Stellate ganglion
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Aralık 2023) |
| Stellate ganglion | |
|---|---|
| |
| Sağ sempatik bağ ve iç organların sinirlerinin krokisi. (Stellate ganglion görünmemekte ancak bölge görülmektedir.) | |
| Latince | ganglion cervicothoracicum, ganglion stellatum |
| Kaynak yapı | alt servikal gangliyon, birinci torasik gangliyon |
Stellate ganglion (yıldız gangliyon veya servikotorasik gangliyon[1]), bireylerin %80'inde mevcut olan, alt boyun gangliyonu ve birinci torasik (üstün torasik sempatik) gangliyonun[2] birleşmesi ile oluşan sempatik bir gangliyon’dur. Bazen ikinci ve üçüncü torasik gangliyonlar da bu birleşmeye dahil olur.
Anatomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıldız gangliyonun şekli çokgendir (Latince: stellatum, Türkçesi: yıldız şekilli). Çok daha küçük torasik, lomber ve sakral ganglionlarla karşılaştırıldığında nispeten büyüktür (10–12 × 8–20 mm) .
Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Stellat gangliyon, C7 seviyesinde, C7'nin çapraz çıkıntısının ve birinci kaburga boynunun önünde, servikal plevra’nın üstünde ve subklavyen arter’in hemen altındadır. Üstü servikal fasyanın prevertebral laminasıyla ve önde ortak karotid arter, subklavyen arter ve bazen bu gangliyonun tepesinde bir oluk bırakan vertebral arter’in başlangıcı ile ilişkili olarak kaplanmıştır. (Bu oluk bazen yıldız gangliyonunu vertebral gangliyona bile ayırabilir).
Yıldız gangliyonun tepe noktasının bağlantıları:
- endotorasik bağ dokusu ve akciğer zarı ile kaplıdır
- sağ yıldız gangliyon ön tarafta sağ brakiyosefalik damar ile bağlantılıdır
- sağ yıldız gangliyon, önde köprücük altı arterin göğüs kemiğiyle ilişkilidir.
- yanal: ilk kaburgalar arası arter
- ortada: uzun colli kası
Klinik önemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ellerde Raynaud fenomeni ve hiperhidroz (aşırı terleme) nedeniyle ortaya çıkan semptomları azaltmak için yıldız gangliyonlar kesilebilir. Yıldız gangliyon yakınına lokal anestezik enjeksiyonu bazen kompleks bölgesel ağrı sendromu tip I (refleks sempatik distrofi) gibi sempatik aracılı ağrı semptomlarını ve TSSB'nin uyarılma ve tepkimelerindeki değişikliklerle ilişkili semptomları (Kriter E) hafifletebilir. Enjeksiyon genellikle Chassaignac tüberkülü (C6'nın çapraz çıkıntısının ön tüberkülü) yakınında yapılır çünkü bu, krikoid kıkırdağın yanalında önemli bir dönüm noktasıdır. Anestezinin paravertebral kaslar boyunca yıldız gangliyonlara yayıldığı düşünülmektedir.
Stellate gangliyon bloğu aynı zamanda meme kanseri’nden kurtulan ve şiddetli menopoz semptomları yaşayan kadınların yaşadığı ateş basması ve gece uyanmaları sayısını azaltma aracı olma potansiyel göstermektedir.[3]
Özellikle savaş gazileri olmak üzere TSSB'yi tedavi etmek için yıldız gangliyon bloklarının kullanılmasına ilgi duyulmaktadır. VA Kanıta Dayalı Sentez Programı'ndan elde edilen kanıtların 2017 yılında gözden geçirilmesi, yöntemin kör olmayan vakalarda etkili olduğu bildirilmiş olmasına rağmen, rastgele kontrollü çalışmalardan elde edilen kanıtların sonuçsuz kaldığını ortaya çıkardı.[4]
Yıldız gangliondan gelen sinir lifleri, üst servikal sempatik zincire ve pterygopalatin (sfenopalatin) gangliyona (SPG) doğru gider. SPG bloklarının kaygıyı, baş ağrılarını, migreni, kanser ağrısını ve diğer bozuklukları azalttığı gösterilmiştir.[5] SPG bloklarının kendi kendine uygulanması (SASPGB), sfenopalatin kuşatması ve dolaylı yıldız şeklinde gangliyon kuşatması sağlamanın başka bir yöntemidir.
