Valkür Harekâtı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hitler'e suikast girişiminde bulunulan komplo için 20 Temmuz suikast girişimi sayfasına bakınız. Komployu konu alan 2008 yapımı film için Valkyrie (film) sayfasına bakınız. Komployu konu alan 2004 yapımı film için, Stauffenberg (film) sayfasına bakınız.
Bundesarchiv'de Valkür Harekâtı II'nin kapağı.

Valkür Harekâtı (Almanca: Unternehmen Walküre), II. Dünya Savaşı'nda Alman hükümetinin hükümet sürekliliği için Yedek Ordu'ya tebliğ edilen ve Müttefiklerin Alman şehirlerini bombalaması nedeniyle ulusal sivil düzende genel bir bozulma veya Alman fabrikalarında çalışan milyonlarca yabancı zorunlu işçinin ayaklanması durumunda uygulanacak acil harekât planlarıydı.
Alman Kara Kuvvetleri (Heer) subayları General Friedrich Olbricht, Generalmajor Henning von Tresckow ve Oberst Claus von Stauffenberg, planı Alman şehirlerinin kontrolünü ele almak, SS'i silahsızlandırmak ve Hitler 20 Temmuz Komplosu'nda suikaste uğradığında Nazi liderliğini tutuklamak amacıyla planı değiştirdiler. Hitler'in ölümü (tutuklanmasının aksine), Alman askerlerinin kendisine ettiği sadakat yemininden (Reichswehreid) kurtulmaları için gerekliydi.
Uzun süren hazırlık sürecinin ardından komplo 1944'te aktif edildi fakat başarısızlığa uğradı.

Orijinal Harekât[değiştir | kaynağı değiştir]

Acil durumlarda iç karışıklıklarla başa çıkmak için tasarlanan orijinal plan, Yedek Ordu'nun dağınık unsurları arasındaki birimlerin savaşa hazır olmasını sağladı. Genel Ordu Dairesi'nin başkanı sıfatıyla General Friedrich Olbricht'in kurmayları tarafından geliştirildi ve Hitler tarafından onaylandı. Fakat Valkür Harekâtı'nı Hitler'in kendisi dışında yalnızca 1938'den beri Yedek Ordu'nun komutanı olan Generaloberst Friedrich Fromm başlatabilirdi.

Planda Darbe Odaklı Yapılan Revizyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Friedrich Olbricht

Almanya'da Yedek Ordu'yu Nazi rejimini indirmek üzere kullanma fikri daha önceleri vardı fakat Fromm'un olası bir darbe durumunda iş birliğini reddetmesi komploculara ciddi bir engel teşkil etti. Yine de 13 Mart 1943'te gerçekleşen başarısız suikast girişiminden çıkarılan derslerin ardından Olbricht, daha kendiliğinden bir ayaklanmayı öngören orijinal darbe planının yetersiz olduğunu hissetti ve Yedek Ordu'nun Fromm'un iş birliğinden yoksun biçimde dahi kullanılabilmesi gerektiğini düşündü. Orijinal Valkür Emri yalnızca Yedek Ordu birliklerinin savaşa hazırlık durumlarıyla ilgiliydi. Olbricht, emre bu birliklerin savaş grupları dahilinde çarpışmaya hazır biçimde hızlıca toplanmasını sağlamak için ikinci bir bölüm ekledi, "Valkür II".

