Reşid Han Kaplanov
| Reşid Han Kaplanov (Rəşid Xan Qaplanov) | |
|---|---|
| |
| Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Maliye Bakanı[1] | |
| Görev süresi 22 Aralık 1919 - 1 Nisan 1920 | |
| Başkan | Nesib Bey Yusufbeyli Başbakan |
| Yerine geldiği | Aliağa Hasanov |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Eğitim ve Din İşleri Bakanı[2] | |
| Görev süresi 14 Nisan 1919 - 22 Aralık 1919 | |
| Yerine geldiği | Nesib Bey Yusufbeyli |
| Yerine gelen | Hamid bey Şahtahtinski |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1883 Aksay, Hasavyurt rayonu, Dağıstan |
| Ölüm | 1937 Moskova, Rusya |
| Partisi | Ahrar Partisi |
| Dini | İslam |
Reşid Han Zavid oğlu Kaplanov (Kumukça: Raşit-han Zabitni ulanı Qaplan, Azerice: Rəşid xan Qaplanov Zavid oğlu, Rusça: Рашид хан Завитович Капланов; 1883-1937), Reşid Han Kaplanov olarak da bilinir, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin beşinci ve dördüncü kabinelerinde Maliye Bakanı ve Eğitim ve Din İşleri Bakanı olarak görev yapan Kumuk etnik kökenli Azerbaycanlı bir devlet adamıdır.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaplanov, şu anda Dağıstan'ın Hasavyurt rayonu'nda bulunan Aksay köyünde soylu bir Kumuk knyaz ailesinde dünyaya geldi. Orta öğrenimini Vladikavkaz Realni Okulunda tamamladı. 1910'da Sorbonne Üniversitesi Hukuk Bölümünden mezun oldu. Daha sonra Türkiye'de İstanbul Üniversitesi'nde ders verdi. 1913'te Vladikavkaz'a döndü ve bölge mahkemesinde avukat olarak çalıştı. 1918'de Çerkes-Dağıstan Cumhuriyeti'nin ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla, kendi hükûmetleri içinde çeşitli bakanlık görevlerinde bulundu. Anton Denikin güçlerinin Rus egemenliğine giren cumhuriyetleri işgal etmesinden sonra Kaplanov, 1919'un başlarında Bakü, Azerbaycan'a taşındı.[1]
Siyasi hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bakü'de Kaplanov, Ahrar Partisi'ne katıldı ve Azerbaycan Demokartik Cumuhriyeti Parlamentosu'na seçildi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin dördüncü kabinesi 14 Nisan 1919'da Başbakan Nesib Bey Yusufbeyli başkanlığında kurulduğunda Eğitim ve Din İşleri Bakanı olarak atandı. Milli Eğitim Bakanı olarak, Azerbaycan'da aralarında en büyüğü Bakü Devlet Üniversitesi de olan yüksek öğrenim kurumlarının kurulmasında önemli bir rol oynadı, Bakü Devlet Üniversitesi'nde de kendisi de Osmanlı edebiyatı dersi verdi.[1] Filoloji ve Tıp bölümleri açmak için üniversite finansmanı 5 milyon AZM'ye yükselttiği söylenir.[3] 1919'da Kaplanov, 100 Azerbaycanlı öğrencinin yurtdışındaki üniversitelerde öğrenim görmesi için fon ayarladı. Ayrıca Latin harflerine dayalı Azeri alfabesini ortaya çıkaran Genel Eğitim Reformları Devlet Komisyonu'nun kurulmasına da öncülük etti.[4] Kaplanov, aynı yılın 22 Aralık tarihine kadar makamda kaldı, yeni beşinci hükûmetin kurulduğunda Maliye Bakanı olarak görev aldı.[5][6] 1 Nisan 1920'ye kadar Maliye Bakanı olarak görev yaptı.[1]
28 Nisan 1920'de Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'a müdahalesinden sonra Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığı sona erdi. Kaplanov daha sonra Haziran 1920'de birçok Azerbaycanlı devlet adamıyla birlikte tutuklandı ve Moskova hapishanesine gönderildi. Daha sonra serbest bırakıldı ve Moskova Doğu Araştırmaları Enstitüsü'nde Türk Tarihi üzerine bir ders verdi. Kaplanov, 8 Ekim 1937'de Büyük Temizlik'in bir parçası olarak tutuklandı ve Butyrskaya ve ardından Lefortovo hapishanelerinde hapsedildi. 10 Aralık 1937'de idam edildi.[1][4][7]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "Biographies Bank. Rəşid Qaplanov". 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ Vekilov, R.A. (1998). ИСТОРИЯ ВОЗНИКНОВЕНИЯ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ [History of establishment of Azerbaijan Republic] (PDF). Baku: Elm. s. 31. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ "AN UNSUCCESSFUL ATTEMPT TO OPEN LAW FACULTY IN 1919". 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ a b "Azərbaycanın təhsil nazirləri" [Azerbaijani ministers of education]. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ Peter Symes. "The Note Issues of Azerbaijan. Part II – The Azerbaijan Republic". 30 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ Swietochowski, Tadeusz (2004). Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge University Press. s. 173. ISBN 0-521-52245-5. 17 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
- ^ "КАПЛАНОВ РАШИД ХАН" [Kaplanov Rashid Khan]. 1 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2011.