. today".}}</ref> Küresel "[[Terörizmle Savaş|Teröre Karşı Savaş]]"ın bir parçası olarak Vahhabilik, [[Avrupa Parlamentosu]], çeşitli Batılı güvenlik analistleri ve [[RAND Corporation]] gibi düşünce kuruluşları tarafından "küresel terörizmin kaynağı" olmakla suçlanıyor. <ref name="govinfo.gov" /> <ref name="Haider">{{Haber kaynağı|url=http://www.dawn.com/news/1029713|başlık=European Parliament identifies Wahabi and Salafi roots of global terrorism|erişimtarihi=3 August 2014|arşivtarihi=26 December 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181226130328/https://www.dawn.com/news/1029713|tarih=Jul 22, 2013|çalışma=Dawn|yer=Pakistan|ad=Murtaza|soyadı=Haider}}</ref> Dahası, Vahhabilik, [[Ümmet|Müslüman toplumunda]] (''ümmet'') ayrılığa neden olmakla suçlandı ve takipçilerinin, [[İslam tarihi|İslam'ın erken tarihi]] ve Müslümanların ilk nesli ([[Ehl-i beyt|Muhammed'in ailesi]] ve arkadaşları) ile ilgili birçok İslami, kültürel ve tarihi mekanı yok etmesi nedeniyle eleştirildi. <ref>{{Ansiklopedi kaynağı|url=https://www.britannica.com/topic/Wahhabi|başlık=Wahhābī (Islamic movement)|erişimtarihi=1 July 2020|arşivtarihi=26 June 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200626201633/https://www.britannica.com/topic/Wahhabi|tarih=9 June 2020|ansiklopedi=[[Encyclopædia Britannica]]|yer=[[Edinburgh]]|yayıncı=[[Encyclopædia Britannica, Inc.]]|alıntı=Because [[Wahhabism|Wahhābism]] prohibits the veneration of shrines, tombs, and sacred objects, many sites associated with the [[early history of Islam]], such as the homes and graves of companions of [[Muhammad]], were demolished under Saudi rule. [[Preservationist]]s have estimated that as many as 95 percent of the historic sites around [[Mecca]] and [[Medina]] have been razed.}}</ref> <ref name="Rabasa 2004 103, note 60">{{Kitap kaynağı|başlık=The Muslim World After 9/11|kısım=The Middle East: Cradle of the Muslim World|sayfa=103, note 60|yayıncı=Rand Corporation|yıl=2004|ad=Angel|soyadı=Rabasa|isbn=0-8330-3712-9|soyadı2=Benard, Cheryl}}</ref> <ref name="TI">{{Haber kaynağı|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/the-destruction-of-mecca-saudi-hardliners-are-wiping-out-their-own-heritage-501647.html|başlık=The destruction of Mecca: Saudi hardliners are wiping out their own heritage|erişimtarihi=2009-12-21|arşivtarihi=2011-10-20|arşivurl=https://web.archive.org/web/20111020143746/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/the-destruction-of-mecca-saudi-hardliners-are-wiping-out-their-own-heritage-501647.html|tarih=6 August 2005|çalışma=[[The Independent]]|ad=Daniel|soyadı=Howden}}</ref> <ref name="finn-destruction">{{Web kaynağı|url=http://www.cfr.org/world/cultural-terrorism-wahhabi-islam/p5234|başlık=Cultural Terrorism and Wahhabi Islam|erişimtarihi=5 August 2014|arşivtarihi=4 September 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140904022946/http://www.cfr.org/world/cultural-terrorism-wahhabi-islam/p5234|tarih=8 October 2002|çalışma=Council on Foreign Relations|alıntı=It is the undisputed case that the Taliban justification for this travesty [the destruction of the Buddha statues at Bamiyan] can be traced to the Wahhabi indoctrination program prevalent in the Afghan refugee camps and Saudi-funded Islamic schools (madrasas) in Pakistan that produced the Taliban. ...In Saudi Arabia itself, the destruction has focused on the architectural heritage of Islam's two holiest cities, Mecca and Medina, where Wahhabi religious foundations, with state support, have systematically demolished centuries-old mosques and mausolea, as well as hundreds of traditional Hijazi mansions and palaces.|ad=Helena Kane|soyadı=Finn}}</ref>
[[Kategori:Siyasi ideolojiler]]
[[Kategori:Siyasi ideolojiler]]
[[Kategori:İslamcılık]]
[[Kategori:İslamcılık]]

Sayfanın 09.13, 10 Mayıs 2024 tarihindeki hâli

Islamic fundamentalism ve Jihadism ile karıştırılmamalıdır.
2012 Sidney: Müslümanlar, Müslümanların Masumiyeti kitabının yayınlanmasını protesto ediyor