Henning von Tresckow, 1944

Ağustos ve Eylül 1943'te komploculardan Generalmajor Henning von Tresckow, Olbricht'in revizyonunu yetersiz bularak en sadık Nazi kuruluşlarını Hitler'in ölümüne dahil ederek baltalayan yeni ek emirlerle Valkür Planı'nı büyük ölçüde genişletti. Gizli bir bildiri "Führer Adolf Hitler öldü! Bir grup hain parti lideri, güç durumdaki askerlerimize arkadan saldırarak iktidarı kendi ellerine almak için durumu istismar etmeye kalkıştı." sözleriyle başlıyordu. Yedek Ordu'nun devlet organlarının kontrolünü ele geçirmesi için inandırıcı motivasyonu sağlayan bu öncül ile Berlin'deki hükümet binalarının, Doğu Prusya'da Himmler'in karargâhının, radyo istasyonlarının, telefon santrallerinin, askeri bölgeler boyunca diğer Nazi altyapı tesislerinin ve toplama kamplarının ele geçirilmeleri için detaylı talimatlar yazılmıştı.[1] (Önceden Oberst Claus Schenk von Stauffenberg'in Valkür Planı'nın ana sorumlusu olduğuna inanılıyordu fakat savaştan sonra Sovyetler Birliği tarafından kurtarılan ve 2007'de erişime açılan belgeler ışığında detaylı bir planın 1943 Sonbaharı'nda Tresckow tarafından geliştirildiği anlaşılıyor.)[2] Tüm belgeler Treckow'un eşi Erika ve sekreteri Margarete von Oven tarafından teslim edildi. İkisi de belgelerde parmak izi bırakmamak adına eldiven takıyordu.[3] Özünde darbe planı, Yedek Ordu'nun SS'in bir darbe girişiminde bulunup Hitler'e suikast düzenlediğine dair yanlış iddialar etkisinde sivil hükümetin ve savaş zamanı Almanya'nın paramiliter örgütlerinin ortadan kaldırılması amacı doğrultusunda kandırılmasını içeriyordu. Komplocular, Valkür Harekâtı'nı yürütmek üzere görevlendirilen eratın ve astsubayların Nazi sivil liderliğinin devlete ve ordunun bağlılık yemini ettiği lidere karşı sadakatsizlik ve ihanetle davrandığına dair yanlış inançları temelinde bunu yapmaya ve bu sebepten ötürü ortadan kaldırılmaları gerektiğine dair motive olacakları varsayımına dayanıyordu. Komplocular Hitler'in varsayımsal ölümünü takip eden acil durumda askerlerin emirlerine meşru bir kanaldan geldiği sürece, yani Yedek Ordu Yüksek Komutası'ndan, itaat edeceklerini düşünüyorlardı. Valkür Harekâtı'nı Hitler'in kendisi dışında yalnızca Yedek Ordu Komutanı olan Generaloberst Friedrich Fromm başlatabilirdi. Planlanmış darbenin başarılı olması için komplocular ya komplo konusunda Fromm'u kazanmak ya da onu bir şekilde tarafsız bırakmak durumundalardı. Fromm, tıpkı diğer birçok yüksek rütbeli subay gibi, genel olarak Hitler'e karşı planlanan askeri komploları biliyordu fakat ne bu komploları destekliyor ne de Gestapo'ya bildiriyordu. 20 Temmuz'da iletilen fakat hiçbir zaman tam anlamıyla uygulanmayan emirler planlamanın kapsamını ve ayrıntılarını olduğu kadar hem askeri hem de siyasi amaçları gösteriyor: hükümet ve askeri eylemlerin komplocuların Nazi rejiminin kanunsuzluğu olarak değerlendirdiği şeylerden uzaklaştırılmasının yanı sıra SS ve SD'nin silahsızlandırılması.

Wehrkreise'lere (Askeri Bölgeler) İlk Emir[değiştir | kaynağı değiştir]

Hitler'in öldüğünü ilan eden Valkür Harekâtı teleksi

Kaynağa bakınız.[4]

I. Führer Adolf Hitler öldü!

Cepheye yabancı parti liderlerinden oluşan vicdansız bir zümre, bu durumu istismar ederek zorlu mücadele veren cepheye ihanet etmek ve kendi bencil amaçları için iktidarı ele geçirmek üzere Hitler'i öldürdü.

II. Bu en büyük tehlike anında Reich hükümeti, anayasa ve düzenin devamı için bir askeri olağanüstü hal ilan etti ve aynı zamanda yürütme yetkisini Wehrmacht Yüksek Komutasıyla birlikte bana devretti. III. I. Emirle ilgili

1. Bölge komutanlarına, vekalet hakkı ile, yürütme yetkisinin devri:

– Yurtta, yurt savaşında eş zamanlı olarak başkomutanlığa atanması kapsamında Yedek Ordu Komutanına
– İşgal edilmiş batı bölgesinde, Batı Başkomutanına
– İtalya'da, Güneybatı Başkomutanına
– İşgal edilmiş doğu bölgesinde, ordu gruplarının yüksek komutanlarına ve kendi komuta bölgelerinin Wehrmacht doğu toprakları komutanına
– Danimarka ve Norveç'te, Wehrmacht bölge komutanlarına.

