Paolo Dagomari di Prato
Paolo Dagomari di Prato | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Paolo Dagomari 1281 Prato |
| Ölüm | 1374 (93 yaşlarında) Floransa |
| Milliyet | İtalyan |
| Diğer ad(lar)ı |
|
| Kariyeri | |
| Dalı | şiir, astronomi, matematik |
| Önemli öğrencileri | Jacopo Alighieri |
Paolo Dagomari da Prato[a] (1281/1282–1374/1367), ünlü bir Florentine matematikçi ve astronomdu, çok iyi bir abaküs ustası/öğretmeni[b] olduğu için Paolo dell'Abbaco lakabını kazanmıştı. Franco Sacchetti, onu Paolo Arismetra e Astrologo (aritmetikçi ve astronom) ve Giorgio Vasari ise Paulo Strolago veya Paolo Astrologo (astronom) olarak adlandırdı. Hayatı boyunca 6.000–10.000 öğrencisi olduğu söylenir ve Giovanni Gherardi da Prato,[1] Filippo Villani,[2] Giovanni Villani gibi çağdaşları tarafından Cronica adlı eserde övülmüştür.[3]
Paolo, Floransa'ya taşınmış olan Piero Dagomari'nin oğlu olarak Prato'da doğdu. Paolo Floransa'da Jacopo Alighieri'nin özel öğretmeni ve De genealogia deorum gentilium adlı eserinde kendisinden övgüyle bahseden Giovanni Boccaccio'nun arkadaşı oldu. Floransa'daki bankerler ve tüccarlar arasında matematiğe duyulan ihtiyaç onu Santa Trinita'da bir aritmetik okulu (bottegha d'abacho, "Abacus school") kurmaya yöneltti.[4] 1363 yılında Mayıs ve Haziran ayları arasında S. Spirito mahallesinin manastır başrahipliğini yaptı. Paolo Floransa'da öldü ve Santa Trinita'da şimdi kayıp olan bir mezar kitabesinin altına gömüldü. Portresi fresk olarak Galleria degli Uffizi'nin tonozuna resmedilmiştir.
Paolo, matematikte binler ve milyonlar mertebesindeki hesaplamaları kolaylaştırmak için sayıları üçlü gruplara ayıran bir araç olarak period veya comma notasyonunu tanıttı. En çok geometri ve aritmeiği birleştiren ve bugün cebir olarak tanıdığımız denklemler (aequationibus) üzerine yaptığı çalışmalarla ünlüdür. En önemli matematiksel çalışması 1340 yılında yazdığı temel aritmetik el kitabı olan Regoluzze adlı eserdir. “Küçük kurallar”dan bazıları şunlardır:[5]
1. Eğer çok sayıda rakam yazmak istiyorsanız, sağdan başlayarak sola doğru her üçüncü rakamda bir nokta koyun, böylece noktaların önünde binler kadar rakam olacaktır.
2. Sonu sıfırla biten sayıları çarpmak istiyorsanız, rakamlarını çarpın ve tüm sıfırları sona koyun.
15. Kesirleri kesirlerle çarpmak isterseniz, payları birbiriyle ve paydaları da benzer şekilde birbiriyle çarpın.
32. Bir dairenin genişliğini 22 ile çarpıp 7'ye bölerseniz, çevre uzunluğunu elde edersiniz.
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Opere, Basilea, Hervagio, 1532
- Regoluze del maestro Pagholo astrolagho
- Ragioni adatte a traffico di mercatanzia etc. [Bazıları tarafından Trattato d'Abbaco (“Abaküs Üzerine İnceleme”)[6] veya Trattato D' Aritmetica (“Aritmetik Üzerine İnceleme”)[7] olarak adlandırılır.]
- Canzone
- Sonetto in risposta a un altro d'Iacopo Alighieri
- Sonetto astrologico
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Latince Paulus Geometrus, Paolo il Geometra, "Paul the Geometer", "Geometrici Paul" olarak bilinir.
- ^ İtalyanca: maestro dell'abbaco
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Il Dagomari a moltissimi, anzi a infiniti nella nostra Firenze fu in aritmetica diligentissimo maestro, rinovellatore di buone e utilissime regole, e principiò a scorgere la nostra città alle utili e leggiadre regole dell'algoritmo inaudito e morto per moltissimi secoli (Paradiso degli Alberti, Vol. II, p. 99)
- ^ Questi fu geometra grandissimo, e peritissimo aritmetico e però nelle adequazioni astronomiche tutti gli antichi e moderni passò. Questi fu diligentissimo osservatore delle stelle e del movimento de'cieli, e dimostrò che al moderno tempo le tavole toletane erano o di poca o di niuna utilità e quelle d'Alfonso in alcuna varietà sensibile essere varie; donde dimostrò che Io strumento dell'astrolabio, misurato secondo la tavole toletane, il quale noi usiamo frequentemente, devia dalle regole d'astrologia: e quelli astronomi che di quindi pigliavano argomento dell'arte essere ingannati. Costui di tutti quelli del tempo nostro fu il primo che compose un Taccuino e di futuri avvenimenti compose molti annali (Le vite d'uomini illustri fiorentini, ed. Giammaria Mazzuchelli, Florence, 1847, p. 45).
- ^ Nell'anno 1345, di'28 di Marzo, poco dopo l'ora di nona, secondo l'adequazione di mastro Pagolo, figliuolo di ser Piero, grande maestro in questa scienza d'astrologia, fu la congiunzione di Saturno e di Giove a gradi venti del segno dell' Aquario coll'infrascritto aspetto degli altri pianeti (Cronica di Giovanni Villani a miglior lezione ridotta coll'aiuto de'testi a penna, Vol. VII, book XII, chapt. XLI, p. 105).
- ^ Markus A. Denzel, Kaufmannsbücher und Handelspraktiken vom Spätmittelalter bis zum beginnenden (Franz Steiner Verlag, 2002), p. 59
- ^ Robert Sabatino Lopez and Irving W. Raymond, Medieval Trade in the Mediterranean World (New York: Columbia University Press, 1951), p. 341 n2.
- ^ David Eugene Smith, History of Mathematics, Courier Dover Publications, 1958, Vol. I, pag. 132
- ^ ed. a cura di Gino Arrighi, Pisa, 1964
