Yoğurt otu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yoğurt otu
Galium aparine b.jpg
Bilimsel sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Bölüm: Tracheophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Gentianales
Familya: Rubiaceae
Oymak: Rubieae
Cins: Galium
Tür: G. aparine
İkili adlandırma
Galium aparine
Sinonimler
  • Aparine hispida Moench nom. illeg.
  • Aparine vulgaris Hill
  • Asperula aparine (L.) Besser nom. illeg.
  • Asterophyllum aparine (L.) Schimp. & Spenn.
  • Crucianella purpurea Wulff ex Steud.
  • Galion aparinum (L.) St.-Lag.
  • Galium aculeatissimum Kit. ex Kanitz
  • Galium adhaerens Gilib. nom. inval.
  • Galium asperum Honck. nom. illeg.
  • Galium australe Reiche nom. illeg.
  • Galium charoides Rusby
  • Galium chilense Hook.f.
  • Galium chonosense Clos nom. illeg.
  • Galium hispidum Willd.
  • Galium horridum Eckl. & Zeyh. nom. illeg.
  • Galium intermedium Mérat nom. illeg.
  • Galium lappaceum Salisb. nom. illeg.
  • Galium larecajense Wernham
  • Galium parviflorum Maxim. nom. illeg.
  • Galium pseudoaparine Griseb.
  • Galium scaberrimum Vahl ex Hornem.
  • Galium segetum K.Koch
  • Galium tenerrimum Schur
  • Galium uliginosum Thunb. nom. illeg.
  • Galium uncinatum Gray
  • Rubia aparine (L.) Baill.

Galium aparine ('aparine' Yunanca'da 'apairo' [απαίρω < από «from» + αίρω «kaldırmak için çekmek»] – "tutmak" ya da "Ele geçirmek")[1] Cleavers, clivers, bedstraw, goosegrass, catchweed, stickyweed, sticky bob,[2] stickybud, stickyback, robin-run-the-hedge, sticky willy,[3] sticky willow, stickyjack, stickeljack, grip grass, sticky grass, bobby buttons, ve velcro bitkisi,[4] gibi birçok isme sahip Rubiaceae ailesine mensup bir bitki.

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Yoğurt otu yerde veya diğer bitkilerin üzerinde büyüyen bitkilerde. Saplarından ve yapraklarından çıkan küçük kancalı tüylerle kendilerini bulundukları yere sabitlerler. Gövdeleri üç fit veya daha uzun olabilir ve köşeli veya kare şeklindedir.[5] Yaprakları oldukça basit ve doğrusal bir oradadır.[5][6][7]

İlkbahardan yaza yeşeren küçük, yıldız şekilli, beyaz veya yeşilimsi çiçeklere sahiptirler. Çiçekler iki veya üç kişilik gruplar halinde kümelenmiş şekilde bulunur ve yaprak axils'den meydana gelirler.[8] Yoğurt otunun 4 yaprağı vardır.[9] Meyvelerini hepsi tohum dağılımına yardımcı olan kancalı tüylerle kaplıdır.[8]

Dağılım[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu tür, İngiltere'den Kanarya Adaları ve Japonya'ya kadar Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya'nın geniş bir bölgesine özgüdür. Şimdi Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Meksika, Orta Amerika, Güney Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda, bazı okyanus adaları ve Afrika'daki dağınık konumların çoğunda da yetiştirilebilmektedir. Kuzey Amerika'ya özgü olup olmadığına dair tartışmalar devam etse de çoğu literatürde o bölgenin yerli bitkisi olduğu kabul edilir.[10] Pek çok yerde zararlı ot olarak kabul edilir.[11][12]

Vücut üzerindeki etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı insanlar için Galium aparine yani yoğurt otu ile cilt kontakt dermatit olarak bilinen rahatsız edici bir kızarıklığa neden olur.[13]

Kimya[değiştir | kaynağı değiştir]

"Galium aparine" 'nin kimyasal bileşenleri şunları içerir: iridoid glikozitler, asperulosidik asit ve 10-deasetilasperulosidik asit,[14] asperuloside, monotropein ve aucubin, kafein gibi alkaloidler, fenolik asit gibi fenolikler, antrakinon, nordamnacanthal (1,3-dihidroksi-antrakinon-2-al),[15] flavonoid ve kumarin, sitrik asit gibi organik asitler ve kırmızı bir boya.[16]

Yenilebilirlik[değiştir | kaynağı değiştir]

Galium aparine yenilebilir. Bitkinin yaprakları ve sapları, meyveler çıkmadan toplanırsa yaprak sebze olarak kullanılabilir. Bununla birlikte, bitkiyi kaplayan ve onun bulunduğu bölgeye tutunmasını sağlayan çok sayıda küçük kanca, çiğ yenildiğinde tadını daha az lezzetli hale getirebilir.[17][18][19] Yoğurt otları kahve ile aynı familyaya mensuptur. Bu bitkinin meyveleri genellikle kurutulur ve kavrulur ardından daha az kafein içeren bir kahve olarak kullanılır.[5][20]

Halk tıbbı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yoğurt otu ile yapılan yıkamalar geleneksel olarak çeşitli cilt rahatsızlıklarını, hafif yaraları ve yanıkları tedavi etmek için kullanılıyordu.[21] Hamur olarak zehirli ısırıkları ve sokmaları gidermek için kullanılmıştır.[22] Yara lapası yapmak için bitkinin tamamı kullanılır ve doğrudan etkilenen bölgeye uygulanır.[23] Kurutulmuş yaprakları ile çay yapmak en yaygın kullanım şeklidir.[24] Sıcak veya soğuk olarak demlenebilir. Soğuk demlenmesi için suya atın ve 24-48 saat buzdolabında saklayın.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Galium bitkinin Dioscorides adıdır. "Galium verum" çiçekleri peynir yapımında sütü kesmek için kullanıldığından Yunanca "süt" anlamına gelen kelimeden türemiştir.[25]

Aparine Theophrastus tarafından kaz çimi için kullanılan bir isimdir. Yunancadan türemiştir ve "sarılmak" veya "ele geçirmek" anlamına gelir.[25]

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Yoğurt otu diğer bitkiler ile.

