Asteroit kuşağı: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.113.870 değişiklik
k Bot v3: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
CRea80 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.225 değişiklik
giriş + gözlem tarihi + düzeltmeler + kaynaklar
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:Asteroid Belt.jpg|upright=0.91|küçükresim|[[Mars (gezegen)|Mars]] ve [[Jüpiter (gezegen)|Jüpiter'in]] yörüngeleri arasında kalan ana Asteroit kuşağı'nın resmi.]]
[[Dosya:InnerSolarSystem-en.png|340px|küçükresim|İç Güneş Sisteminin asteroitleri ve Jüpiter: Kuşak, Jüpiter ile Mars'ın yörüngeleri arasında yer alır.
{| style="width:100%;"
|-
| valign=top|
{{legend2|#FFFF00|border=1px solid #B3B300|[[Güneş]]}}<br />
{{legend2|#6ad768|border=1px solid #2B9929|[[Jüpiter truvalıları]]}}<br />
{{legend2|#007DD6|border=1px solid #00508A|[[Gezegen]]lerin [[yörünge]]leri}}
| valign=top|
{{legend2|#e9e9e9|border=1px solid #999999|'''''Asteroit kuşağı'''''}}<br />
{{legend2|#d39300|border=1px solid #855D00|[[Hilda asteroitleri]] {{small|(Hildalar)}}}}<br />
{{legend2|#c90000|border=1px solid #940000|[[Dünya'ya yakın cisim]]ler {{small|(seçilmiş)}}}}
|}
]]
[[Dosya:Ceres-Vesta-Eros compared to Pluto-Charon.jpg|300px|küçükresim|Şu ana kadar kuşağın içindeki bilinen en büyük nesne cüce gezegen [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]]'tir. Asteroit kuşağının toplam kütlesi [[Plüton]]'un kütlesinden önemli ölçüde daha azdır ve Plüton'un uydusu [[Charon (uydu)|Charon]]'un kabaca iki katıdır.]]
'''Asteroit kuşağı''', [[Güneş Sistemi]]'nde Güneş merkezli ve kabaca [[Jüpiter]] ile [[Mars]] gezegenlerinin yörüngeleri arasındaki uzayı kaplayan [[torus]] şeklinde bir bölgedir. Bu bölgede [[asteroit]] veya [[küçük gezegen]] olarak adlandırılan çok sayıda katı ve düzensiz şekillerde gök cisimleri bulunur. Tanımlanan nesneler çok farklı boyutlarda olabilir, fakat gezegenlerden çok daha küçüklerdir ve birbirlerinden ortalama olarak bir milyon kilometre (veya altı yüz bin mil) uzaklıklarda bulunurlar. Bu asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki diğer asteroit popülasyonlarından ayırt edilebilmesi için '''ana asteroit kuşağı''' veya '''ana kuşak''' olarak da adlandırılır.<ref name = Williams/>


Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki bilinen en küçük ve en içteki [[çöküntü çemberi]]dir. Diğer bölgelerdeki [[Küçük Güneş Sistemi Cismi|küçük Güneş Sistemi cismi]] sınıfları; [[Dünya'ya yakın cisim]]ler, [[Centaur (küçük gezegen)|centaurlar]], [[Kuiper kuşağı]] cisimleri, [[dağınık disk]] cisimleri, [[sednoid]]ler ve [[Oort bulutu]] cisimleridir. Ana kuşak kütlesinin yaklaşık %60'ı, [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]], [[4 Vesta|Vesta]], [[2 Pallas|Pallas]] ve [[10 Hygiea|Hygiea]] adlı dört büyük asteroitte bulunur. Asteroit kuşağının toplam kütlesinin, [[Ay]]'ın kütlesinin yaklaşık %3'ü kadar olduğu tahmin edilmektedir.<ref name="Pitjeva2018"/>
'''Asteroit Kuşağı''', [[Mars (gezegen)|Mars]] ve [[Jüpiter (gezegen)|Jüpiter'in]] [[yörünge]]leri arasında kalan, [[asteroit]] yörüngelerinin en yoğun bulunduğu [[Güneş Sistemi]] bölgesidir ve Güneş Sistemi'nin oluşumundan kalan toz ve asteroitlerden oluşur. Bugüne kadar yaklaşık 600.000 civarında asteroit ve [[cüce gezegen]] burada keşfedilmiştir.


Asteroit kuşağında [[cüce gezegen]] olabilecek kadar büyük tek cisim olan Ceres'in çapı yaklaşık 950 km iken Vesta, Pallas ve Hygiea'nın ortalama çapları 600 km'den azdır.<ref name="Krasinskyetal2002"/><ref name="Pitjeva2005"/><ref name="halfmass" /><ref name="jplsbdb"/> Geriye kalan cisimler bir toz parçası büyüklüğüne kadar çeşitlilik gösterir. Asteroit malzemesi o kadar seyrek dağılmıştır ki birçok mürettebatsız uzay aracı sorunsuz bir şekilde aralarından geçmiştir.<ref name="Koberlein"/> Buna rağmen büyük asteroitler arasında çarpışmalar meydana gelir ve benzer yörünge özellikleri ve bileşimlere sahip [[Asteroit ailesi|asteroit aileleri]] oluşabilir. Kuşak içindeki bireysel asteroitler, [[spektrum]]larına göre kategorize edilir ve çoğunluğu [[karbon]]lu ([[C-tipi asteroit|C-tipi]]), [[silikat]]lı ([[S-tipi asteroit|S-tipi]]) ve metal zengini ([[M-tipi asteroit|M-tipi]]) olmak üzere üç temel gruba ayrılır.
Asteroit Kuşağı'nda [[Bode yasası|Bode Yasası]] ile bir gezegen olduğu düşünülüyordu. Detaylı gözlemler sonucunda 1 Ocak 1801 yılında [[astronom]] [[Giuseppe Piazzi]] tarafından bir [[cüce gezegen]] olan [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]] bulundu ve yarım asır boyunca 8. gezegen olarak bilindi. Bu güne kadar en büyük asteroit olarak kalan Ceres, bu kuşaktaki maddenin %32'sine sahiptir. Ceres'ten 15 ay sonra [[Heinrich Wilhelm Olbers]] tarafından keşfedilen ikinci asteroit [[Pallas (asteroit)|2 Pallas]]'dır. Daha sonra Alman astronom [[Karl L. Harding]] tarafından 1804'te keşfedilen [[3 Juno]] ve yine [[Olbers]] tarafından 1807'de keşfedilen [[4 Vesta]], kuşataki maddenin %1 ve %9'unu taşımaktadır. Vesta, kuşaktaki ikinci büyük asteroit olup 2012 yılında [[NASA]]'nın [[Dawn (uzay aracı)|Dawn]] uydusu tarafından ziyaret edilmiş ve incelenmiştir. 2015'in Mayıs ayında [[İyonlaşma enerjisi|iyonlaşma güdümlü]] bu uydunun Ceres'i de ziyaret etmesi plânlanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://dawn.jpl.nasa.gov/science/why.asp | başlık = Why Ceres and Vesta? | çeviribaşlık = Niye Ceres ve Vesta? | dil = İngilizce | yayıncı = Jet Propulsion Laboratory, NASA | erişimtarihi = 3 Ocak 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150914224843/http://dawn.jpl.nasa.gov/science/why.asp | arşivtarihi = 14 Eylül 2015 | ölüurl = evet }}</ref>


