Sızır, Gemerek
| Sızır | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Sivas |
| İlçe | Gemerek |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Ali Tamer (Milliyetçi Hareket Partisi) |
| Nüfus (2023) | |
| • Toplam | 3.712 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 346 |
| İl plaka kodu | 58 |
| Posta kodu | 58880 |
Resmî site Sızır Belediyesi | |
Sızır, Sivas'ın Gemerek ilçesine bağlı bir Belde'dir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Sivas İline 130 km, Kayseri iline 100 km, Gemerek İlçesine 22 km. mesafededir. Eskiden Şarkışla İlçesine bağlı bir köy iken 1954 yılında Gemerek'e bağlı bir kasaba haline gelmiştir. Çevresinde Dendil, Eğerci, Gemerek, Eşikli, İnkışla ve Avşaralanı köyleri bulunmaktadır.
Kasaba tamamen karasal iklimin etkisi altındadır. Kışları soğuk ve karlı, yazları sıcak ve kuraktır. Azami sıcaklık 40 °C, asgari sıcaklık -34,4 °C olarak ölçüşmüştür. Yılın 125 ila 145 gününde don olayı görülür. Kasabanın kuzey batısı çam ormanlarıyla kaplı olup bu bölgede çokça yayla bulunur (13 tane). Bunlar ; Kaymaklık, Tağalti (Celalgilin oba/Pekerlerin obası), Kısıkyurt, Püsküllü Oluk obası, Hamdigilin oba, Satalan (Tosunun obası/ Aslantaş), Yusufalinin oba, Eyüpgilin oba, Gevreklerin oba, Arpa Tarlası, Üsünkalin oba (Söğülenöz), Oluk yaylası ve Karamıklı obalarıdır.[6] Bu yaylalarda geçmişe nazaran yoğunluk yüksek oranda azalsa da yılın 6-7 ayı yaşam vardır. Ayrıca kimilerinde kanalizasyon ve şebeke suyu da bulunmaktadır. Yörede ki en yüksek dağ Çatalsay tepesi (1985m)[7] dir.
Sızır Çağlayanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sızır beldesine yaklaşık 1 km mesafededir. Çat Ormanları içerisinde, Göksu Çayı üzerinde yer almaktadır. Yörede en sık ziyaret edilen gezi ve dinlenme alanlarından birisidir. Doğa yürüyüşü için uygun bir çevre alanı vardır. Çağlayanın yer aldığı alanın içerisinde çay bahçesi ve alabalık restoranı bulunmaktadır.[8] 2022 yılında belediye tarafından Galip Ulutaş mesire alanı hizmete açılmıştır.[9]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hititliler ve Medler döneminde Sizan ve Sizirnos gibi Sızır adını çağrıştıran ve bugün de henüz kesin yeri saptanamamakla beraber Kızılırmak civarında olduğu kaynaklarda belirtilen yerleşim yerleri mevcuttur.
Sızır, Romalılar zamanında Horzurum şehri kalıntıları üzerine kurulmuş, Sezar tarafından doğu seferleri sırasında stratejik açıdan güvenilir, dört tarafı suyla çevrili mekanlardan biri olması nedeniyle dinlenmek ve konaklamak için tercih edilmiştir. Merkezde bulunan kale, Sezar tarafından savunma ve barınma amacıyla kullanılmıştır. Bir görüşe göre yörenin ismi de "Sezar" sözcüğünden kaynaklanmaktadır.
1500'lü yıllarda Bozok Sancağının Emlak Nahiyesine bağlı olan Birhan (Burhan), Denden (Dendil) gibi yerlerin de adının geçtiği kaynakta Hızır Bey olarak geçtiği görülmektedir.[10]
Tarihteki Şehitler
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk Tarihinin önemli kesitlerinden olan I. Dünya ve Kurtuluş Savaşlarında şehit olan binlerce Türk insanından, kayıtlarda iki Sızırlı’nın adına rastlamaktadır
- “I.Dünya Savaşı’nda Şark (Kafkas) Cephesinde K.K.K.lığı bünyesinde 10. Kolordu 90.Alay, 2.Tb.1.Bl.de Kürtoğullarından Musa Oğlu Turan, Rütbesi Er, Doğum Yılı, 1311 (1895), Bucak Merkez, Sızır B.Ölüm Tarihi, 15-4-1915 Ölüm yeri, Karahisar-ı Şarki Kalesinde vaki olan baskın. Askerlik Şubesi, Şarkışla.”