Yıldız gangliyon bloğu ile ilişkili rahatsızlıklar arasında Horner sendromu, kazara arter içi veya damar içi enjeksiyon, yutma güçlüğü, ses teli felci, lokal anestezik maddenin epidural yayılması ve pnömotoraks vardır.
Yıldız gangliyonun akupunktur iğnesi ile kör iğnelenmesi, Geleneksel Çin tıbbı’nda sempatik aracılı semptomları da azaltmak için kullanılır.
Yıldız gangliyonun engellenmesi, koroner arter baypas cerrahisi’nde [6] ve travma sonrası stres bozukluğu’nda da araştırılmıştır.[7]
Sol stellektomi, uzamış QT sendromu tedavisinde tedavi taktiğidir çünkü yıldız gangliyonların faaliyeti, QT uzamasına neden olur. Ancak, bu tedavi yalnızca hali hazırda beta bloker kullanan ve implante edilebilir kardiyoverter-defibrilatör (ICD) nedeniyle sık sık şok yaşayan hastalara önerilmektedir çünkü stellektomi Horner sendromuna neden olur.
Anatomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıldız gangliyon birinci kaburga boynunun önünde ve ortak karotid arterin arkasındadır.[8] Vertebral arter, sadece subklavyen arter’den çıktığı için gangliyonun önündedir. Gangliyonun üzerinden geçtikten sonra arter vertebral foramen’e girer ve C6'nın ön tüberkülünün (Chassaignac tüberkülü) arkasına uzanır.[9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Gofeld, Michael; Shankar, Hariharan (1 Ocak 2014), Benzon, Honorio T.; Rathmell, James P.; Wu, Christopher L.; Turk, Dennis C. (Ed.), "56 - Peripheral and Visceral Sympathetic Blocks", Practical Management of Pain (Fifth Edition) (İngilizce), Philadelphia: Mosby, ss. 755-767.e2, doi:10.1016/b978-0-323-08340-9.00056-6, ISBN 978-0-323-08340-9, 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Kasım 2020
- ^ Petersohn, Jeffrey D. (1 Ocak 2011), Lennard, Ted A.; Walkowski, Stevan; Singla, Aneesh K.; Vivian, David G. (Ed.), "42 - Sympathetic Neural Blockade", Pain Procedures in Clinical Practice (Third Edition) (İngilizce), Saint Louis: Hanley & Belfus, ss. 507-519, doi:10.1016/b978-1-4160-3779-8.10042-9, ISBN 978-1-4160-3779-8, 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Kasım 2020
- ^ Lancet, 2008[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Peterson, Kim (February 2017). "Evidence Brief: Effectiveness of Stellate Ganglion Block for Treatment of Posttraumatic Stress Disorder (PTSD)". VA Evidence Synthesis Program Evidence Briefs [Internet]. VA Evidence Synthesis Program Reports. PMID 28742302. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ Shapira, Ira L. (11 Nisan 2019). "Neuromuscular dentistry and the role of the autonomic nervous system: Sphenopalatine ganglion blocks and neuromodulation. An International College of Cranio Mandibular Orthopedics (ICCMO) position paper". Cranio. 37 (3): 201-206. doi:10.1080/08869634.2019.1592807. PMID 30973097.
- ^ Yildirim V, Akay HT, Bingol H, ve diğerleri. (2007). "Pre-emptive stellate ganglion block increases the patency of radial artery grafts in coronary artery bypass surgery". Acta Anaesthesiologica Scandinavica. 51 (4): 434-40. doi:10.1111/j.1399-6576.2006.01260.x. PMID 17378781.
- ^ Piraccini, Emanuele; Chang, Ke-Vin (2020). "Stellate Ganglion Blocks". StatPearls. StatPearls Publishing LLC. PMID 29939575. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2019.
- ^ Tubbs, R. Shane; Goodrich, Dylan; Watanabe, Koichi; Loukas, Marios (1 Ocak 2015), Tubbs, R. Shane; Rizk, Elias; Shoja, Mohammadali M.; Loukas, Marios (Ed.), "Chapter 43 - Anatomic Landmarks for Selected Nerves of the Head, Neck, and Upper and Lower Limbs", Nerves and Nerve Injuries (İngilizce), San Diego: Academic Press, ss. 575-588, doi:10.1016/b978-0-12-410390-0.00045-7, ISBN 978-0-12-410390-0, 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Kasım 2020
- ^ Raj, Practical Management of Pain, 3rd ed, pp656-657