Aşırı İslamcılık, İslami aşırılık veya radikal İslam, İslam içindeki bir dizi aşırı inanç, davranış ve ideolojiyi ifade eder. Bu terimler, akademik yorumlardan İslam dışındaki tüm ideolojilerin başarısız ve aşağı düzeyde olduğu fikrine kadar uzanan geniş bir tanım yelpazesini kapsayarak tartışmalı olmaya devam etmektedir. [1] Ayrıca bu terimler, İslam'ın bu tür aşırılıkçı görüşleri paylaşmayan diğer mezheplerini de kapsayacak şekilde genişletilebilir.

Birleşik Krallık hükümeti tarafından kullanılan Aşırı İslamcılığın siyasi tanımı, "demokrasiye, hukukun üstünlüğüne, bireysel özgürlüğe ve farklı inanç ve inançlara karşılıklı saygı ve hoşgörüye" karşı çıkan herhangi bir İslam biçimi olarak nitelendirilmiştir. [2] 2019'da Amerika Birleşik Devletleri Barış Enstitüsü, kırılgan devletlerdeki aşırılık üzerine bir rapor yayınladı; bu rapor, ortak bir anlayışın, önleme için operasyonel çerçevenin ve uluslararası işbirliğinin oluşturulmasını savundu. [3]

Aşırı İslamcılık, İslami köktencilikten veya İslamcılıktan farklıdır. İslami köktencilik, Müslümanların çoğunlukta olduğu ülkelerde bir İslam devletinin temel ilkelerine dönüşü savunan Müslümanlar arasındaki bir hareketi ifade eder. Bu arada İslamcılık, siyasal İslam'ın bir biçimini oluşturur. Ancak hem İslami köktencilik hem de İslamcılık aynı zamanda İslami aşırıcılığın alt kümeleri olarak da sınıflandırılabilir. İslamcı teröristler ve cihatçılar tarafından gerçekleştirilen şiddet eylemleri sıklıkla bu aşırı inançlarla ilişkilendirilmektedir.

Tanımlar

Akademik tanım

Radikal İslam'ın akademik tanımı iki bölümden oluşmaktadır:

  • Birincisi: İster Batı'ya (kapitalizm veya demokrasi) ister Doğu'ya (komünizm veya sosyalizm) bağlı olsun, İslam dışındaki tüm ideolojilerin başarısız olduğunu ve iflas ettiğini belirten İslam düşüncesi. [1]
  • İkincisi: (Yarı)laik rejimlerin İslam'ı ihmal etmeleri nedeniyle hatalı olduğunu söyleyen İslam düşüncesi. [4]

Birleşik Krallık Yüksek Mahkemeleri tanımı

Birleşik Krallık Yüksek Mahkemeleri, Aşırı İslamcılık ile ilgili iki davada karar verdi ve tanımı sağladı.

Bunların dışında, Aşırı İslamcılık için, bazen örtüşen ama aynı zamanda İslami ideolojinin aşırı yorumlarının ve arayışlarının farklı yönlerini kullanan iki ana tanım önerilmiştir:

  • Algılanan İslami hedeflere ulaşmak için bombalama ve suikast gibi şiddet içeren taktiklerin kullanılması (bkz. Cihatçılık; veya Hudson Enstitüsü Avrasya Politikası Merkezi Kıdemli Üyesi ve Direktörü Zeyno Baran, İslamcı aşırılık terimini tercih ediyor) [5]
  • Şiddeti zorunlu olarak gerektirmeyen aşırı muhafazakar bir İslam görüşü [6] [7] ayrıca bkz. İslami köktencilik [Baran yine İslamcılık terimini tercih ediyor]). [5]

Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi kararları

Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi'nde Aşırı İslamcılık meselesini açıkça ele alan iki dava bulunmaktadır. [8]

  • Mayıs 2016: Kraliyet Mahkemesi ve Merkezi Ceza Mahkemesinden Temyiz: birden fazla kişinin davası birlikte değerlendirildi. [9]
  • Ekim 2016: Yargıç, İmam Shakeel Begg'in aşırı İslamcı olduğu sonucuna vardı ve Begg'in BBC'nin kendisine bu şekilde iftira attığı yönündeki iddiasını desteklemedi. [10]

Mayıs 2016 temyiz davası

Hakim çeşitli gerekçelere atıfta bulunuyor: 2006 tarihli Kanun'un 20. maddesi; 2000 tarihli Terörizm Yasası'nın 1. bölümündeki "terörizm" tanımı ve Yüksek Mahkeme'nin R v Gul davasındaki kararı. [9]