- “Kurtuluş Savaşında Batı Cephesinde K.K.K.lığı 11. Fırka (Tugay) 71. Alay 3.Tb. 10.Bl.te görev yapmış olan Himmetoğullarından Halil İbrahim Oğlu Ali, Doğum Yılı, 1310 (1894) ilçesi Gemerek, Sızır B. Ölüm Tarihi 15-3-1921, Ölüm Yeri, II. İnönü Savaşı, Askerlik Şubesi, Şarkışla.”[11]
Kalıntılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Eskiköy Ören Yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sızır kasabasının güneydoğu girişinde "Eskiköy" adıyla anılan mevkidedir. Elde edilen buluntular bu bölgenin çok eski bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir. Kayalık ve yeşil bir alan içerisinde bulunan bu bölgede birçok mağara vardır. Bölgenin doğusunda bulunan çağarşak mevkiinde yüze yakın mağara bulunmaktadır. Bunlardan bazıları çeşitli nedenlerden dolayı tahrip olmuştur. Eskiköy'de Necip'in İni adıyla anılan mağara yeraltı şehrini andırmaktadır. 25–30 m'ye kadar içerisine girilebilmekte ve içeride odalara ayrılmaktadır. Yine bu bölgenin güneydoğusunda bulunan Köşkbaşı adıyla anılan yerde bir Köşk bulunduğu, burada bulunan arkeolojik kalıntılardan anlaşılmaktadır. Maalesef bu kalıntılar zaman içerisinde bilinçsizce halk tarafından çeşitli yerlerde kullanılarak tahrip edilmiştir. Sızırda bu ören yerlerinden başka; Karacaören ve Dendeliz ören yeri ile kasabanın kuzeybatısında ormanlık bir alan içerisinde bulunan Çatalsay mevkiinde de bir su sarnıcı kalıntısı bulunmaktadır. Bütün bu kalıntılardan Sızır'ın Roma ve Bizans döneminde yerleşim merkezi olduğu sanılmaktadır. Eskiköy mevkiinde halen Roma ve Etilere ait mezar ve lahitler bulunmaktadır.
Sızır Kalesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sızır kasabasının şu andaki yerleşim merkezi olup, görünen kalıntı yoktur. Kasabanın merkezinde bulunan Höyüğün çevresinin çok önceleri su ile çevrili olduğu, zamanla suların çeşitli tabii nedenlerden çekildiği ve Roma Kralı Sezar zamanında buraya bir kale yapıldığı tahmin edilmekte, bundan dolayı Sızır'ın adının Sezar'dan geldiği söylenmektedir. Kale üzerinde bulunan mahalle şimdi Kalebaşı mahallesi olarak anılmaktadır. Merkezde bulunan kale Sezar tarafından savunma ve barınma amacı ile kullanılmıştır.
Diğer bir rivayete göre de bu bölgede fazla suyun sızması sonucu önceleri Sızar diye anıldığı sonradan Sızır'a dönüştürüldüğü ifade edilmektedir.
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Sızır bir ilkokula, bir ortaokula ve bir liseye ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar sırasıyla:
- Sızır Atatürk İlkokulu 7 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,
- Sızır Mehmet Akif Ortaokulu 7 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,
- Sızır Şehit Murat Şahin Çok Programlı Anadolu Lisesidir 7 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Köprübaşı Mahallesi, Subaşı Mahallesi, Kalebaşı Mahallesi, Yeni Mahalle, Arpaözü Köyü Muhtarlıkları olmak üzere kasaba belediyesine bağlı 5 muhtarlık bulunmaktadır. Yerleşkenin ilk nüfus sayımı 1935'te 2069 fert olarak ölçülmüş, bu sayı zamanla artarak 2000 yılında 9145 ile zirveyi görmüş ve ardından yapılan sayımlarla 2021 yılında 3091 kişiye düşmüştür.[12]
Belediye Başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Belediye Başkanı | Görev yılları |
|---|---|
| Süleyman Göksu | 1954-1963 |
| Osman Tamer | 1963-1973 |
| Galip Kekeç | 1973-1983 |
| Süleyman Macit | 1980-1989 |
| Mehmet Kabasakal | 1989-1994 |
| Galip Ulutaş | 1994-2004 |
| Hayrettin Peker | 2004-2009 |
| Zeki Kabasakal | 2009-2014 |
| Nevzat Göksu | 2014-2019 |
| Ali Tamer | 2019- |
Fotoğraflar
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
Sızır Beldesinin görünümü. -
Sızır bölgesindeki mağaralar -
Sızır bölgesindeki mağaralar -
Sızır Çağlayanı (tam görünüm)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye Kültür Portalı, Sızır Şelalesi - Sivas3 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SİVAS TESCİLLİ TABİAT VARLIKLARI, Gemerek İlçesi Sızır Şelalesi17 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sivas Valiliği, Sızır Şelalesi11 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sizir.com27 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 2 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Arpaözü Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024.
- ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Yeni Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024.
- ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Subaşı Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024.
- ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Köprübaşı Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024.
- ^ "Sivas Gemerek Sızır Beldesi Kalebaşı Mahallesi Nüfusu". Nufusune.com. 1 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024.
- ^ "Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü". www.resmigazete.gov.tr. 20 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022.
- ^ "Sızır - Çatalsay (zirve)". Wikiloc | Dünyanın rotaları. 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022.
- ^ "Sızır Çağlayanı (Sivas Gemerek)". sivas.bel.tr. 2 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017.
- ^ "Galip Ulutaş Mesire Alanı Açılıyor - Gemerek Haber Gemerek ve Sivas Gündemi Yeniçubuk Haber". www.gemerekhaber.com. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022.
- ^ Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşiv Daire Başkanlığı Yayınları; Yayın No:40, Defter-i Hakani Dizisi IV. 998 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diyar-ı Bekr ve Arab ve Zü’l Kadiriyye Defteri (937/1530) II. Ankara.1999.s.87-96,144,174,148 vd.
- ^ M.S.B. Yayınları; Şehitlerimiz, Ankara, 1998. s. 430-457.
- ^ "SIZIR Nüfus « Genel Bilgiler « QuickPages - Sizir.com". www.sizir.com. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2022.
- ^ "Belediye Başkanları - Sizir.com". www.sizir.com. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2022.