Serabit el-Khadim
Serabit el-Khadim (Arapça: سرابيط الخادم [saraːˈbiːtˤ alˈxaːdɪm]; ayrıca Serabit al-Khadim veya Serabit el-Khadem olarak da yazılır), antik çağda Mısır'ın eski halkları tarafından özellikle turkuaz madeninin yoğun olarak çıkarıldığı Güneybatı Sinai Yarımadası'ndaki bir yerleşim bölgesidir. Flinders Petrie tarafından başlatılan arkeolojik kazılarla birlikte antik madenciliğe ait kamplar ile birlikte çöl bölgelerinde bir koruyucu olarak atfedilen, yerel olarak ise turkuazın hanımefendisi olarak bilinen Mısır tanrıçası Hathor'a adanmış uzun ömürlü bir tapınağı ortaya çıkardı. Tapınak, Orta Krallık döneminde Sesostris I'nin saltanatı sırasında (MÖ 1971-1926) ilk kez kuruldu ve Yeni Krallık döneminde ise kısmen inşa edildi.[1]
Arkeolojik Bulgular[değiştir | kaynağı değiştir]
Proto-Sinaitik yazısı ile işlenmiş otuz oymalı grafiti, alfabenin tarihine ışık tutuyor.[2] Güneybatı Asya'dan savaş esiri olarak gelen ve madenlerde çalıştırılan işçilerin muhtemelen Fenike ve İbranice'nin atası da sayılan bir Kuzeybatı Sami dili olan Kenan dilini konuştuğu tahmin ediliyor. Çalışmalar gösteriyor ki oymalar, MÖ 16. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir.[3] Flinders Petrie'nin ilk yayını ve yüzyıllık bir çalışmanın ardından sonra araştırmacılar, 1916'da Alan Gardiner tarafından çözülen tek bir kelimenin anlamı konusunda anlaştılar: לבעלת l bʿlt (anlamı Hanımefendi'ye - [baʿlat (Hanımefendi), Hathor'un bir unvanıdır ve Semitik Tanrı Baʿal'ın (Efendi) dişisine verilmiş bir unvandır] - ayrıca ikinci kelime olarak sıklıkla kullanılan "m’hb" (sevilen) kelimesinden bahsedilmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Bu yazıtlar, hiyerogliflerin daha az karmaşık biçimi gibidir, denilebilir ki Mısır hiyeratik yazısına benzerlikleri daha fazladır. 1950'ler ve 1960'larda, William Albright'ın Proto-Sinaitik yorumlarından faydalanarak Kenan alfabesinin hiyeratikten türetilmesi yaygındı. Yazıtların dilinin Semitik olduğu, hiyeratik bir prototipe sahip olduğuyla birlikte hem Sami alfabelerinin atası hem de yazıtın kendisinin akrofonik olduğu genel olarak kabul edilirdi. Bunun yanında alfebetik (daha açıklayıcı olursak ünsüz alfabe ya da ebced ile yazılmış) olduğu da genel görüşler arasındaydı. baʿlat (Hanımefendi) kelimesi, dilin Sami olarak tanımlanmasını doğrular niteliktedir.Ancak, çalışmada başka bir ilerleme kaydedilememesi, diğer varsayımlar üzerinde şüphe uyandırmasına neden olmuştur. Bununla birlikte hiyeratik prototiplerin tanımlanması da hala kuramsal kalmaya devam ediyor.[kaynak belirtilmeli]
Amerika Katolik Üniversitesi'nden Romanus François Butin,1927 Harvard Serabit Görevi ve 1930 Harvard-Katolik Üniversitesi Ortak Seferi'ne dayanan Harvard Teoloji İncelemesi'nde bazı makaleler yayınladı. "Serabit Yazıtları: II. Yazıtların Çözümlemesi ve Önemi" başlıklı makalesi, yazıtların detaylı bir incelemesini, daha önceden yayınlanmış yazıtların(#346, 349, 350-354), onlarca çekilmiş siyah beyaz fotoğrafın, el çizimlerinin ve bununla birlikte üç yeni yazıtın (#355-368) detaylı analizini içermektedir. O dönemde #355, Serabit'te hala yerindeydi ve önceki Harvard Görevi sırasında fotoğraflanmamıştı. 1932'de şöyle yazmıştı: "Bu makale, 1930 baharında Serabit'e yapılan Harvard-Katolik Üniversite Ortak Seferi'nde keşfedilen yeni yazıtları tanıtmak amacıyla başlatıldı. Bu çalışma sırasında, daha önce yayınlanmış yazıtlarda bazı şüpheli işaretlerin yeni levhalarla netleştiğini fark ettim ve tüm alanı yeniden gözden geçirmeye karar verdim." [4] Her iki makale de daha önce yapılan keşif seferlerindeki Proto-Sinaitic yazıtların geniş bir analizini sunar.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Michael J., Fuller. "Serabit Temple". St Louis Community College. 16 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ McCarter, P. Kyle. "The Early Diffusion of the Alphabet". The Biblical Archaeologist. 37 (3 (September 1974:54–68)): 56-58. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ "Sinaitic inscriptions | ancient writing". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ "Vol. 25:2 (1932) The Serabit Expedition of 1930: IV. The Protosinaitic Inscriptions". 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Albright, W. F. (April 1948). "The Early Alphabetic Inscriptions from Sinai and Their Decipherment". Bulletin of the American Schools of Oriental Research. Oakland (110): 6-22. doi:10.2307/3218767. JSTOR 3218767.
- Butin, Romain F. (January 1928). "The Serâbît Inscriptions: II. The Decipherment and Significance of the Inscriptions". Harvard Theological Review. Cambridge University Press. 21 (1): 9-67. doi:10.1017/S0017816000021167.
- Butin, Romain F. (April 1932). "The Protosinaitic Inscriptions". Harvard Theological Review. 25 (2): 130-203. doi:10.1017/S0017816000001231.
- Flinders Petrie, W. M. (1906). Researches in Sinai. Londra: John Murray.
- Giveon, R. (1978). The Stones of Sinai speak. Tokyo: Galuseisha. ASIN B0007B5V1A.
- Eckenstein, Lina (1921). A History of Sinai. Londra: Society for Promoting Christian Knowledge.
- Lake, Kirsopp; Blake, Robert P. (January 1928). "The Serâbît Inscriptions: I. The Rediscovery of the Inscriptions". Harvard Theological Review. 21 (1): 1-8. doi:10.1017/S0017816000021155.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Serabit el-Khadem, Tel Aviv Arkeoloji Enstitüsü 13 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