Ekim 2016 Shakeel Begg davası

Önde gelen bir Müslüman halk figürü ve 1998'den beri Lewisham İslam Merkezi'nde imam olan Begg, 2016'da BBC'ye karşı açtığı iftira davasını kaybetti. Bu dava kayda değerdir çünkü hakim, davayı belirlemek için kullandığı 10 maddelik Aşırı İslamcılık tanımını listeliyor:

Charles Haddon-Cave'in bulgularında şunları yazdı: [10]

Aşırı İslamcı pozisyonlar

118. Benim görüşüme göre, aşağıdakiler "aşırı" İslami pozisyonları (veya bunların işaretlerini) oluşturmaktadır.

  • Birincisi, dünyaya 'Maniheist' bir bakış. Bütüncül, sonsuz bir 'Maniheist' dünya görüşü, şiddet içeren Aşırı İslamcılığın temel ilkesidir. Dünyayı kesin bir şekilde “Biz” ve “Onlar” olarak ikiye ayırır: bir tarafta kutsanmış veya kurtulmuş olanlar (yani “doğru tür” Müslüman) ve diğer tarafta sonsuza dek lanetlenecek olanlar (yani “yanlış tür” Müslüman ve diğer herkes). Şiddet yanlısı aşırı İslamcılara göre "yanlış tür" Müslüman, ılımlı Sünni Müslümanları, tüm Şii Müslümanları ve "kılıca hazır" olan ve öldürülebilecek diğer pek çok kişiyi ve onlarla ortaklık kuran veya işbirliği yapan" herkesi içerir...
  • İkincisi, cihadın (Allah yolunda çabalamanın) kital'e (silahlı savaş) ('Küçük Cihad') indirgenmesi...
  • Üçüncüsü, silahlı cihat ilanına (kital) ilişkin koşulların, yani yukarıda belirtilen silahlı mücadelenin (kital) ilanına ilişkin yerleşik İslam doktrinsel koşullarının göz ardı edilmesi veya hiçe sayılması...
  • Dördüncüsü, silahlı cihadın yürütülmesini düzenleyen katı düzenlemelerin, yani yukarıda belirtilen kital yürütme etiğine ilişkin Kur'an ve Sünnet'teki hükümlerin göz ardı edilmesi veya hiçe sayılması. Bu nedenle, aşırı şiddet kullanımı, sivillere yönelik saldırılar, ayrım gözetmeyen 'intihar' şiddeti ve mahkumlara işkence yapılması veya öldürülmesi bu cihat düzenlemelerinin ihlalini teşkil edecektir...
  • Beşincisi, İslam'ı savunmak için silahlı mücadeleyi (kital) evrensel bir bireysel dini yükümlülük (fard al 'ayn) olarak savunmak...
  • Altıncısı, Şeriat'ın (yani Kur'an ve Sünnet tarafından ortaya konan dini kanunun) 'ülke kanunu'nun çiğnenmesini gerektiren herhangi bir yorumu...
  • Yedincisi, bütün gayrimüslimlerin inançsız (kafir) olarak sınıflandırılması...
  • Sekizincisi, Müslüman inancının emirlerinin aile, akrabalık ve millet gibi diğer tüm doğal bağları geçersiz kıldığını ve bunların yerine geçtiğini ileri süren aşırı Selefi İslamcılık doktrini...
  • Dokuzuncusu, aşırıcı görüşleri benimseyen İslam alimlerinin fetvalarını (hukukî görüşlerini) tasdik ederek aktarmak...
  • Onuncu, açıkça veya zımni olarak Müslümanları Allah adına terörizme veya şiddete katılmaya veya bunları desteklemeye teşvik eden herhangi bir öğreti. [10] [11]

Radikal İslam'ın temel etkileri

Erken dönem İslam

Radikal İslam'ın akademik tanımına göre, bir şeyin radikal İslam olarak adlandırılmasının ikinci şartı, onun hükümet karşıtı olmasıdır. Sonuç olarak hükümet radikal İslam'ın bir şartıdır. Bununla birlikte, Vestfalya Barışı 1648'de tesis edilmiş ve böylece ulus devleti tanıtmış olsa da, İslam tarihinin biçimlendirici yüzyıllarına ait yazılar, Müslüman İslam dünyasında ulus devlet kavramının kurulmasından sonra radikal olarak türetilen çağdaş yazılar üzerinde etkili olmuştur. Radikal İslam'ın erken dönem İslam'dan kaynaklanan temel etkileri şunlardır:

Hariciler

Ana madde: Kharijites

Aşırı İslamcılık, İslam'ın erken tarihine, MS 7. yüzyılda Haricilerin ortaya çıkışına kadar uzanır. [12] Müslümanlar arasında Hariciler, Sünniler ve Şiiler arasındaki orijinal ayrılık, İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra Müslüman toplumunun (Ümmet) rehberliğinin siyasi ve dini halefiyeti konusunda tartışmalıydı. [12] Esas itibarıyla siyasi konumlarından dolayı Hariciler, kendilerini hem ana akım Sünni hem de Şii Müslümanlardan ayıran aşırı doktrinler geliştirdiler. [12] Şiiler, Ali ibn Ebi Talib'in Muhammed'in gerçek halefi olduğuna inanırken, Sünniler Ebu Bekir'in bu pozisyonda olduğunu düşünüyor. Hariciler, Birinci Fitne (birinci İslam İç Savaşı) sırasında hem Şiilerden hem de Sünnilerden ayrıldılar; [12] özellikle tekfir (aforoz) konusunda radikal bir yaklaşım benimsemeleriyle dikkat çekmişlerdir; bu yaklaşımla hem Sünnî hem de Şiî Müslümanları ya kâfir (inançsız) ya da sahte Müslüman (münâfik) ilan etmişler ve bu nedenle onları irtidat (ridde) ettikleri gerekçesiyle ölüme layık görmüşlerdir. [12] [13] [14]

İslami gelenek, Haricilerin kökenini MS 657'de Sıffin'de Ali ve Muaviye arasındaki savaşa kadar izler. Alī askeri bir çıkmazla karşı karşıya kaldığında ve anlaşmazlığı tahkime götürmeyi kabul ettiğinde, grubundan bazıları ondan desteğini çekti. "Hüküm yalnızca Allah'ındır" (لاَ حُكْمَ إلَا لِلّهِ) bu ayrılıkçıların sloganı haline geldi. [12] Ayrıca hayatlarını şehit olarak verme isteklerini yansıtmak için kendilerine el-Şurat ("Satıcılar") adını verdiler. [15]

Bu orijinal Hariciler hem Ali'ye hem de Muaviye'ye karşı çıktılar ve kendi liderlerini atadılar. Bir Harici tarafından suikasta uğrayan Ali tarafından kesin bir yenilgiye uğratıldılar. Hariciler, Emevilere karşı gerilla savaşına giriştiler, ancak ancak İkinci Fitne (İkinci İslam İç Savaşı) sırasında, bir noktada rakiplerinden daha fazla bölgeyi kontrol ettiklerinde dikkate alınması gereken bir hareket haline geldiler. Aslında Hariciler, İbnü'l-Zübeyr'in halifelik hedefine yönelik en büyük tehditlerden biriydi; bu süre zarfında Yamama'yı ve güney Arabistan'ın çoğunu kontrol ettiler ve bir vaha kasabası olan Taif'i ele geçirdiler. [15]

Haricilerin aşırı grubu olarak kabul edilen Azariqa, nihayet MS 699'da bastırılıncaya kadar Batı İran'ın Emeviler yönetimindeki bazı kısımlarını kontrol ediyordu. Daha ılımlı olan İbadi Hariciler daha uzun yaşadılar ve Abbasi döneminde Kuzey ve Doğu Afrika ile doğu Arabistan'da siyasi güçlerini ellerinde tutmaya devam ettiler. Herhangi bir muhalifi mürted olarak ilan etmeye hazır oldukları için aşırı Hariciler küçük gruplara ayrılma eğilimindeydiler. Çeşitli Haricî grupların ortaklaşa sahip olduğu az sayıdaki noktalardan biri, diğer Müslüman teorilerden iki noktada ayrılan halifelik görüşleriydi.

  • Birincisi, herhangi bir dindar Müslümanın (" Etiyopyalı bir köle bile") Halife olabileceğini ve aile veya kabile mensubiyetinin önemsiz olduğunu savunan ilkeli eşitlikçilerdi. Liderliğin tek şartı dindarlık ve toplum tarafından kabul görmektir.
  • İkincisi, hataya düşen herhangi bir liderin görevden alınmasının müminlerin görevi olduğu konusunda anlaştılar. Bu ikinci prensibin Harici teolojisi açısından derin etkileri vardı. Bu fikirleri hilafetin erken tarihine uygulayan Hariciler, yalnızca Ebu Bekir ve Ömer'i meşru halife olarak kabul ediyorlar. Osman'ın halifeliğinin yalnızca ilk altı yılını meşru kabul ediyorlar ve Ali'yi tamamen reddediyorlar.