2. Yürütme Yetkisine Sahip Olanlar Bunlar Üzerinde Kontrole Sahiptir:
a) Komuta bölgeleri dahilinde bulunan Wehrmacht'ın bütün branş ve birimlerinde, Waffen-SS, RAD ve OT dahil, kontrole sahiptir.
b) Reich'ın tüm kamu yetkilerinde (Eyaletler ve belediyeler), özellikle tüm kolluk kuvvetleri, güvenlik polisi ve idari polis.
c) NSDAP'nin ve ona bağlı derneklerin tüm görevlileri ve alt bölümleri
d) Ulaşım hizmetleri ve kamu hizmetleri.
3. Waffen-SS'in tamamı derhal geçerli olmak üzere orduya entegre edildi.
4. Yürütme yetkisini elinde bulunduranlar kamu düzeni ve güvenliğinin sağlanmasından sorumludur. Özellikle şunları sağlamalıdırlar:
a) İletişimin korunması
b) SD (Güvenlik Servisi)'in saf dışı bırakılması.

Askeri yaptırım gücüne karşı her türlü muhalefet acımasızca ezilecektir.
Babavatan için bu en büyük tehlike anında Wehrmacht'ın birliği ve saf disiplinin korunması en elzem gerekliliklerdir.
Bu yüzden yürütme gücünü elinde bulunduranların zorlu görevlerini ellerindeki tüm imkanlarla yerine getirmelerine destek olmak ve alt birimlerin kendi emirlerine uymasını güvence altına almanın tüm Kara Kuvvetleri, Donanma ve Hava Kuvvetleri komutanlarının görevi olarak görüyorum. Alman askeri tarihi bir görevle karşı karşıya. Almanya'nın kurtulup kurtulmayacağı onun enerjisi ve tavrına bağlı. Aynısı tüm bölge komutanları, Wehrmacht'ın branş komutanları, Kara Kuvvetleri, Donanma ve Hava Kuvvetleri'nin ast komutanları için de geçerlidir. [İmza] Genelkurmay Başkanı

Feldmarschall von Witzleben

Polonya Genel Hükümetine Emir[değiştir | kaynağı değiştir]

Oberst Claus von Stauffenberg'den Polonya Genel Hükümetine Valkür Harekâtı Teleksi, 3 sayfalık emrin ilk sayfası
Oberst Claus von Stauffenberg'den Polonya Genel Hükümetine Valkür Harekâtı Teleksi, 3 sayfalık emrin ikinci sayfası

Bilhassa "siyasi mahkumların" işgal edilmiş Polonya'nın Genel Hükümet bölgesindeki toplama kamplarından serbest bırakılmasına yönelik bariz beklenti açısından dikkate değerdir. Teleks, Bundesarchiv'de muhafaza edilmiştir. Kaynağa bakınız.[5]

20.30 FRR Gizli HOKW 02155 Dennerlein HTGK

FRR HOKW 02155 20.7'de , 1800 - Gizli – W. Kr. Gen. Hük. –

I. Alman Silahlı Kuvvetleri [Wehrmacht] Başkomutanının bana verdiği yetkiye binaen, bu vesile ile tüm yetkiyi savunma yapılarına ve KD yardımcısına devrediyorum. Generaller ve savunma yapılarının komutanları. Bu tüm yetkiyle, imparatorluk [Reich] savunma komiserlerinin yetkileri transfer edilmiştir.

