Dawn (uzay sondası)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dawn
Dawn uzay aracının illüstrasyonu
Görev türüÇok hedefli yörünge aracı
UygulayıcıNASA / JPL
COSPAR kimliği2007-043A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.32249
Web sitesihttp://dawn.jpl.nasa.gov/
Görev süresiPlanlanan: 9 yıl
Sonlanma: 12 yıl, 1 ay, 4 gün[1][2]
Uzay aracı özellikleri
Üretici
Fırlatma ağırlığı1.217,7 kg (2.684,6 lb)[3]
Yakıtsız ağırlık747,1 kg (1.647,1 lb)[3]
Boyutlar1,64 × 19,7 × 1,77 m (5,4 × 65 × 5,8 ft)[3]
Güç1 AU'da 10 kW[3]
3 AU'da 1,3 kW[4]
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi27 Eylül 2007, 11:34 (27 Eylül 2007, 11:34) UTC[5]
RoketDelta II 7925H
Fırlatma yeriCape Canaveral SLC-17B
ÜstleniciUnited Launch Alliance
Görev sonu
Tasfiye türüKontrolsüz kararlı yörünge
Son temas30 Ekim 2018[6]
Yörünge parametreleri
Referans sistemiCeres
RejimYüksek eliptik
Yarı büyük eksen2.475,1356 kilometre (1.537,9780 mi)[7]
Dış merkezlik0,7952 [7]
Periapsis yüksekliği37,004 kilometre (22,993 mi)
Apoapsis yüksekliği3.973,866 kilometre (2.469,246 mi)
Eğiklik76,1042 derece[7]
Süre1.628,68 dakika[7]
Yükselen düğüm boylamı-79,4891 derece[7]
Periapsis argümanı164,1014 derece[7]
Devir30 Ekim 2018, 00:00:00 UTC[7]
Mars uçuşu
En yakın yaklaşım18 Şubat 2009, 00:27:58 UTC[5]
Mesafe542 km (337 mi)[5]
4 Vesta yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme16 Temmuz 2011, 04:47 UTC[8]
Yörüngeden ayrılma5 Eylül 2012, 06:26 UTC[5]
1 Ceres yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme6 Mart 2015, 12:29 UTC[5]

Dawn görev amblemi  

Dawn, asteroit kuşağının bilinen üç proto-gezegeninden ikisi olan Vesta ve Ceres'i inceleme göreviyle NASA tarafından 2007 yılının Eylül ayında fırlatılan uzay sondasıydı.[9] NASA'nın Discovery programı'nın dokuzuncu göreviyle Dawn uzay aracı, 16 Temmuz 2011'de Vesta yörüngesine girdi ve 2012'nin sonlarında Ceres'e hareket etmeden önce 14 aylık bir araştırma görevini tamamladı.[10][11] 6 Mart 2015 tarihinde Ceres'in yörüngesine girdi.[9][12] 2017 yılında NASA planlanan dokuz yıllık görevin, sondanın hidrazin yakıt kaynağı tükenene kadar uzatılacağını duyurdu.[13] NASA 1 Kasım 2018 tarihinde Dawn'ın hidrazin yakıtını tükettiğini ve görevin sona erdiğini duyurdu. Uzay aracı halen Ceres'in etrafında kontrolsüz bir şekilde, fakat kararlı bir yörüngede dolanmaktadır.[14]

Dawn dünya dışı iki cismin yörüngesinde dönen,[15] Vesta ile Ceres'i ziyaret eden ve ayrıca 2015 yılının Mart ayında, aynı yılın Temmuz ayında Plüton gezegenine yakın uçuş yapacak olan New Horizons'tan birkaç ay önce Ceres'e vararak bir cüce gezegenin yörüngesine giren ilk uzay aracı olmuştur.[16]

Dawn görevi NASA'nın Jet Propulsion Laboratory bölümü tarafından yönetildi. Göreve NASA'nın İtalya, Almanya ve Fransa'dan Avrupalı ortakları uzay aracı parçaları vererek katkıda bulundular.[17] Bu görev, uzay aracının iki gök cisminin yörüngesine girip çıkmasına olanak tanıyan iyon motorunun kullanıldığı ilk NASA keşif göreviydi. Voyager programı gibi kimyasal motorlar kullanan daha önceki çok hedefli görevler, sadece uçuşlarla sınırlı kalmıştı.[18]

Proje Tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Teknolojik arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

SERT-1: 20 Temmuz 1964'te fırlatılan,[19] iyon motorlu ilk NASA uzay aracı.[20]

Amerika Birleşik Devletlerinin çalışabilir durumdaki ilk iyon motoru, 1959 yılında NASA'nın Ohio'daki Glenn Araştırma Merkezinde Harold R. Kaufman tarafından yapıldı. Motorun tasarımı, yakıt olarak cıva kullanan gridli elektrostatik iyon motoru tasarımına benziyordu. Motorun yörüngealtı testleri 1960'larda yapıldı. 1964 yılında Space Electric Rocket Test 1 uzay sondasına monte edilerek yörüngealtı uçuşta test edildi. Motor Dünyaya düşmeden önce, planlandığı şekilde 31 dakika boyunca başarılı bir şekilde çalıştı.[21] Bu testin ardından 1970 yılında SERT-2 yörünge testi yapıldı.