Asteroit kuşağı, ilkel [[güneş bulutsusu]]ndan, [[öngezegen]]lerin daha küçük öncülleri olan bir grup [[gezegenimsi]]den oluşmuştur.<ref name=CosmosUp/> Bununla birlikte Mars ile Jüpiter arasında, Jüpiter'den kaynaklanan [[Tedirginlik (astronomi)|kütleçekimsel tedirginlik]] nedeniyle gezegen oluşturabilecek [[Yığılma (astrofizik)|yığılma]] engellenmiş<ref name=CosmosUp/><ref name=space.com/> ve çarpışan gezegenimsiler ile çoğu yeni oluşmaya başlamış olan öngezegenler, aktarılan kinetik enerjiyle parçalanmıştır. Sonuç olarak, asteroit kuşağının orijinal kütlesinin %99,9'u Güneş Sistemi'nin tarihindeki ilk 100 milyon yıl içinde kaybedilmiştir.<ref name=Beatty/> Bazı kırıntılar, sonunda iç Güneş Sistemi'ne girmenin bir yolunu bulmuş ve iç gezegenlerle göktaşı çarpışmalarına yol açmıştır. Asteroit yörüngeleri, Güneş etrafındaki dönüş periyotları Jüpiter ile [[yörüngesel rezonans]] oluşturduğunda kayda değer ölçüde tedirginlik yaşamaya devam ediyor. Bu yörünge mesafelerinde, diğer yörüngelere doğru sürüklenirken bir [[Kirkwood boşluğu]] oluşur.<ref name=Delgrande/>
Asteroid kuşağı'ndaki asteroidlerin toplam kütlesi [[Ay]]'ın kütlesinin %3'ü kadardır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2018AstL...44..554P|başlık=Masses of the Main Asteroid Belt and the Kuiper Belt from the Motions of Planets and Spacecraft|tarih=1 Ağustos 2018|sayfalar=554-566|çalışma=Astronomy Letters|cilt=44|ad=E. V.|soyadı=Pitjeva|issn=1063-7737|doi=10.1134/S1063773718090050|ad2=N. P.|soyadı2=Pitjev}}</ref>


== Kökeni ==
== Gözlem tarihi ==
[[Dosya:JKepler.jpg|küçükresim|upright|1596 yılında, [[Johannes Kepler]]'in gezegen yörüngelerine ilişkin muhakeme yetisi, onun Mars ve Jüpiter yörüngeleri arasında görünmez bir gezegenin bulunduğuna inanmasına yol açtı.<ref name="Cunningham"/>]]
1802 de Pallas'ı buldukdan biraz sonra Olbers, Herschel'e Ceres ve Pallas'ın bir zamanlar Mars-Jüpiter alanında bulunan çok daha büyük bir gezegenin parçaları olduğunu ve bu gezegenin milyonlarca yıl önce bir iç patlama ya da kuyruklu yıldız çarpışması geçirdiğini öne sürdü.<ref>{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20110611093414/http://www.open2.net/sciencetechnologynature/planetsbeyond/asteroids/history.html|başlık=BBC/OU Open2.net - The Planets & Beyond - Asteroid history|erişimtarihi=27 Ekim 2023|tarih=11 Haziran 2011|çalışma=web.archive.org}}</ref> [[Odessa|Oddesa'lı]] gökbilimci K.N. Savchenko ise Ceres, Pallas, Juno ve Vesta'nın patlamış gezegenin parçaları değil, etrafa savrulmuş uyduları olduğunu savunmuştur.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://archive.org/details/nasa_techdoc_19720017206|başlık=ORIGIN OF THE ASTEROIDS|tarih=1 Mayıs 1972|diğerleri=NASA|ad=V. A.|soyadı=BRONSHTEN}}</ref> Bir gezegeni yok etmek için gereken enerji ve asteroit kuşağının düşük kütlesi bu hipotezleri desteklemez. Bunun üstüne, tek bir gezegenden gelmişler ise, asteroitlerin arasındaki kimyasal farklılıkların açıklanması zorlaşır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://imagine.gsfc.nasa.gov/ask_astro/index.html|başlık=Imagine the Universe!|erişimtarihi=27 Ekim 2023|çalışma=imagine.gsfc.nasa.gov}}</ref>
{{ayrıca bakınız|Küçük gezegenler listesi}}


1596 yılında, [[Johannes Kepler]], ''[[Mysterium Cosmographicum]]'' adlı eserinde "Mars ile Jüpiter arasına bir gezegen yerleştiriyorum" diye yazarak orada bir gezegenin bulunabileceğini tahmin etmişti.<ref name="Davis"/> Kepler, [[Tycho Brahe]]'nin verilerini analiz ederken Mars ve Jüpiter'in yörüngeleri arasında, o dönemdeki gezegen yörüngelerinin bulunması gerektiği yer konusundaki mevcut modeline uymayacak kadar büyük bir boşluk olduğunu düşündü.<ref name="Russell"/>
== Bu bölgede bulunan bazı önemli asteroitler ==


1766 yılında [[Wittenberg]]'li gökbilimci [[Johann Daniel Titius]],<ref name="Dawn"/><ref name="Hoskin"/> [[Charles Bonnet]]'in ''Contemplation de la Nature'' adlı eserinin çevirisine eklenen anonim bir dipnotta,<ref name="asteroids"/> gezegenlerin düzeninde görünen bir desene dikkat çekti. Bu desen bugün [[Titius-Bode yasası]] olarak bilinir. 0'dan başlayarak sayısal bir dizi oluşturulur, ardışık olarak 3, 6, 12, 24, 48, vb. eklenir ve her sayıya dört eklenip 10'a bölünürse bu, bilinen gezegenlerin yörüngelerinin [[astronomik birim]]lerle ölçülen yarıçaplarına oldukça yakın bir tahmin üretir. Tek ''koşul'', Mars (12) ve Jüpiter (48) yörüngeleri arasında bir "kayıp gezegen" (dizideki 24'e karşılık gelen) fikrinin kabul edilmesidir. Titius dipnotunda, "Ama Rabbimiz Mimar, o alanı boş bırakmış olabilir mi? Hiç de değil." dedi.<ref name="Dawn" /> [[William Herschel]] 1781 yılında [[Uranüs]]'ü keşfettiğinde, gezegenin yörüngesi bu yasaya neredeyse mükemmel bir şekilde uyuyordu ve bu da bazı gökbilimcilerin Mars ve Jupiter yörüngeleri arasında bir gezegenin olması gerektiği sonucuna varmalarına neden oldu.<ref name="Nieto_2014"/>
* [[2138 Swissair]]
* [[2060 Chiron]]
* [[2008 Konstitutsiya]]
* [[2193 Jackson]]
* [[2196 Ellicott]]
* [[2241 Alcathous]]
* [[2207 Antenor]]


[[Dosya:Costanzo Angelini, L'astronomo Piazzi 1825 ca.jpg|küçükresim|upright|Asteroit kuşağındaki en büyük cisim olan Ceres'in kaşifi [[Giuseppe Piazzi]]. Ceres, keşfinden birkaç on yıl sonra bir gezegen olarak kabul edildi, ardından 1 numaralı asteroit olarak ve 2006 yılında da cüce gezegen olarak yeniden sınıflandırıldı.]]
[[Dosya:(253) mathilde.jpg|küçükresim|253 Mathilde adlı C tipi bir asteroit]]


1 Ocak 1801 tarihinde Sicilya [[Palermo Üniversitesi]]'nde astronomi başkanı olan [[Giuseppe Piazzi]], bu desen tarafından öngörülen yarıçapa sahip bir yörünge üzerinde hareket eden küçük bir cisim keşfetti. Sicilya'nın hasat tanrıçası ve koruyucusu olan [[Ceres (mitoloji)|Roma tanrıçası]]ndan esinlenerek ona "Ceres" adını verdi. Piazzi başlangıçta bu gök cismini bir [[kuyruklu yıldız]] olarak düşünmüş olsa da, bir [[Koma (kuyruklu yıldız)|koma]]ya (saça) sahip olmaması gezegen olabileceği yönünde şüpheye düşürdü.<ref name="police"/> Bu şekilde, yukarıda belirtilen desen o dönemin sekiz gezegeninin (Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Ceres, Jüpiter, Satürn ve Uranüs) [[yarı büyük eksen]]lerini öngörüyordu. Ceres'in keşfiyle eş zamanlı olarak, [[Franz Xaver von Zach]]'ın daveti üzerine ilave gezegenler bulmak amacıyla "göksel polis" olarak adlandırılan 24 gökbilimciden oluşan gayri resmi bir grup oluşturuldu. Arama çabalarını, [[Titius-Bode yasası]]nın bir gezegen olması gerektiğini tahmin ettiği Mars ve Jüpiter arasındaki bölgeye odakladılar.<ref name="Winterburn"/><ref name="McWilliams"/>
== Kaynakça ==