    Yoğurt otu diğer bitkiler ile.

  • G. aparine bitkisinin yaprakları ve sapı.

    G. aparine bitkisinin yaprakları ve sapı.

  • Flowers February 2008-4.jpg
  • Galium aparin, yaprak ve meyvelerinin yakın çekimi, Köln, Almanya

    Galium aparin, yaprak ve meyvelerinin yakın çekimi, Köln, Almanya

  • G. aparine yaprağının yakın çekimi. Kancalı dikenlere dikkat edin.

    G. aparine yaprağının yakın çekimi. Kancalı dikenlere dikkat edin.

  • Çengel dikeninin yakın çekimi (160x)

    Çengel dikeninin yakın çekimi (160x)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Galium aparine | CLIMBERS". 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Plant Details for a Galium aparine L". 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Another Life: Sometimes stickyback is just the weed we need". 24 Aug 2013. Irish times.com. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2017. 
  4. ^ "Catchweed Bedstraw Management Guidelines--UC IPM". 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ a b c Duke, James A. (2001). Handbook of Edible Weeds. CRC Press. s. 100. ISBN 9780849329463. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  6. ^ Rabeler, Richard K. (2007). Gleason's Plants of Michigan. University of Michigan Press. s. 299. ISBN 9780472032464. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  7. ^ Webb, D.A., Parnell, J. and Doogue, D. 1996. An Irish Flora. Dundalgan Press (W.Tempest) Ltd. Dundalk. 0-85221-131-7
  8. ^ a b Grieve, Maud (1971). "Clivers". A Modern Herbal: The Medicinal, Culinary, Cosmetic and Economic Properties, Cultivation and Folk-lore of Herbs, Grasses, Fungi, Shrubs, & Trees with All Their Modern Scientific Uses, Volume 1. Dover Publications. s. 206. ISBN 9780486227986. 
  9. ^ Parnell, J. and Curtis, T. 2012 Webb's An Irish Flora Cork University Press. 978-185918-4783
  10. ^ "US Forest Service". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  11. ^ "Kew World Checklist of Selected Plant Families". 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  12. ^ "Biota of North America Program". 5 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  13. ^ Evanoff, K. (2013). "Bedstraw is a weed that bites back". Tribune Chronicle. 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. [Link Evanoff]
  14. ^ Iridoids from Galium aparine. D Deliorman, I Çalis, and F Ergun, Pharmaceutical Biology, 2001, Vol. 39, No. 3, Pages 234–235, DOI:10.1076/phbi.39.3.234.5928
  15. ^ Antifeedant activity of an anthraquinone aldehyde in Galium aparine L. against Spodoptera litura F. Masanori Morimoto, Kumiko Tanimoto, Akiko Sakatani and Koichiro Komai, Phytochemistry, May 2002, Volume 60, Issue 2, Pages 163–166, DOI:10.1016/S0031-9422(02)00095-X
  16. ^ Rahman, Atta-ur (2005). Studies in Natural Products Chemistry: Bioactive Natural Products (Part L). Gulf Publishing Company. s. 291. ISBN 9780444521712. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  17. ^ Elias, Thomas S.; Dykeman, Peter A. (1990). Edible Wild Plants: A North American Field Guide. ISBN 9780806974880. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2013. 
  18. ^ Tull, Delena. "Edible and Useful Plants of Texas and the Southwest." 1999, p. 145
  19. ^ Dukes, James A. (2002). The Green Pharmacy Herbal Handbook. Macmillan. s. 102. ISBN 9780312981518. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  20. ^ Wood, Matthew (2008). "Galium aparine. Cleavers. Lady's Bedstraw. Goosegrass.". The Earthwise Herbal: A Complete Guide to Old World Medicinal Plants. North Atlantic Books. s. 267. ISBN 9781556436925. 
  21. ^ Grieve, Maud (1971). "Clivers". A Modern Herbal: The Medicinal, Culinary, Cosmetic and Economic Properties, Cultivation and Folk-lore of Herbs, Grasses, Fungi, Shrubs, & Trees with All Their Modern Scientific Uses, Volume 1. Dover Publications. s. 207. ISBN 9780486227986. 
  22. ^ Jones, Pamela. Just Weeds: History, Myths, and Uses. Prentice Hall Press, New York. 1991.
  23. ^ Schneider, Anny & Mellichamp, Larry (2002). Wild Medicinal Plants: What to Look For, When to Harvest, How to Use. Stackpole Books. s. 73. ISBN 9780811729871. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  24. ^ "Extend the Benefits of Massage: Part 2 | achs.edu". 4 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ a b Gledhill, David (2008). "The Names of Plants". Cambridge University Press. 9780521866453 (hardback), 9780521685535 (paperback). pp 52, 174

Okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yoğurt_otu&oldid=28493633" sayfasından alınmıştır