II. Aşağıdaki önlemler derhal uygulanmalıdır:

A) Haberleşme sistemleri: Önemli binalar ve posta sistemleri- ordu iletişim şebekeleri (radyo kurulumları dahil) plana göre askeri biçimde ele geçirilmelidir.
Bu ele geçirmeler için kullanılacak kuvvetler yetkisiz tecavüzlerin ve zorla imhanın önlenebilmesini sağlayacak yeterlilikte güçlü olmalıdır.
Önemli teknik iletişim kurulumları subaylar tarafından ele geçirilecektir.
Dikkatin yoğunlaştırılması gereken en önemli nesneler: yineleyici terminaller, askeri komutanın telgraf alışverişi, olabildiğince büyük radyo istasyonları (yayın istasyonları), telefon ve telgraf ofisleri, önemli telefon hatlarının bu ofislerden geçmesi, yineleyici ve batarya odaları, antenler, vericiler ve mekanik odaların yanı sıra acil durum güç sistemleri.
İmparatorluk Demiryolu'nun telekomünikasyon ağı [Reichsbahn] yerel ulaşım ofisleriyle uzlaşı içerisinde korunmalıdır.
Radyo ağları iç kaynaklardan oluşturulmalıdır.
B) Tutuklamalar:
Aşağıdaki kişiler gecikmeksizin görevlerinden alınacak ve hücre hapsine alınacaktır:
Tüm bölge liderleri [Gauleiter], İmparatorluk Valileri [Reichsstatthalter], bakanlar, valiler [Oberpräsidenten], polis komiserleri, yüksek SS ve polis şefleri, Gestapo liderleri ve SS–Departmentları'nın liderleri, Propaganda Ofislerinin liderleri ve bölge liderleri.

Bu vesileyle aşağıdaki istisnai durumları emrediyorum.

C) Toplama Kampları:
Toplama kampları en hızlı biçimde işgal edilmelidir.
Kamp komutanları tutuklanmalı, gardiyan personeller silahsızlandırılıp kışlalarına yollanmalıdır.
Siyasi tutuklulara serbest bırakılıncaya kadar gösterilerden ve bireysel faaliyetlerden kaçınmaları gerektiği söylenmelidir.
D) Waffen-SS:
Liderlerine, Waffen-SS örgütüne veya yerel komutanlarına itaatleri konusunda herhangi bir şüphe varsa; veya bunlar uygun görünmüyorsa; koruyucu gözaltına alınacaklar ve yerlerine ordu subayları getirilecek.
Mutlak bağlılığı şüpheli olan Waffen-SS örgütleri pervasızca silahsızlandırılmalıdır. Daha fazla kan dökülmesini önlemek için üstün güçlerle enerjik hareket tavsiye edilmektedir.
C) [E] Polis:
Gestapo'nun ofisi ve SD işgal edilecektir.
Ayrıca, düzenleyici polis, ordunun [Wehrmacht] yükünü azaltmak için yaygın olarak kullanılacak.
Emirler Alman Polis Şefi tarafından polis komuta yapıları aracılığıyla verilecek.
F) Donanma ve Hava Kuvvetleri:
Donanma ve Hava Kuvvetleri komutanları arasında anlaşmayla müşterek hareket temin edilecektir.

III. Ben, askeri olağanüstü halden doğan tüm politik sorulara cevaben her askeri bölge komutanına bir politik komiser tayin ediyorum. Bu [komiser] yönetim şefinin görevlerini devralacak. Bir sonraki emre kadar bu komiser, askeri bölge komutanlarına tüm politik sorularında tavsiye verecektir.

IV. Yurt Komutası (yurt komutası kademesi) yürütme yetkisine ilişkin tüm konularla ilgili olarak savaş zamanı yurttaki Yüksek Komutanın (Başkomutan) yürütme ofisi olarak hizmet edecektir. Kendisi, askeri bölge komutanlarına ikili durumlar ve görev brifingleri ile ilgili bir irtibat subayı yollayacaktır.

V. Yürütme yetkisinin kullanılmasında hiçbir keyfi intikam eylemi hoş görülmeyecektir. Toplumun önceki yöneticilerin aksine bizim keyfi metodlara olan mesafemizin farkına var(dırıl)ması gerekmektedir. İmza,

YURT SAVAŞI BÖLGESİ KOMUTANI NO. 32 160/44
GEZ. FROMM ORG.
GEZ. COUNT STAUFFENBERG.
GEZ. V. MERTZ ALB. DG

Harekâtın İcrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: 20 Temmuz suikast girişimi