{{Kaynakça}}
Yaklaşık 15 ay sonra, göksel polis üyelerinden [[Heinrich Wilhelm Matthias Olbers|Heinrich Olbers]] aynı bölgede ikinci bir gökcismini, Pallas'ı keşfetti. Diğer bilinen gezegenlerin aksine Ceres ve Pallas, teleskopla en yüksek büyütmeyle bile disk haline gelmeyip ışık noktaları olarak kalmışlardı. Hızlı hareketlerinin dışında, [[yıldız]]lardan ayırt edilemez bir görünüme sahiplerdi.<ref name="serendipity"/>

Bu nedenle 1802 yılında William Herschel, Ceres ve Pallas'ın farklı bir kategoriye yerleştirilmesini önerdi ve onlara "asteroitler" adını verdi. Bu ad, [[Grekçe]]de "yıldız-benzeri" anlamına gelen "asteroeides" kelimesinden gelir.<ref name="Harper"/><ref name="aster-root"/> Ceres ve Pallas'ın bir dizi gözlemi tamamlandıktan sonra Herschel şu sonuca vardı:<ref name="Cunningham-1984"/>

<blockquote>
Bu iki yıldıza gezegenlerin ya da kuyruklu yıldızların adı verilemez... Onlar o kadar çok küçük yıldızlara benziyorlar ki, neredeyse onlardan ayırt edilemiyorlar. Bu nedenle, "yıldız-gibi" görünümleri nedeniyle onlara isim olarak "Asteroitler" adını alıyorum, ancak doğalarını daha iyi ifade eden başka bir isim ortaya çıkarsa bu ismi değiştirme özgürlüğümü saklı tutuyorum.
</blockquote>

1807'ye gelindiğinde bölgede iki yeni gök cismi daha ortaya çıktı: [[3 Juno|Juno]] ve [[4 Vesta|Vesta]].<ref name="serendipity"/> Keşif çalışmalarının büyük bir kısmının gerçekleştiği [[Lilienthal, Aşağı Saksonya|Lilienthal]]'ın [[Napolyon Savaşları]] sırasında yanmasıyla,<ref name="Elkins"/> bu ilk keşif dönemi sona erdi.<ref name="serendipity" />

Herschel'in bu terimi kullanmasına rağmen bu cisimleri birkaç on yıl boyunca gezegenler olarak adlandırmak<ref name="asteroids" /> ve keşif sıralarını temsil eden sayıları isimlerine eklemek yaygın bir uygulama olarak kaldı (1 Ceres, 2 Pallas, 3 Juno, 4 Vesta). Ancak 1845 yılında gökbilimciler beşinci bir gök cismini ([[5 Astraea]]) tespit ettiler ve kısa bir süre sonra hızlıca yeni cisimler bulunmaya başlandı. Onları gezegenler arasında saymak giderek daha zor hale gelmişti. Sonunda bu cisimler gezegen listesinden çıkarıldı (ilk olarak 1850'lerin başlarında [[Alexander von Humboldt]] tarafından önerildi) ve Herschel'in terimi olan "asteroitler" yavaş yavaş yaygın olarak kullanılmaya başlandı.<ref name="asteroids" />

1846 yılında [[Neptün]]'ün keşfi bilim insanlarının gözünde Titius-Bode yasasının itibarını sarstı, çünkü Neptün'ün yörüngesinin tahmin edilen konumla hiçbir ilgisi yoktu. Bugüne kadar bu yasa için bilimsel bir açıklama yapılmamış olup, gökbilimcilerin genel görüşü bu yasayı bir tesadüf olarak değerlendirir.<ref name="astronomy.com"/>

[[Dosya:951 Gaspra.jpg|sağ|küçükresim|''[[Galileo (uzay aracı)|Galileo]]''{{'}}nun 1991 yılındaki yakın geçişi sırasında bir uzay aracı tarafından görüntülenen ilk asteroit olan [[951 Gaspra]]; renkler abartılıdır]]
"Asteroit kuşağı" ifadesi, 1850'lerin başlarında kullanılmaya başladı, fakat bu terimi ilk olarak kimin kullandığını belirlemek zordur. İlk İngilizce kullanım, Alexander von Humboldt'un ''[[Cosmos (Humboldt kitabı)|Cosmos]]'' adlı eserinin 1850 tarihli çevirisinde (Elise Otté tarafından) görünüyor:<ref name="von Humboldt"/> ''"[...] ve 13 Kasım ve 11 Ağustos civarında düzenli olarak görünen kayan yıldızlar, muhtemelen Dünya'nın yörüngesini kesen ve gezegen hızıyla hareket eden bir asteroit kuşağının parçasını oluşturuyor gibi görünüyor."'' Başka bir erken kullanım ise [[Robert James Mann]]'ın ''A Guide to the Knowledge of the Heavens'' adlı eserinde yer alıyor:<ref name="Mann"/> ''"Asteroitlerin yörüngeleri, uzaya yayılmış geniş bir kuşakta yer alır, [...]"'' Amerikalı gökbilimci [[Benjamin Peirce]] de bu terimi benimsemiş ve desteklemiş gibi görünüyor.<ref name="ENPJ1857"/>

1868'in ortalarına gelindiğinde 100'den fazla asteroit keşfedilmişti ve 1891 yılında [[Max Wolf]] tarafından [[Astrofotoğrafçılık|astrofotoğrafçılığın]] tanıtılması keşif hızını daha da artırdı.<ref name="Hughes"/> 1921 yılına kadar toplam 1.000 asteroit bulunmuştu,<ref name="Moore-2011"/> 1981'de 10.000<ref name="Manley"/> ve 2000 yılına kadar ise 100.000 asteroit keşfedilmişti.<ref name="minorplanetcenter"/> Modern asteroit araştırma sistemleri artık giderek artan sayıda yeni küçük gezegenlerin yerini belirlemek için otomatik araçlar kullanıyor.

22 Ocak 2014 tarihinde [[Avrupa Uzay Ajansı]] (ESA) bilim insanları, asteroit kuşağının en büyük cismi olan Ceres üzerinde, ilk kez kesin bir şekilde [[su buharı]]nın tespit edildiğini açıkladı.<ref name="KüppersO'Rourke2014"/> Bu tespit, [[Herschel Uzay Gözlemevi]]'nin uzak kızılötesi yetenekleri kullanılarak yapıldı.<ref name="NASA-20140122"/> Bu bulgu beklenmedikti çünkü genellikle asteroitlerin değil, kuyruklu yıldızların "jetler ve tüyler oluşturdukları" düşünülür. Bir bilim insanına göre, "kuyruklu yıldızlar ile asteroitler arasındaki hatlar giderek daha da belirsizleşiyor."<ref name="NASA-20140122"/>

== Köken ==
[[Dosya:Main belt i vs a.png|küçükresim|300px|sağ|Güneş'ten uzaklığa karşı yörüngelerin eğimlerini gösteren asteroit kuşağı, asteroitlerin çekirdek bölgesinde olanlar kırmızı ve diğer asteroitler mavi renktedir]]
=== Oluşum ===
1802 yılında Olbers, Pallas'ı keşfettikten kısa bir süre sonra Herschel'e, Ceres ve Pallas'ın bir zamanlar Mars-Jüpiter bölgesini işgal eden çok daha büyük bir gezegenin parçaları olduğunu (varsayımsal gezegen Phaeton) ve bu gezegenin birkaç milyon yıl önce içsel bir patlama veya bir kuyruklu yıldız çarpışmasına maruz kaldığını öne sürdü.<ref name="open2.net"/> [[Odessa|Oddesa'lı]] gökbilimci K. N. Savchenko ise Ceres, Pallas, Juno ve Vesta'nın patlamış gezegenin parçaları değil, etrafa savrulmuş uyduları olduğunu savunmuştur.<ref name="originoftheasteroids"/> Bir gezegeni yok etmek için gereken büyük enerji miktarı, kuşağın düşük toplam kütlesi ile (bu, Dünya'nın uydusu Ay'ı yaklaşık %4'ü kadardır<ref name="Krasinskyetal2002" />) bu hipotezleri desteklemez. Ayrıca asteroitler arasındaki önemli kimyasal farklılıklar, aynı gezegenden geldikleri teorisini açıklamayı zorlaştırıyor.<ref name="Masetti"/>