İbnü'l-Mukaffa, Abbasi döneminin başlarında siyasi risalesini yazdığında, Hariciler, en azından İslam'ın merkezlerinde artık önemli bir siyasi tehdit oluşturmuyorlardı. Bununla birlikte, Müslüman birliğine yönelik teşkil ettikleri tehdidin ve dindar idealizmlerinin yarattığı ahlaki meydan okumanın hatırası, hâlâ Müslüman siyasi ve dini düşüncesi üzerinde ağır bir yük oluşturuyordu. Hariciler artık tehdit edemeseler bile hayaletlerine hâlâ cevap verilmesi gerekiyordu. [15] İbadiler, modern zamanlara kadar hayatta kalmayı başaran tek Harici grubudur.

İbn Teymiyye

Ana madde: Ibn Taymiyyah

Modern dönemde İslam

Selefilik ve Vehhabilik

Ana maddeler: Salafi movement ve Wahhabism

Selefiye hareketi, 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve "dindar ataların" (Selef el-Salih) geleneklerine dönüşü savunan Sünni İslam içindeki muhafazakar, [16] İslahi (reform) [17] bir harekettir. "En hızlı büyüyen İslami hareket" olarak tanımlandı; her akademisyen sosyal, teolojik ve politik yelpazede farklı görüşler ifade ediyor. Selefiler, " İslam'a köktenci bir yaklaşım benimseyerek, Peygamber Muhammed'i ve onun ilk takipçilerini, yani 'dindar atalar' olan el-Selef el-Salih'i taklit etme" şeklinde özetlenebilecek bir doktrini takip ederler. Dini yenilikleri veya bid'atleri reddederler ve Şeriat'ın (İslam hukuku) uygulanmasını desteklerler." [18] Selefi hareketi genellikle üç kategoriye ayrılır: En büyük grup siyasetten kaçınan safçılar (ya da sessizlikçiler); ikinci en büyük grup siyasete karışan militan aktivistlerdir ; üçüncü ve son grup ise azınlık oluşturan cihatçılardır. [18] Şiddet yanlısı İslamcı grupların çoğu Selefi-Cihatçı hareket ve onun alt gruplarından geliyor. [19] Son yıllarda Cihatçı-Selefi doktrinler sıklıkla El Kaide, IŞİD, Boko Haram vb gibi hem Müslüman hem de gayrimüslim masum sivilleri hedef alan aşırı İslamcı hareketler ve terör örgütlerinin silahlı isyanlarıyla ilişkilendirildi. [20] [21] [18] [19] İkinci en büyük grup, Arap dünyasındaki İslamcı harekette en büyük örgüt olan Müslüman Kardeşler gibi örgütlerde faaliyet gösterenler gibi uzun bir siyasi aktivizm geleneğine sahip olan Selefi aktivistlerdir. Arap baharı sonrasında yaşanan geniş çaplı baskılar ve siyasi başarısızlıkların ardından aktivist-Selefi hareketler bir düşüş yaşadı. Bunların en büyükleri siyasetten kopmaya inanan ve fitneden (kaos) kaçınmak için ne kadar zalim olursa olsun Müslüman hükümetlere bağlılığı kabul eden dingincilerdir. [18]

Vehhabi hareketi, Orta Arabistan'ın Necid bölgesinden dini bir vaiz olan Hanbelî alim ve ilahiyatçı Muhammed bin Abdülvehhab tarafından kurulmuş ve bu harekete öncülük etmiştir. [22] [23] [24] , [25] [26] [27] [28] [29] Bununla birlikte Arap yarımadasında Suud Hanedanı'nın iktidara gelmesinde etkili oldu. [22] Bin Abdülvehhab , İslam dininin temel ilkeleri olduğuna inandığı şeylere geri dönerek, İslami olmayan popüler dini inançlar ve uygulamalar olarak algıladığı şeylerden İslam'ı canlandırmaya ve arındırmaya çalıştı. [26] [27] [28] [29] Eserleri genellikle kısaydı ve ana ve en önde gelen teolojik eseri Kitāb at-Tevḥīd gibi Kur'an ve Hadis literatüründen alıntılarla doluydu. [26] [27] [28] [29] İslam'ın temel doktrininin Tanrı'nın eşsizliği ve birliği (tevhid) olduğunu öğretti ve sapkın yeniliklere (bidat) ve çoktanrıcılığa (şirk) benzediğini düşündüğü Müslümanlar arasındaki popüler dini inanç ve uygulamaları kınadı. [26] [27] [28] [29]