Harekâtın esas icrasında kilit rolü 20 Temmuz 1944'te Hitler'e düzenlediği suikast girişiminin ardından Oberst Claus Schenk Graf von Stauffenberg oynamıştır. Stauffenberg ayrıca Valkür Planı'nı daha da geliştirdi ve değişen durumlara yanıt verecek değişiklikler yaptı.
Stauffenberg'in Yedek Ordu Kurmay Başkanlığı makamı kendisine raporlar için Hitler'e erişim imkanı veriyor ve aynı zamanda Valkür'ün uygulanması için karargâhta bulunmasını gerektiriyordu. İlkin Tresckow ve Stauffenberg, Hitler'e erişim için Hitler'e suikasti gerçekleştirebilecek başka bir subay arıyordu. [6]
General Hellmuth Stieff, OKH Organizasyon Şefi, suikastçi olmaya gönüllü oldu fakat daha sonra geri adım attı. Tresckow, birçok kez Hitler'in karargâhına atanabilmek için başarısız girişimlerde bulundu. Nihayet, Stauffenberg başarı şansını çok büyük ölçüde düşürür biçimde hem suikast girişimini hem de Valkür Harekâtı'nı yürütmeye karar verdi. İki sonuçsuz denemenin ardından Stauffenberg, 20 Temmuz'da bombayı yerleştirdi ve harekâtın icrasındaki önemli rolünü üstlenmek üzere aceleyle Berlin'e döndü.

Bombanın infilakının ardından Wolfsschanze

Feldmarschall Wilhelm Keitel'den bombanın Hitler'i öldürmediğini öğrenen Fromm, Valkür'ü başlatmayı reddetti, sadece General Friedrich Olbricht'in onun adına harekâtı başlattığını öğrendi; işbirliği yapmayı reddedince komplocular tarafından görevden alındı ve tutuklandı ve yerine General Erich Hoepner getirildi. Bu sırada Carl-Heinrich von Stülpnagel, İşgal Fransası Askeri Valisi, SD ve SS'i silahsızlandırmayı ve liderlerinden birçoğunu tutuklamayı başarmıştı. Günther von Kluge'nin karargâhına gitti ve kendisinden Müttefikler'le temas kurmasını istedi fakat kendisine Hitler'in hayatta olduğu bildirildi. Bu zamana kadar Reichsführer-SS Heinrich Himmler durumun sorumluluğunu üstlendi ve Ulbricht'in Valkür Harekâtını seferber etmesine yönelik karşı emirler yayınladı. Bu, komutanların çoğunun Hitler'in hayatta olduğunu öğrenmesi ve operasyonlarını iptal etmesiyle darbenin başarısız olmasına yol açtı. Darbenin başarısız olduğu netleşince Berlin'deki komplonun daha az kararlı üyeleri taraf değiştirmeye başladı. Fromm gözaltı odasından serbest bırakıldı ve kısa bir çatışmanın ardından Bendlerblock'un kontrolünü yeniden ele geçirmeyi başardı. Bu işe karıştığını gizlemek adına umutsuz bir girişimle General Friedrich Olbricht, Kurmay Başkanı Oberst Albrecht Mertz von Quirnheim, Oberst Claus von Stauffenberg ve emir subayı Leutnant Werner von Haeften'in idam edilmesini emretti. Gece yarısından kısa bir süre sonra mahkumlar, rölantide çalışan araçlarla arkadan aydınlatılan bir toprak yığınına götürüldü ve burada her biri Bendlerstraße karargâhının avlusunda idam mangası tarafından idam edildi. (Cadde o zamandan beri Albay Stauffenberg'in onuruna Stauffenbergstraße olarak yeniden adlandırıldı.) Obersturmbannfüher Otto Skorzeny komutasındaki Waffen-SS personelinin gelişinin ardından daha fazla infaz yasaklandı.[7]

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Alıntılar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Fest 1996, s. 219.
  2. ^ Peter Hoffmann (2007). "Oberst i. G. Henning von Tresckow und die Staatsstreichpläne im Jahr 1943" [Major General Henning von Tresckow and the coup plans in 1943] (PDF). Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte (Almanca), 2. ss. 331-364. 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ Fest 1996, s. 220.
  4. ^ "GHDI - Document". 17 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  5. ^ https://www.was-konnten-sie-tun.de/uploads/tx_iobio/c_stauffenberg_fernschreiben_1989b_24_03.pdf 29 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ Kurtz 1946, s. 226.
  7. ^ Butler, Rupert (2004). The Gestapo: A History of Hitler's Secret Police 1933–45. Londra: Amber Books Ltd. s. 149. ISBN 978-1-90468-706-1. 

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Valkür_Harekâtı&oldid=32604299" sayfasından alınmıştır