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==
{{Sütunlu liste|
* [[Asteroit]]
* [[Küçük gezegen]]
* [[Amor asteroitleri]]
* [[Apollo asteroitleri listesi]]
<!-- * [[Kirkwood Gap]] -->
* [[Asteroit madenciliği]]
* [[Aten asteroitleri]]
* [[Asteroit kuşağının kolonizasyonu]]
* [[Enkaz diski]]
* [[İstisnai asteroitler listesi]]
}}
{{-}}


== Kaynakça ==
{{Kaynakça|refs=

<ref name = Williams>{{cite news |url=http://www.universetoday.com/32856/asteroid-belt/ |title=What is the Asteroid Belt? | first=Matt | last=Williams |work=Universe Today |date=23 Ağustos 2015 |access-date=30 Ocak 2016}}</ref>

<ref name="Pitjeva2018">{{cite journal|last=Pitjeva|first=E. V.|title=Masses of the Main Asteroid Belt and the Kuiper Belt from the Motions of Planets and Spacecraft|journal=Solar System Research|volume=44|issue=8–9|pages=554–566|year=2018|arxiv=1811.05191|doi=10.1134/S1063773718090050|bibcode=2018AstL...44..554P|s2cid=119404378}}</ref>

<ref name="Krasinskyetal2002">{{cite journal |first1=G. A. |last1= Krasinsky | last2=Pitjeva | first2=E. V. | last3=Vasilyev | first3=M. V. | last4=Yagudina | first4=E. I. |bibcode=2002Icar..158...98K |title=Hidden Mass in the Asteroid Belt |journal=Icarus |volume=158 |issue=1 |pages=98–105 |date=July 2002 |doi=10.1006/icar.2002.6837 }}</ref>

<ref name="Pitjeva2005">{{cite journal |last=Pitjeva |first=E. V. |title=High-Precision Ephemerides of Planets—EPM and Determination of Some Astronomical Constants |journal=Solar System Research |year=2005 |volume=39 |issue=3 |pages=176–186 |url=http://iau-comm4.jpl.nasa.gov/EPM2004.pdf |doi=10.1007/s11208-005-0033-2 |bibcode=2005SoSyR..39..176P |s2cid=120467483 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140703074335/http://iau-comm4.jpl.nasa.gov/EPM2004.pdf|archive-date=3 Temmuz 2014 }}</ref>

<ref name="jplsbdb">{{cite web
|first=Donald K.
|last=Yeomans
|date = 13 Temmuz 2006
|url = http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi
|title = JPL Small-Body Database Browser
|publisher = NASA JPL
|access-date = 27 Eylül 2010
|archive-url= https://web.archive.org/web/20100929043420/http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi| archive-date= 29 September 2010 |url-status= live}}</ref>

<ref name="Koberlein">{{cite news |url=http://www.universetoday.com/110276/why-the-asteroid-belt-doesnt-threaten-spacecraft/ |title=Why the Asteroid Belt Doesn't Threaten Spacecraft | first=Brian | last=Koberlein |work=Universe Today |date=12 Mart 2014 |access-date=30 Ocak 2016}}</ref>

<ref name=CosmosUp>{{cite web |url=http://www.cosmosup.com/how-did-the-asteroid-belt-form/ |title=How Did The Asteroid Belt Form? Was There A Planet There? |publisher=CosmosUp |date=17 Ocak 2016 |access-date=30 Ocak 2016}}</ref>

<ref name=space.com>{{cite web |url=http://www.space.com/16105-asteroid-belt.html |title=Asteroid Belt: Facts & Information | first=Nola Taylor | last=Redd |work=Space.com |date=11 Haziran 2012 |access-date=30 Ocak 2016}}</ref>

<ref name=Beatty>{{cite news |first=Kelly |last=Beatty |date=10 Mart 2009 |url=http://www.skyandtelescope.com/astronomy-news/sculpting-the-asteroid-belt/ |title=Sculpting the Asteroid Belt |newspaper=Sky & Telescope |access-date=30 Nisan 2014 }}</ref>

<ref name=Delgrande>{{cite journal |last1=Delgrande |first1=J. J. |last2=Soanes |first2=S. V. |title=Kirkwood's Gap in the Asteroid Orbits |journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada |volume=37 | year=1943 |pages=187 |bibcode = 1943JRASC..37..187D}}</ref>

<ref name="Cunningham">{{cite journal | title=The origins and legacy of 'Kepler's Gap' | last=Cunningham | first=Clifford J. | author-link=Clifford Cunningham | journal=Journal of Astronomical History and Heritage | volume=25 | issue=3 | pages=439–456 | date=Eylül 2022 | doi=10.3724/SP.J.1440-2807.2022.03.02 | bibcode=2022JAHH...25..439C | s2cid=256570746 }}</ref>

<ref name="Davis">{{cite web|url=https://dawn.jpl.nasa.gov/DawnClassrooms/1_hist_dawn/history_discovery/Exploration/fb_jupiter_mars.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20051121154941/http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnClassrooms/1_hist_dawn/history_discovery/Exploration/fb_jupiter_mars.pdf |archive-date=21 Kasım 2005 |url-status=live|title=Dawn: Between Jupiter and Mars [sic], I Place a Planet|website=[[Jet Propulsion Laboratory]]|publisher=[[NASA]]|last1=Davis|first1=Phil|last2=Dunford|first2=Bill|last3=Boeck|first3=Moore}}</ref>

<ref name="Russell">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=9TMcWJwAyFkC&pg=PA5|title=The Dawn Mission to Minor Planets 4 Vesta and 1 Ceres|editor1-first=Christopher|editor1-last=Russell|editor2-first=Carol|editor2-last= Raymond | year=2012 | publisher=Springer Science+Business Media|page=5|isbn=978-1-4614-4902-7}}</ref>

<ref name="Dawn">{{cite web|title=Dawn: A Journey to the Beginning of the Solar System|work=Space Physics Center: UCLA | year=2005 | url=http://www-ssc.igpp.ucla.edu/dawn/background.html|access-date=3 Kasım 2007|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120524184638/http://www-ssc.igpp.ucla.edu/dawn/background.html|archive-date=24 Mayıs 2012}}</ref>

<ref name="Hoskin">{{cite web | title=Bode's Law and the Discovery of Ceres | last=Hoskin | first=Michael | work=Churchill College, Cambridge | url=http://www.astropa.unipa.it/versione_inglese/Hystory/BODE%27S_LAW.htm | access-date=12 Temmuz 2010 | archive-date=10 Mayıs 2008 | archive-url=https://archive.today/20080510092601/http://www.astropa.unipa.it/versione_inglese/Hystory/BODE'S_LAW.htm | url-status=bot: bilinmiyor }}</ref>

<ref name="asteroids">{{cite web|title=When Did the Asteroids Become Minor Planets? | last=Hilton | first=J. |work=US Naval Observatory (USNO) | year=2001 | url=http://www.usno.navy.mil/USNO/astronomical-applications/astronomical-information-center/minor-planets|access-date=1 Ekim 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120406222551/http://www.usno.navy.mil/USNO/astronomical-applications/astronomical-information-center/minor-planets/|archive-date=6 Nisan 2012}}</ref>

<ref name="Nieto_2014">{{cite book
| title=The Titius-Bode Law of Planetary Distances, Its History and Theory
| first=Michael Martin | last=Nieto | year=2014
| page=17 | isbn=978-1-4831-5936-2 | publisher=Elsevier Science
| url=https://books.google.com/books?id=NneoBQAAQBAJ&pg=PA17
}}</ref>

<ref name="police">{{cite journal|title=Call the police! The story behind the discovery of the asteroids|journal=Astronomy Now|issue=Haziran 2007|pages=60–61}}</ref>

<ref name="Winterburn">{{cite web |last1=Winterburn |first1=Emily |title=Discovering asteroid Vesta: the story of the Celestial Police |url=https://www.skyatnightmagazine.com/space-science/asteroid-vesta-discovery-celestial-police/ |website=Sky at Night Magazine |publisher=BBC |access-date=18 Ekim 2022|date = 10 Mart 2021}}</ref>

<ref name="McWilliams">{{cite news |last1=McWilliams |first1=Brendan |title=Fruitless search of the Celestial Police |url=https://www.irishtimes.com/news/fruitless-search-of-the-celestial-police-1.320465 |access-date=18 Ekim 2022 |work=Irish Times |date=31 Temmuz 2001}}</ref>