Vahhabilik, Sünni İslam'ın muhafazakar, katı ve kökten dinci bir kolu olarak tanımlanır; [30] [30] ve Kur'an'ın harfiyen yorumlanmasına inanır. [22] "Vahhabilik" ve "Selefilik" terimleri bazen birbirinin yerine anılır, ancak "Vahhabi" tanımı özellikle Muhammed bin Abdülvehhab'ın takipçilerine ve onun reformist doktrinlerine uygulanır. [22] "Vahhabi" etiketi, kendilerini genellikle el-Muvaḥḥidūn ("Tanrı'nın tekilliğini onaylayanlar") olarak adlandıran takipçileri tarafından sahiplenilmedi, daha ziyade Batılı bilim adamları ve onu eleştirenler tarafından kullanıldı. [22] [23] [27] 1970'lerin ortalarından ve 1980'lerden başlayarak, Suudi Arabistan Krallığı'nın [25] [31] [32] ve Basra Körfezi'ndeki diğer Arap devletlerinin desteklediği Sünni İslam'da [30] Selefilik ve Vahhabiliğin uluslararası yayılması, şu ana kadar elde edilen başarıyı elde etti. Fransız siyaset bilimci Gilles Kepel, "İslam'ın küresel ifadesinde üstün bir güç konumu" olarak tanımladı. [33]

11 Eylül saldırılarından 22 ay sonra, FBI El Kaide'yi "Amerika Birleşik Devletleri'ne yönelik bir numaralı terörist tehdit" olarak değerlendirdiğinde, gazeteci Stephen Schwartz ve ABD Senatörü Jon Kyl, Haziran 2003'te Alt Komite önünde yapılan bir duruşmada bunu açıkça ifade ettiler. ABD Senatosu Terörizm, Teknoloji ve İç Güvenlik konulu bir bildiride "Vahhabilik günümüz dünyasındaki terörist vahşetlerin ezici çoğunluğunun kaynağıdır" dedi. [34] Küresel "Teröre Karşı Savaş"ın bir parçası olarak Vahhabilik, Avrupa Parlamentosu, çeşitli Batılı güvenlik analistleri ve RAND Corporation gibi düşünce kuruluşları tarafından "küresel terörizmin kaynağı" olmakla suçlanıyor. [34] [35] Dahası, Vahhabilik, Müslüman toplumunda (ümmet) ayrılığa neden olmakla suçlandı ve takipçilerinin, İslam'ın erken tarihi ve Müslümanların ilk nesli (Muhammed'in ailesi ve arkadaşları) ile ilgili birçok İslami, kültürel ve tarihi mekanı yok etmesi nedeniyle eleştirildi. [36] [37] [38] [39]