1998 yılında NASA tarafından fırlatılan Deep Space 1 (DS1), yakıt olarak ksenon kullanan iyon motorunun bir bilim görevinde uzun süreli kullanılabileceğini gösterdi.[22] DS1, NSTAR elektrostatik iyon motoru dahil olmak üzere bir dizi teknolojinin çalıştığını doğrulamasının yanı sıra bir asteroide ve bir kuyruklu yıldıza yakın uçuş gerçekleştirdi.[23] DS1'in İyon motoruna ek olarak çalıştığını doğruladığı diğer teknolojilerin içinde Dawn uzay aracında uzak mesafe iletişim için kullanılan Small Deep Space Transponder da yer alıyordu.[23]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ McCartney, Gretchen; Brown, Dwayne; Wendel, JoAnna (7 Eylül 2018). "Legacy of NASA's Dawn, Near the End of its Mission". NASA. 10 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2018. 
  2. ^ "GSpace Topics: Dawn". Planetary Society. 23 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013. 
  3. ^ a b c d "Dawn at Ceres" (PDF) (Press kit). NASA / Jet Propulsion Laboratory. Mart 2015. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ Rayman, Marc; Fraschetti, Thomas C.; Raymond, Carol A.; Russell, Christopher T. (5 Nisan 2006). "Dawn: A mission in development for exploration of main belt asteroids Vesta and Ceres" (PDF). Acta Astronautica. 58 (11): 605-616. Bibcode:2006AcAau..58..605R. doi:10.1016/j.actaastro.2006.01.014. 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Nisan 2011. 
  5. ^ a b c d e "Dawn". National Space Science Data Center. NASA. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  6. ^ Chang, Kenneth (1 Kasım 2018). "NASA's Dawn Mission to the Asteroid Belt Says Good Night - Launched in 2007, the spacecraft discovered bright spots on Ceres and forbidding terrain on Vesta". The New York Times. 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  7. ^ a b c d e f g "Nasa Horizons Ephemeris - Target body name: Dawn (spacecraft) (-203)". NASA JPL. 6 Ocak 2022. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Brown, Dwayne C.; Vega, Priscilla (1 Ağustos 2011). "NASA's Dawn Spacecraft Begins Science Orbits of Vesta". NASA. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2011. 
  9. ^ a b McCartney, Gretchen; Brown, Dwayne; Wendel, JoAnna (7 Eylül 2018). "Legacy of NASA's Dawn, Near the End of its Mission". NASA. NASA.1. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  10. ^ "NASA's Dawn Spacecraft Hits Snag on Trip to 2 Asteroids". Space.com. 15 Ağustos 2012. 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2012. 
  11. ^ "Dawn Gets Extra Time to Explore Vesta". NASA. 18 Nisan 2012. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2012. 
  12. ^ Rayman, Marc (6 Mart 2015). "Dawn Journal: Ceres Orbit Insertion!". Planetary Society. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015. 
  13. ^ Landau, Elizabeth (19 Ekim 2017). "Dawn Mission Extended at Ceres". NASA. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2017. 
  14. ^ Northon, Karen (1 Kasım 2018). "NASA's Dawn Mission to Asteroid Belt Comes to End". NASA (İngilizce). 17 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  15. ^ Rayman, Marc (8 Nisan 2015). "Now Appearing At a Dwarf Planet Near You: NASA's Dawn Mission to the Asteroid Belt". Silicon Valley Astronomy Lectures. 27 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  16. ^ Siddiqi, Asif A. Beyond Earth: A Chronicle of Deep Space Exploration, 1958–2016 (PDF) (İngilizce). NASA History Program Office. ISBN 9781626830424. 6 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  17. ^ Evans, Ben (8 Ekim 2017). "Complexity and Challenge: Dawn Project Manager Speaks of Difficult Voyage to Vesta and Ceres". AmericaSpace. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  18. ^ Rayman, Marc; Fraschetti, Thomas C.; Raymond, Carol A.; Russell, Christopher T. (5 Nisan 2006). "Dawn: A mission in development for exploration of main belt asteroids Vesta and Ceres" (PDF). Acta Astronautica. 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  19. ^ Ronald J. Cybulski; Daniel M. Shellhammer; Robert R. LoveII; Edward J. Domino; Joseph T. Kotnik (1965). "RESULTS FROM SERT I ION ROCKET FLIGHT TEST, NASA Technical Note D2718" (PDF). NASA. 31 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  20. ^ "Glenn Contributions to Deep Space 1". NASA. 10 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  21. ^ "Innovative Engines – Glenn Ion Propulsion Research Tames the Challenges of 21st Century Space Travel". NASA. 15 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ Rayman, M.D.; Chadbourne, P.A.; Culwell, J.S.; Williams, S.N. (1999). "Mission design for deep space 1: A low-thrust technology validation mission" (PDF). 45 (4-9). Acta Astronautica. ss. 381-388. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  23. ^ a b Jim Taylor (Ağustos 2009). "Dawn Telecommunications" (PDF). NASA/JPL. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dawn_(uzay_sondası)&oldid=32501898" sayfasından alınmıştır