<ref name="Harper">{{cite web
| first=Douglas| last=Harper| title=Asteroid| year=2010
| work=Online Etymology Dictionary| publisher=Etymology Online
| url=http://www.etymonline.com/index.php?search=asteroid&searchmode=none
| access-date=15 Nisan 2011 }}</ref>

<ref name="aster-root">{{cite web
| last= DeForest | first=Jessica
| year = 2000
| url = http://www.msu.edu/~defores1/gre/roots/gre_rts_afx2.htm
| title = Greek and Latin Roots
| publisher = Michigan State University
| access-date = 25 Temmuz 2007
| archive-url= https://web.archive.org/web/20070812155525/http://www.msu.edu/~defores1/gre/roots/gre_rts_afx2.htm| archive-date= 12 Ağustos 2007 | url-status= live}}</ref>

<ref name="Cunningham-1984">{{cite journal
|title=William Herschel and the First Two Asteroids
| last=Cunningham | first=Clifford
|place=Dance Hall Observatory, Ontario | year=1984
|bibcode=1984MPBu...11....3C
|volume=11
|page=3
|journal=The Minor Planet Bulletin}}
</ref>

<ref name="serendipity">{{cite web
|author = Staff
| year = 2002
|url = http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnCommunity/flashbacks/fb_06.asp
|title = Astronomical Serendipity
|publisher = NASA JPL
|access-date = 20 Nisan 2007
|url-status = dead
|archive-url = https://web.archive.org/web/20120206235537/http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnCommunity/flashbacks/fb_06.asp
|archive-date = 6 Şubat 2012
}}
</ref>

<ref name="Elkins">{{cite book
| first=Linda T.
| last=Elkins-Tanton
| year=2011
| title=Asteroids, Meteorites, and Comets
| edition=Revised
| publisher=Facts on File
| location=New York
| isbn=978-0-8160-7696-3
| oclc=1054369860
| page=}}{{Sayfa belirt|date=Ekim 2022}}</ref>

<ref name="astronomy.com">{{cite web
|title=Is it a coincidence that most of the planets fall within the Titius-Bode law's boundaries?
|work=astronomy.com
|url=http://www.astronomy.com/magazine/ask-astro/2006/10/is-it-a-coincidence-that-most-of-the-planets-fall-within-the-titius-bode-laws-boundaries
|access-date=22 Ocak 2014}}
</ref>

<ref name="von Humboldt">{{cite book | last=von Humboldt | first=Alexander | title=Cosmos: A Sketch of a Physical Description of the Universe|volume=1|publisher=Harper & Brothers|location= New York | year= 1850 | page=44|isbn=978-0-8018-5503-0}}</ref>

<ref name="Mann">{{cite book | last=Mann | first=Robert James | title=A Guide to the Knowledge of the Heavens|publisher=Jarrold | year=1852 | page=171}} ve 1853, s. 216</ref>

<ref name="ENPJ1857">{{cite journal
|url=https://books.google.com/books?id=hhQAAAAAMAAJ&pg=PA191
|title=Further Investigation relative to the form, the magnitude, the mass, and the orbit of the Asteroid Planets
|journal=The Edinburgh New Philosophical Journal
|volume=5
|date=January–Nisan 1857
|page=191}}: "[Profesör Peirce] daha sonra Satürn'ün halkası ile asteroit kuşağı arasındaki benzetmenin dikkate değer olduğunu gözlemledi."</ref>

<ref name="Hughes">{{cite web
| first = David W.
| last = Hughes
| year = 2007
| url = http://www.open2.net/sciencetechnologynature/planetsbeyond/asteroids/history.html
| title = A Brief History of Asteroid Spotting
| publisher = BBC
| access-date = 20 Nisan 2007
| archive-date = 11 Haziran 2011
| archive-url = https://web.archive.org/web/20110611093414/http://www.open2.net/sciencetechnologynature/planetsbeyond/asteroids/history.html
| url-status = dead
}}</ref>

<ref name="Moore-2011">{{cite book
| last1=Moore | first1=Patrick | last2=Rees | first2=Robin | year=2011
| page=156| title=Patrick Moore's Data Book of Astronomy
| edition=2.| publisher=Cambridge University Press
| isbn=978-0-521-89935-2
}}</ref>

<ref name="Manley">{{cite video
| people=Manley, Scott| date=25 Ağustos 2010
| title=Asteroid Discovery from 1980 to 2010
| work=YouTube
| url=https://www.youtube.com/watch?v=S_d-gs0WoUw
| archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/S_d-gs0WoUw| archive-date=30 Ekim 2021| access-date=15 Nisan 2011
}}{{cbignore}}</ref>

<ref name="minorplanetcenter">{{cite web
| title=MPC Archive Statistics
| publisher=IAU Minor Planet Center
| url=http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ArchiveStatistics.html
| access-date=4 Nisan 2011 }}</ref>

<ref name="KüppersO'Rourke2014">{{cite journal |last1=Küppers |first1=Michael |last2=O'Rourke |first2=Laurence |last3=Bockelée-Morvan |first3=Dominique|author3-link=Dominique Bockelée-Morvan |last4=Zakharov |first4=Vladimir |last5=Lee |first5=Seungwon |last6=von Allmen |first6=Paul |last7=Carry |first7=Benoît |last8=Teyssier |first8=David |last9=Marston |first9=Anthony |last10=Müller |first10=Thomas |last11=Crovisier |first11=Jacques |last12=Barucci |first12=M. Antonietta |last13=Moreno |first13=Raphael |title=Localized sources of water vapour on the dwarf planet (1) Ceres |journal=Nature |volume=505 |issue=7484 | year=2014 |pages=525–527 |issn=0028-0836 |doi=10.1038/nature12918 |bibcode = 2014Natur.505..525K |pmid=24451541 |s2cid=4448395}}</ref>

<ref name="NASA-20140122">{{cite web |last1=Harrington |first1=J. D. |title=Herschel Telescope Detects Water on Dwarf Planet – Release 14-021 |url=http://www.nasa.gov/press/2014/january/herschel-telescope-detects-water-on-dwarf-planet |date=22 Ocak 2014 |work=[[NASA]] |access-date=22 Ocak 2014 }}</ref>

<ref name="open2.net">{{cite web|title=A Brief History of Asteroid Spotting|work=Open2.net|url=http://www.open2.net/sciencetechnologynature/planetsbeyond/asteroids/history.html|access-date=15 Mayıs 2007|archive-date=11 Haziran 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110611093414/http://www.open2.net/sciencetechnologynature/planetsbeyond/asteroids/history.html|url-status=dead}}</ref>

<ref name="originoftheasteroids">{{cite web | last=Bronshten | first=V. A. | title=Origin of the Asteroids |year=1972 |url=https://archive.org/details/nasa_techdoc_19720017206|publisher = NASA}}</ref>

<ref name="Masetti">{{cite web | last1=Masetti | first1=M. | last2=Mukai | first2=K. | date=1 Aralık 2005| url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/ask_astro/answers/980810a.html| title=Origin of the Asteroid Belt| publisher=NASA Goddard Spaceflight Center| access-date=25 Nisan 2007}}</ref>

<ref name="halfmass">Ceres, Vesta, Pallas ve Hygiea'nın güncel kütle tahminleri için ilgili sayfaların bilgi kutularındaki referanslara bakınız.</ref>