  1. ^ a b Cook, David (2015). Understanding Jihad. University of California Press. s. 103. ISBN 9780520287327.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "auto" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ Casciani, Dominic (10 June 2014). "How do you define Islamist extremism?". BBC News. 8 March 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 January 2016. 
  3. ^ "Preventing Extremism in Fragile States: A New Approach, Final Report of the Task Force on Extremism in Fragile States". February 2019. 5 August 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 August 2022. 
  4. ^ Cook, David (2015). Understanding Jihad. University of California Press. s. 107. ISBN 9780520287327. 
  5. ^ a b Baran, Zeyno (2008-07-10). "The Roots of Violent Islamist Extremism and Efforts to Counter It" (PDF). Senate Committee on Homeland Security and Governmental Affairs. 1 March 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2011-11-11. 
  6. ^ Brian R. Farmer (2007). Understanding radical Islam: medieval ideology in the twenty-first century. Peter Lang. s. 36. ISBN 978-0-8204-8843-1. 
  7. ^ Jason F. Isaacson; Colin Lewis Rubenstein (2002). Islam in Asia: changing political realities. Transaction Publishers. s. 191. ISBN 978-0-7658-0769-4. 
  8. ^ "website repository of UK High Court rulings". 3 June 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ a b "R -v- Mohammed Abdul Kahar and Other" (PDF). 9 February 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "judiciary.gov.uk" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ a b c "Shakeel Begg v BBC [2016] EWHC 2688 (QB) - Judgment 28 October 2016" (PDF). 24 December 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "ReferenceA" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  11. ^ Casciani, Dominic (28 October 2016). "Imam loses libel action against BBC over 'extreme' claim". BBC News. 2 December 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 June 2018. 
  12. ^ a b c d e f Izutsu, Toshihiko (2006) [1965]. "The Infidel (Kāfir): The Khārijites and the origin of the problem". The Concept of Belief in Islamic Theology: A Semantic Analysis of Imān and Islām. Tokyo: Keio Institute of Cultural and Linguistic Studies at Keio University. ss. 1–20. ISBN 983-9154-70-2. 24 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 October 2021.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Izutsu 2006" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  13. ^ Khan, Sheema (12 May 2018). "Another battle with Islam's 'true believers'". The Globe and Mail. The Globe and Mail Opinion. 19 January 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 April 2020. 
  14. ^ Hasan, Usama (2012). "The Balance of Islam in Challenging Extremism" (PDF). Quiliam Foundation. 2 August 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2015-11-17. 
  15. ^ a b c Brown, Daniel (2017). A New Introduction to Islam. 3rd. Oxford: John Wiley & Sons, Ltd. ss. 163–169. ISBN 9781118953464.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  16. ^ Naylor, Phillip (15 January 2015). North Africa Revised. University of Texas Press. ISBN 9780292761926. 24 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 December 2015. 
  17. ^ Esposito, John (2004). The Oxford Dictionary of Islam. Oxford University Press. s. 275. ISBN 9780195125597. Erişim tarihi: 5 December 2015. 
  18. ^ a b c d "Salafism: Politics and the puritanical". The Economist. 27 June 2015. 28 June 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 June 2015. 
  19. ^ a b Meleagrou-Hitchens, Alexander; Hughes, Seamus; Clifford, Bennett (2021). "The Ideologues". Homegrown: ISIS in America. 1st. London and New York: I.B. Tauris. ss. 111–148. ISBN 978-1-7883-1485-5. 11 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 February 2022. 
  20. ^ Marc Sageman (21 September 2011). Understanding Terror Networks. University of Pennsylvania Press. ss. 61–. ISBN 978-0-8122-0679-1. 
  21. ^ Vincenzo Oliveti (January 2002). Terror's Source: The Ideology of Wahhabi-Salafism and Its Consequences. Amadeus Books. ISBN 978-0-9543729-0-3. 
  22. ^ a b c d e Peskes, Esther (2012). "Wahhabis". Bianquis, Th.; Bosworth, Emeri Johannes van Donzel; van Donzel, E. J.; Heinrichs, W. P. (Ed.). Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Leiden: Brill Publishers. doi:10.1163/1877-5888_rpp_SIM_224015. ISBN 978-9004161214.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Peskes2012" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  23. ^ a b Senzai, Farid, (Ed.) (2013). "Conditionalist Islamists: The Case of the Salafis". Political Islam in the Age of Democratization. New York: Palgrave Macmillan. ss. 81–100. doi:10.1057/9781137313492_5. ISBN 978-1-137-31349-2.  r eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Bokhari-Senzai 2013" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  24. ^ Masters, Bruce, (Ed.) (2009). "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad". Archived copy. Encyclopedia of the Ottoman Empire. New York: Facts On File. ss. 260–261. ISBN 978-0816062591. 24 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 February 2022.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  25. ^ a b Wagemakers, Joas (2021). "Part 3: Fundamentalisms and Extremists – The Citadel of Salafism". Upal, M. Afzal (Ed.). Handbook of Islamic Sects and Movements. Brill Handbooks on Contemporary Religion. 21. Leiden and Boston: Brill Publishers. ss. 333–347. doi:10.1163/9789004435544_019. ISBN 978-90-04-43554-4. ISSN 1874-6691.  r eksik |soyadı1= (yardım); r |ad4= eksik |soyadı4= (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım); Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Wagemakers 2021" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  26. ^ a b c d Laoust, H. (2012). "Ibn ʿAbd al-Wahhāb". Bianquis, Th.; Bosworth, Emeri Johannes van Donzel; van Donzel, E. J.; Heinrichs, W. P. (Ed.). Encyclopaedia of Islam. 2nd. Leiden: Brill Publishers. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_3033. ISBN 978-90-04-16121-4.