}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategorisi|Main Belt asteroids}}
* {{cite web
| last = Arnett| first = William A.
| date = 26 Şubat 2006
| url = http://www.nineplanets.org/asteroids.html
| title = Asteroids| publisher = The Nine Planets
| access-date = 20 Nisan 2007| archive-url= https://web.archive.org/web/20070418220152/http://www.nineplanets.org/asteroids.html| archive-date= 18 April 2007 | url-status= live}}
* NASA'nın Güneş Sistemi Araştırmasındaki [https://web.archive.org/web/20070524185042/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Asteroids Asteroitler Sayfası]
* {{cite news| last=Cain | first=Fraser| url=http://www.astronomycast.com/astronomy/episode-55-the-asteroid-belt/| work=Universe Today| title= The Asteroid Belt| access-date=1 Nisan 2008| archive-url= https://web.archive.org/web/20080307033324/http://www.astronomycast.com/astronomy/episode-55-the-asteroid-belt/| archive-date= 7 Mart 2008 | url-status= live}}
* {{cite web
| url = http://www.solstation.com/stars/asteroid.htm
| title = Main Asteroid Belt| publisher = Sol Company
| access-date = 20 Nisan 2007| archive-url= https://web.archive.org/web/20070515163455/http://www.solstation.com/stars/asteroid.htm| archive-date= 15 Mayıs 2007 | url-status= live}}
* Plots of [https://web.archive.org/web/20111113212032/http://burro.astr.cwru.edu/stu/media/asteroid_all_axisvecc.jpg eccentricity vs. semi-major axis] and [https://web.archive.org/web/20111113204941/http://burro.astr.cwru.edu/stu/media/asteroid_all_axisvincl.jpg inclination vs. semi-major axis] at Asteroid Dynamic Site
* {{cite web
| author=Staff| date=31 Ekim 2006
| url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planets/asteroidpage.html
| title = Asteroids| publisher = NASA
| access-date = 20 Nisan 2007| archive-url= https://web.archive.org/web/20070411201013/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planets/asteroidpage.html| archive-date= 11 Nisan 2007 | url-status= live}}
* {{cite web
| author=Staff| year = 2007
| url = http://www.planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/facts.html
| title = Space Topics: Asteroids and Comets
| publisher = The Planetary Society| access-date = 20 Nisan 2007| archive-url= https://web.archive.org/web/20070428143402/http://www.planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/facts.html| archive-date= 28 Nisan 2007 | url-status= live}}

{{Asteroit uzay araçları}}
{{Asteroitler}}
{{Cüce gezegenler}}
{{Cüce gezegenler}}
{{Ceres}}
{{Küçük Güneş sistemi cisimleri}}
{{Küçük Güneş sistemi cisimleri}}
{{Güneş sistemi}}
{{Güneş sistemi}}
{{Gezegen halkaları}}
{{asteroit-taslak}}

{{Otorite kontrolü}}
{{Otorite kontrolü}}


Sayfanın 13.29, 28 Ekim 2023 tarihindeki hâli

İç Güneş Sisteminin asteroitleri ve Jüpiter: Kuşak, Jüpiter ile Mars'ın yörüngeleri arasında yer alır.
      Güneş
      Jüpiter truvalıları
      Gezegenlerin yörüngeleri 		      Asteroit kuşağı
      Hilda asteroitleri (Hildalar)
      Dünya'ya yakın cisimler (seçilmiş)
Şu ana kadar kuşağın içindeki bilinen en büyük nesne cüce gezegen Ceres'tir. Asteroit kuşağının toplam kütlesi Plüton'un kütlesinden önemli ölçüde daha azdır ve Plüton'un uydusu Charon'un kabaca iki katıdır.

Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'nde Güneş merkezli ve kabaca Jüpiter ile Mars gezegenlerinin yörüngeleri arasındaki uzayı kaplayan torus şeklinde bir bölgedir. Bu bölgede asteroit veya küçük gezegen olarak adlandırılan çok sayıda katı ve düzensiz şekillerde gök cisimleri bulunur. Tanımlanan nesneler çok farklı boyutlarda olabilir, fakat gezegenlerden çok daha küçüklerdir ve birbirlerinden ortalama olarak bir milyon kilometre (veya altı yüz bin mil) uzaklıklarda bulunurlar. Bu asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki diğer asteroit popülasyonlarından ayırt edilebilmesi için ana asteroit kuşağı veya ana kuşak olarak da adlandırılır.[1]

Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki bilinen en küçük ve en içteki çöküntü çemberidir. Diğer bölgelerdeki küçük Güneş Sistemi cismi sınıfları; Dünya'ya yakın cisimler, centaurlar, Kuiper kuşağı cisimleri, dağınık disk cisimleri, sednoidler ve Oort bulutu cisimleridir. Ana kuşak kütlesinin yaklaşık %60'ı, Ceres, Vesta, Pallas ve Hygiea adlı dört büyük asteroitte bulunur. Asteroit kuşağının toplam kütlesinin, Ay'ın kütlesinin yaklaşık %3'ü kadar olduğu tahmin edilmektedir.[2]

Asteroit kuşağında cüce gezegen olabilecek kadar büyük tek cisim olan Ceres'in çapı yaklaşık 950 km iken Vesta, Pallas ve Hygiea'nın ortalama çapları 600 km'den azdır.[3][4][5][6] Geriye kalan cisimler bir toz parçası büyüklüğüne kadar çeşitlilik gösterir. Asteroit malzemesi o kadar seyrek dağılmıştır ki birçok mürettebatsız uzay aracı sorunsuz bir şekilde aralarından geçmiştir.[7] Buna rağmen büyük asteroitler arasında çarpışmalar meydana gelir ve benzer yörünge özellikleri ve bileşimlere sahip asteroit aileleri oluşabilir. Kuşak içindeki bireysel asteroitler, spektrumlarına göre kategorize edilir ve çoğunluğu karbonlu (C-tipi), silikatlı (S-tipi) ve metal zengini (M-tipi) olmak üzere üç temel gruba ayrılır.

Asteroit kuşağı, ilkel güneş bulutsusundan, öngezegenlerin daha küçük öncülleri olan bir grup gezegenimsiden oluşmuştur.[8] Bununla birlikte Mars ile Jüpiter arasında, Jüpiter'den kaynaklanan kütleçekimsel tedirginlik nedeniyle gezegen oluşturabilecek yığılma engellenmiş[8][9] ve çarpışan gezegenimsiler ile çoğu yeni oluşmaya başlamış olan öngezegenler, aktarılan kinetik enerjiyle parçalanmıştır. Sonuç olarak, asteroit kuşağının orijinal kütlesinin %99,9'u Güneş Sistemi'nin tarihindeki ilk 100 milyon yıl içinde kaybedilmiştir.[10] Bazı kırıntılar, sonunda iç Güneş Sistemi'ne girmenin bir yolunu bulmuş ve iç gezegenlerle göktaşı çarpışmalarına yol açmıştır. Asteroit yörüngeleri, Güneş etrafındaki dönüş periyotları Jüpiter ile yörüngesel rezonans oluşturduğunda kayda değer ölçüde tedirginlik yaşamaya devam ediyor. Bu yörünge mesafelerinde, diğer yörüngelere doğru sürüklenirken bir Kirkwood boşluğu oluşur.[11]

Gözlem tarihi

1596 yılında, Johannes Kepler'in gezegen yörüngelerine ilişkin muhakeme yetisi, onun Mars ve Jüpiter yörüngeleri arasında görünmez bir gezegenin bulunduğuna inanmasına yol açtı.[12]
Ayrıca bakınız: Küçük gezegenler listesi

1596 yılında, Johannes Kepler, Mysterium Cosmographicum adlı eserinde "Mars ile Jüpiter arasına bir gezegen yerleştiriyorum" diye yazarak orada bir gezegenin bulunabileceğini tahmin etmişti.[13] Kepler, Tycho Brahe'nin verilerini analiz ederken Mars ve Jüpiter'in yörüngeleri arasında, o dönemdeki gezegen yörüngelerinin bulunması gerektiği yer konusundaki mevcut modeline uymayacak kadar büyük bir boşluk olduğunu düşündü.[14]

1766 yılında Wittenberg'li gökbilimci Johann Daniel Titius,[15][16] Charles Bonnet'in Contemplation de la Nature adlı eserinin çevirisine eklenen anonim bir dipnotta,[17] gezegenlerin düzeninde görünen bir desene dikkat çekti. Bu desen bugün Titius-Bode yasası olarak bilinir. 0'dan başlayarak sayısal bir dizi oluşturulur, ardışık olarak 3, 6, 12, 24, 48, vb. eklenir ve her sayıya dört eklenip 10'a bölünürse bu, bilinen gezegenlerin yörüngelerinin astronomik birimlerle ölçülen yarıçaplarına oldukça yakın bir tahmin üretir. Tek koşul, Mars (12) ve Jüpiter (48) yörüngeleri arasında bir "kayıp gezegen" (dizideki 24'e karşılık gelen) fikrinin kabul edilmesidir. Titius dipnotunda, "Ama Rabbimiz Mimar, o alanı boş bırakmış olabilir mi? Hiç de değil." dedi.[15] William Herschel 1781 yılında Uranüs'ü keşfettiğinde, gezegenin yörüngesi bu yasaya neredeyse mükemmel bir şekilde uyuyordu ve bu da bazı gökbilimcilerin Mars ve Jupiter yörüngeleri arasında bir gezegenin olması gerektiği sonucuna varmalarına neden oldu.[18]

Asteroit kuşağındaki en büyük cisim olan Ceres'in kaşifi Giuseppe Piazzi. Ceres, keşfinden birkaç on yıl sonra bir gezegen olarak kabul edildi, ardından 1 numaralı asteroit olarak ve 2006 yılında da cüce gezegen olarak yeniden sınıflandırıldı.

1 Ocak 1801 tarihinde Sicilya Palermo Üniversitesi'nde astronomi başkanı olan Giuseppe Piazzi, bu desen tarafından öngörülen yarıçapa sahip bir yörünge üzerinde hareket eden küçük bir cisim keşfetti. Sicilya'nın hasat tanrıçası ve koruyucusu olan Roma tanrıçasından esinlenerek ona "Ceres" adını verdi. Piazzi başlangıçta bu gök cismini bir kuyruklu yıldız olarak düşünmüş olsa da, bir komaya (saça) sahip olmaması gezegen olabileceği yönünde şüpheye düşürdü.[19] Bu şekilde, yukarıda belirtilen desen o dönemin sekiz gezegeninin (Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Ceres, Jüpiter, Satürn ve Uranüs) yarı büyük eksenlerini öngörüyordu. Ceres'in keşfiyle eş zamanlı olarak, Franz Xaver von Zach'ın daveti üzerine ilave gezegenler bulmak amacıyla "göksel polis" olarak adlandırılan 24 gökbilimciden oluşan gayri resmi bir grup oluşturuldu. Arama çabalarını, Titius-Bode yasasının bir gezegen olması gerektiğini tahmin ettiği Mars ve Jüpiter arasındaki bölgeye odakladılar.[20][21]

Yaklaşık 15 ay sonra, göksel polis üyelerinden Heinrich Olbers aynı bölgede ikinci bir gökcismini, Pallas'ı keşfetti. Diğer bilinen gezegenlerin aksine Ceres ve Pallas, teleskopla en yüksek büyütmeyle bile disk haline gelmeyip ışık noktaları olarak kalmışlardı. Hızlı hareketlerinin dışında, yıldızlardan ayırt edilemez bir görünüme sahiplerdi.[22]

Bu nedenle 1802 yılında William Herschel, Ceres ve Pallas'ın farklı bir kategoriye yerleştirilmesini önerdi ve onlara "asteroitler" adını verdi. Bu ad, Grekçede "yıldız-benzeri" anlamına gelen "asteroeides" kelimesinden gelir.[23][24] Ceres ve Pallas'ın bir dizi gözlemi tamamlandıktan sonra Herschel şu sonuca vardı:[25]

Bu iki yıldıza gezegenlerin ya da kuyruklu yıldızların adı verilemez... Onlar o kadar çok küçük yıldızlara benziyorlar ki, neredeyse onlardan ayırt edilemiyorlar. Bu nedenle, "yıldız-gibi" görünümleri nedeniyle onlara isim olarak "Asteroitler" adını alıyorum, ancak doğalarını daha iyi ifade eden başka bir isim ortaya çıkarsa bu ismi değiştirme özgürlüğümü saklı tutuyorum.

1807'ye gelindiğinde bölgede iki yeni gök cismi daha ortaya çıktı: Juno ve Vesta.[22] Keşif çalışmalarının büyük bir kısmının gerçekleştiği Lilienthal'ın Napolyon Savaşları sırasında yanmasıyla,[26] bu ilk keşif dönemi sona erdi.[22]

Herschel'in bu terimi kullanmasına rağmen bu cisimleri birkaç on yıl boyunca gezegenler olarak adlandırmak[17] ve keşif sıralarını temsil eden sayıları isimlerine eklemek yaygın bir uygulama olarak kaldı (1 Ceres, 2 Pallas, 3 Juno, 4 Vesta). Ancak 1845 yılında gökbilimciler beşinci bir gök cismini (5 Astraea) tespit ettiler ve kısa bir süre sonra hızlıca yeni cisimler bulunmaya başlandı. Onları gezegenler arasında saymak giderek daha zor hale gelmişti. Sonunda bu cisimler gezegen listesinden çıkarıldı (ilk olarak 1850'lerin başlarında Alexander von Humboldt tarafından önerildi) ve Herschel'in terimi olan "asteroitler" yavaş yavaş yaygın olarak kullanılmaya başlandı.[17]

1846 yılında Neptün'ün keşfi bilim insanlarının gözünde Titius-Bode yasasının itibarını sarstı, çünkü Neptün'ün yörüngesinin tahmin edilen konumla hiçbir ilgisi yoktu. Bugüne kadar bu yasa için bilimsel bir açıklama yapılmamış olup, gökbilimcilerin genel görüşü bu yasayı bir tesadüf olarak değerlendirir.[27]

Galileo'nun 1991 yılındaki yakın geçişi sırasında bir uzay aracı tarafından görüntülenen ilk asteroit olan 951 Gaspra; renkler abartılıdır

"Asteroit kuşağı" ifadesi, 1850'lerin başlarında kullanılmaya başladı, fakat bu terimi ilk olarak kimin kullandığını belirlemek zordur. İlk İngilizce kullanım, Alexander von Humboldt'un Cosmos adlı eserinin 1850 tarihli çevirisinde (Elise Otté tarafından) görünüyor:[28] "[...] ve 13 Kasım ve 11 Ağustos civarında düzenli olarak görünen kayan yıldızlar, muhtemelen Dünya'nın yörüngesini kesen ve gezegen hızıyla hareket eden bir asteroit kuşağının parçasını oluşturuyor gibi görünüyor." Başka bir erken kullanım ise Robert James Mann'ın A Guide to the Knowledge of the Heavens adlı eserinde yer alıyor:[29] "Asteroitlerin yörüngeleri, uzaya yayılmış geniş bir kuşakta yer alır, [...]" Amerikalı gökbilimci Benjamin Peirce de bu terimi benimsemiş ve desteklemiş gibi görünüyor.[30]

1868'in ortalarına gelindiğinde 100'den fazla asteroit keşfedilmişti ve 1891 yılında Max Wolf tarafından astrofotoğrafçılığın tanıtılması keşif hızını daha da artırdı.[31] 1921 yılına kadar toplam 1.000 asteroit bulunmuştu,[32] 1981'de 10.000[33] ve 2000 yılına kadar ise 100.000 asteroit keşfedilmişti.[34] Modern asteroit araştırma sistemleri artık giderek artan sayıda yeni küçük gezegenlerin yerini belirlemek için otomatik araçlar kullanıyor.

22 Ocak 2014 tarihinde Avrupa Uzay Ajansı (ESA) bilim insanları, asteroit kuşağının en büyük cismi olan Ceres üzerinde, ilk kez kesin bir şekilde su buharının tespit edildiğini açıkladı.[35] Bu tespit, Herschel Uzay Gözlemevi'nin uzak kızılötesi yetenekleri kullanılarak yapıldı.[36] Bu bulgu beklenmedikti çünkü genellikle asteroitlerin değil, kuyruklu yıldızların "jetler ve tüyler oluşturdukları" düşünülür. Bir bilim insanına göre, "kuyruklu yıldızlar ile asteroitler arasındaki hatlar giderek daha da belirsizleşiyor."[36]

Köken

Güneş'ten uzaklığa karşı yörüngelerin eğimlerini gösteren asteroit kuşağı, asteroitlerin çekirdek bölgesinde olanlar kırmızı ve diğer asteroitler mavi renktedir