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  27. ^ a b c d e Haykel, Bernard (2013). "Ibn ‛Abd al-Wahhab, Muhammad (1703–92)". Crone, Patricia; Kadi, Wadad; Mirza, Mahan; Stewart, Devin J.; Zaman, Muhammad Qasim (Ed.). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton, NJ: Princeton University Press. ss. 231–232. ISBN 978-0-691-13484-0. 24 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 July 2020.  r eksik |soyadı1= (yardım); Birden fazla |editör4-ad= ve |editor4-first= kullanıldı (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Haykel2013" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  28. ^ a b c d Esposito, John L., (Ed.) (2004). "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad (d. 1791)". The Oxford Dictionary of Islam. New York: Oxford University Press. s. 123. ISBN 0-19-512559-2. 24 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 October 2020.  Birden fazla |editör1= ve |editor-last= kullanıldı (yardım)
  29. ^ a b c d "Ibn Abd al-Wahhab, Muhammad – Oxford Islamic Studies Online". oxfordislamicstudies.com. Oxford University Press. 2020. 12 July 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 July 2020. 
  30. ^ a b c Musa, Mohd Faizal (2018). "The Riyal and Ringgit of Petro-Islam: Investing Salafism in Education". Saat, Norshahril (Ed.). Islam in Southeast Asia: Negotiating Modernity. Singapore: ISEAS Publishing. ss. 63–88. doi:10.1355/9789814818001-006. ISBN 9789814818001. 
  31. ^ Hasan, Noorhaidi (2010). "The Failure of the Wahhabi Campaign: Transnational Islam and the Salafi madrasa in post-9/11 Indonesia". South East Asia Research. Taylor & Francis on behalf of the SOAS University of London. 18 (4): 675–705. doi:10.5367/sear.2010.0015. ISSN 2043-6874. 
  32. ^ "6 common misconceptions about Salafi Muslims in the West". OUPblog (İngilizce). 2016-10-05. 4 November 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2021-08-20. 
  33. ^ Kepel, Gilles (2003). Jihad: The Trail of Political Islam. New York: I.B. Tauris. ss. 61–62. ISBN 9781845112578. 24 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 February 2022. 
  34. ^ a b "Terrorism: Growing Wahhabi Influence in the United States". www.govinfo.gov. Washington, D.C.: United States Government Publishing Office. 26 June 2003. 15 December 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 June 2021. Nearly 22 months have passed since the atrocity of September 11th. Since then, many questions have been asked about the role in that day's terrible events and in other challenges we face in the war against terror of Saudi Arabia and its official sect, a separatist, exclusionary and violent form of Islam known as Wahhabism. It is widely recognized that all of the 19 suicide pilots were Wahhabi followers. In addition, 15 of the 19 were Saudi subjects. Journalists and experts, as well as spokespeople of the world, have said that Wahhabism is the source of the overwhelming majority of terrorist atrocities in today's world, from Morocco to Indonesia, via Israel, Saudi Arabia, Chechnya. In addition, Saudi media sources have identified Wahhabi agents from Saudi Arabia as being responsible for terrorist attacks on U.S. troops in Iraq. The Washington Post has confirmed Wahhabi involvement in attacks against U.S. forces in Fallujah. To examine the role of Wahhabism and terrorism is not to label all Muslims as extremists. Indeed, I want to make this point very, very clear. It is the exact opposite. Analyzing Wahhabism means identifying the extreme element that, although enjoying immense political and financial resources, thanks to support by a sector of the Saudi state, seeks to globally hijack Islam [...] The problem we are looking at today is the State-sponsored doctrine and funding of an extremist ideology that provides the recruiting grounds, support infrastructure and monetary life blood of today's international terrorists. The extremist ideology is Wahhabism, a major force behind terrorist groups, like al Qaeda, a group that, according to the FBI, and I am quoting, is the "number one terrorist threat to the U.S. today". 
  35. ^ Haider, Murtaza (Jul 22, 2013). "European Parliament identifies Wahabi and Salafi roots of global terrorism". Dawn. Pakistan. 26 December 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 August 2014. 
  36. ^ "Wahhābī (Islamic movement)". Encyclopædia Britannica. Edinburgh: Encyclopædia Britannica, Inc. 9 June 2020. 26 June 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 July 2020. Because Wahhābism prohibits the veneration of shrines, tombs, and sacred objects, many sites associated with the early history of Islam, such as the homes and graves of companions of Muhammad, were demolished under Saudi rule. Preservationists have estimated that as many as 95 percent of the historic sites around Mecca and Medina have been razed. 
  37. ^ Rabasa, Angel; Benard, Cheryl (2004). "The Middle East: Cradle of the Muslim World". The Muslim World After 9/11. Rand Corporation. s. 103, note 60. ISBN 0-8330-3712-9. 
  38. ^ Howden, Daniel (6 August 2005). "The destruction of Mecca: Saudi hardliners are wiping out their own heritage". The Independent. 2011-10-20 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-12-21. 
  39. ^ Finn, Helena Kane (8 October 2002). "Cultural Terrorism and Wahhabi Islam". Council on Foreign Relations. 4 September 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 August 2014. It is the undisputed case that the Taliban justification for this travesty [the destruction of the Buddha statues at Bamiyan] can be traced to the Wahhabi indoctrination program prevalent in the Afghan refugee camps and Saudi-funded Islamic schools (madrasas) in Pakistan that produced the Taliban. ...In Saudi Arabia itself, the destruction has focused on the architectural heritage of Islam's two holiest cities, Mecca and Medina, where Wahhabi religious foundations, with state support, have systematically demolished centuries-old mosques and mausolea, as well as hundreds of traditional Hijazi mansions and palaces. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aşırı_İslamcılık&oldid=32728693" sayfasından alınmıştır