Oluşum

1802 yılında Olbers, Pallas'ı keşfettikten kısa bir süre sonra Herschel'e, Ceres ve Pallas'ın bir zamanlar Mars-Jüpiter bölgesini işgal eden çok daha büyük bir gezegenin parçaları olduğunu (varsayımsal gezegen Phaeton) ve bu gezegenin birkaç milyon yıl önce içsel bir patlama veya bir kuyruklu yıldız çarpışmasına maruz kaldığını öne sürdü.[37] Oddesa'lı gökbilimci K. N. Savchenko ise Ceres, Pallas, Juno ve Vesta'nın patlamış gezegenin parçaları değil, etrafa savrulmuş uyduları olduğunu savunmuştur.[38] Bir gezegeni yok etmek için gereken büyük enerji miktarı, kuşağın düşük toplam kütlesi ile (bu, Dünya'nın uydusu Ay'ı yaklaşık %4'ü kadardır[3]) bu hipotezleri desteklemez. Ayrıca asteroitler arasındaki önemli kimyasal farklılıklar, aynı gezegenden geldikleri teorisini açıklamayı zorlaştırıyor.[39]

Ayrıca bakınız


Kaynakça

  1. ^ Williams, Matt (23 Ağustos 2015). "What is the Asteroid Belt?". Universe Today. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. 
  2. ^ Pitjeva, E. V. (2018). "Masses of the Main Asteroid Belt and the Kuiper Belt from the Motions of Planets and Spacecraft". Solar System Research. 44 (8–9): 554–566. arXiv:1811.05191 $2. Bibcode:2018AstL...44..554P. doi:10.1134/S1063773718090050. 
  3. ^ a b Krasinsky, G. A.; Pitjeva, E. V.; Vasilyev, M. V.; Yagudina, E. I. (July 2002). "Hidden Mass in the Asteroid Belt". Icarus. 158 (1): 98–105. Bibcode:2002Icar..158...98K. doi:10.1006/icar.2002.6837. 
  4. ^ Pitjeva, E. V. (2005). "High-Precision Ephemerides of Planets—EPM and Determination of Some Astronomical Constants" (PDF). Solar System Research. 39 (3): 176–186. Bibcode:2005SoSyR..39..176P. doi:10.1007/s11208-005-0033-2. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  5. ^ Ceres, Vesta, Pallas ve Hygiea'nın güncel kütle tahminleri için ilgili sayfaların bilgi kutularındaki referanslara bakınız.
  6. ^ Yeomans, Donald K. (13 Temmuz 2006). "JPL Small-Body Database Browser". NASA JPL. 29 September 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2010. 
  7. ^ Koberlein, Brian (12 Mart 2014). "Why the Asteroid Belt Doesn't Threaten Spacecraft". Universe Today. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. 
  8. ^ a b "How Did The Asteroid Belt Form? Was There A Planet There?". CosmosUp. 17 Ocak 2016. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. 
  9. ^ Redd, Nola Taylor (11 Haziran 2012). "Asteroid Belt: Facts & Information". Space.com. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016. 
  10. ^ Beatty, Kelly (10 Mart 2009). "Sculpting the Asteroid Belt". Sky & Telescope. Erişim tarihi: 30 Nisan 2014. 
  11. ^ Delgrande, J. J.; Soanes, S. V. (1943). "Kirkwood's Gap in the Asteroid Orbits". Journal of the Royal Astronomical Society of Canada. 37: 187. Bibcode:1943JRASC..37..187D. 
  12. ^ Cunningham, Clifford J. (Eylül 2022). "The origins and legacy of 'Kepler's Gap'". Journal of Astronomical History and Heritage. 25 (3): 439–456. Bibcode:2022JAHH...25..439C. doi:10.3724/SP.J.1440-2807.2022.03.02. 
  13. ^ Davis, Phil; Dunford, Bill; Boeck, Moore. "Dawn: Between Jupiter and Mars [sic], I Place a Planet" (PDF). Jet Propulsion Laboratory. NASA. 21 Kasım 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  14. ^ Russell, Christopher; Raymond, Carol, (Ed.) (2012). The Dawn Mission to Minor Planets 4 Vesta and 1 Ceres. Springer Science+Business Media. s. 5. ISBN 978-1-4614-4902-7. 
  15. ^ a b "Dawn: A Journey to the Beginning of the Solar System". Space Physics Center: UCLA. 2005. 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2007. 
  16. ^ Hoskin, Michael. "Bode's Law and the Discovery of Ceres". Churchill College, Cambridge. 10 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2010. 
  17. ^ a b c Hilton, J. (2001). "When Did the Asteroids Become Minor Planets?". US Naval Observatory (USNO). 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2007. 
  18. ^ Nieto, Michael Martin (2014). The Titius-Bode Law of Planetary Distances, Its History and Theory. Elsevier Science. s. 17. ISBN 978-1-4831-5936-2. 
  19. ^ "Call the police! The story behind the discovery of the asteroids". Astronomy Now (Haziran 2007): 60–61. 
  20. ^ Winterburn, Emily (10 Mart 2021). "Discovering asteroid Vesta: the story of the Celestial Police". Sky at Night Magazine. BBC. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  21. ^ McWilliams, Brendan (31 Temmuz 2001). "Fruitless search of the Celestial Police". Irish Times. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  22. ^ a b c Staff (2002). "Astronomical Serendipity". NASA JPL. 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2007. 
  23. ^ Harper, Douglas (2010). "Asteroid". Online Etymology Dictionary. Etymology Online. Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  24. ^ DeForest, Jessica (2000). "Greek and Latin Roots". Michigan State University. 12 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2007. 
  25. ^ Cunningham, Clifford (1984). "William Herschel and the First Two Asteroids". The Minor Planet Bulletin. Dance Hall Observatory, Ontario. 11: 3. Bibcode:1984MPBu...11....3C. 
  26. ^ Elkins-Tanton, Linda T. (2011). Asteroids, Meteorites, and Comets (Revised bas.). New York: Facts on File. ISBN 978-0-8160-7696-3. OCLC 1054369860. [sayfa belirt]
  27. ^ "Is it a coincidence that most of the planets fall within the Titius-Bode law's boundaries?". astronomy.com. Erişim tarihi: 22 Ocak 2014. 
  28. ^ von Humboldt, Alexander (1850). Cosmos: A Sketch of a Physical Description of the Universe. 1. New York: Harper & Brothers. s. 44. ISBN 978-0-8018-5503-0. 
  29. ^ Mann, Robert James (1852). A Guide to the Knowledge of the Heavens. Jarrold. s. 171.  ve 1853, s. 216
  30. ^ "Further Investigation relative to the form, the magnitude, the mass, and the orbit of the Asteroid Planets". The Edinburgh New Philosophical Journal. 5: 191. January–Nisan 1857. : "[Profesör Peirce] daha sonra Satürn'ün halkası ile asteroit kuşağı arasındaki benzetmenin dikkate değer olduğunu gözlemledi."
  31. ^ Hughes, David W. (2007). "A Brief History of Asteroid Spotting". BBC. 11 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2007. 
  32. ^ Moore, Patrick; Rees, Robin (2011). Patrick Moore's Data Book of Astronomy (2. bas.). Cambridge University Press. s. 156. ISBN 978-0-521-89935-2. 
  33. ^ Manley, Scott (25 Ağustos 2010). Asteroid Discovery from 1980 to 2010. YouTube. 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2011. 
  34. ^ "MPC Archive Statistics". IAU Minor Planet Center. Erişim tarihi: 4 Nisan 2011. 
  35. ^ Küppers, Michael; O'Rourke, Laurence; Bockelée-Morvan, Dominique; Zakharov, Vladimir; Lee, Seungwon; von Allmen, Paul; Carry, Benoît; Teyssier, David; Marston, Anthony; Müller, Thomas; Crovisier, Jacques; Barucci, M. Antonietta; Moreno, Raphael (2014). "Localized sources of water vapour on the dwarf planet (1) Ceres". Nature. 505 (7484): 525–527. Bibcode:2014Natur.505..525K. doi:10.1038/nature12918. ISSN 0028-0836. PMID 24451541. 
  36. ^ a b Harrington, J. D. (22 Ocak 2014). "Herschel Telescope Detects Water on Dwarf Planet – Release 14-021". NASA. Erişim tarihi: 22 Ocak 2014. 
  37. ^ "A Brief History of Asteroid Spotting". Open2.net. 11 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2007. 
  38. ^ Bronshten, V. A. (1972). "Origin of the Asteroids". NASA. 
  39. ^ Masetti, M.; Mukai, K. (1 Aralık 2005). "Origin of the Asteroid Belt". NASA Goddard Spaceflight Center. Erişim tarihi: 25 Nisan 2007. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Asteroit_kuşağı&oldid=30456054" sayfasından alınmıştır