Panhelenik Sosyalist Hareket
Panhelenik Sosyalist Hareket | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | PASOK |
| Genel başkan | Nikos Andrulakis |
| Kurucu | Andreas Papandreu |
| Slogan(lar) | Πρώτα ο Πολίτης (Önce Vatandaş) |
| Kuruluş tarihi | 3 Eylül 1974 |
| Merkez | 22, Ippokratous St., 106 80 Atina |
| Gençlik kolu | PASOK Gençlik |
| İdeoloji | Sosyal demokrasi |
| Ulusal üyelik | Zeytin Ağacı |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal |
| Avrupa üyeliği | Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı |
| Parlamento | 30 / 300
|
| Avrupa Parlamentosu | 3 / 21
|
| Bölgeler | 94 / 725
|
| İnternet sitesi | |
| Parti bayrağı | |
.png) | |
| Yunanistan | |
Panhelenik Sosyalist Hareket (PASOK) (Yunanca: Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, Panellinío Sosialistikó Kínima ΠΑΣΟΚ), Yunanistan'da, 1974'te Andreas Papandreu tarafından kurulan siyasi parti.
Başlangıçta Yunanistan'ın Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyeliğine karşı çıkan ve ülkedeki ABD üslerinin kaldırılmasını savunan parti 1981'de iktidara geldikten sonra daha muhafazakâr bir çizgiye kaydı. Aynı yıl Yunanistan AB'ye girdi. 1983'te ABD üslerine ilişkin antlaşma yenilendi ve Yunanistan da tekrar NATO'da kaldı. Parti 1985 seçimlerinde biraz oy kaybettiyse de çoğunluğu sağlayarak iktidarını sürdürdü.Kıbrıs konusunda da başlangıçta uzlaşmaz bir tutum izlemişse de, sonradan bu politikasını 1988'de Papandreu ile Türkiye başbakanı Turgut Özal'ın İsviçre'nin Davos kentinde buluşmalarından sonra iki ülke arasındaki ilişkiler bir yumuşama dönemine girdi.
PASOK hükûmetinin Mart 1987'de kilisenin topraklarına el koyması kilise ve hükûmet arasındaki ilişkileri gerginleştirdi. 1989'da önde gelen siyasetçi, bürokrat ve askerlerin telefonlarının Papandreu'nun emriyle dinlediğinin ileri sürülmesi ve parti liderlerinin adının Koskotas yolsuzluğuna karışması PASOK'un durumunu sarstı. PASOK, yolsuzluk söylentilerinin de etkisiyle Haziran 1989'da yapılan seçimleri yitirdi. Hiçbir parti çoğunluğu sağlayamadığı için bu seçimlerin ardından geçici bir hükûmet kuruldu ve Aralık 1989'da yeniden seçimlere gidildi. Ama, bu seçimlerde de partilerden hiçbiri çoğunluğu sağlayamadı. PASOK'un da katıldığı geçici bir koalisyon hükûmeti kuruldu. Nisan 1990'daki seçimlerde kıl payı çoğunluğu Yeni Demokrasi Partisi elde etti. Ama Ekim 1993'te yapılan erken seçimlerde PASOK yeniden iktidara geldi.
1995'te Andreas Papandreu'nun bozulan sağlık durumu parti içindeki liderlik tartışmalarını başlattı. Ocak 1996'da Papandreu'nun siyasetten çekilmesinden sonra Kostas Simitis Papandreu'nun yakın arkadaşlarından Akis Çohacopulos'u yenerek PASOK liderliğine seçildi. PASOK başkanlığıyla beraber başbakanlığı da üstlenen Simitis görevi başlar başlamaz Türkiye'yle yaşanan Kardak Krizi'yle karşı karşıya kaldı. Bu dönemde Türkiye'ye karşı yumuşak bir tavır almak ve ABD'nin müdahalesine müteşekkir olması nedeniyle Yunan kamuoyu tarafından eleştirildi.
Eylül 1996'da yapılan erken seçimlerde, Kardak Krizi'ne rağmen yaşanan istikrarlı ekonomik büyüme PASOK'u % 41.5 oy oranıyla tekrar iktidara getirdi. 1997'de 2004 Yaz Olimpiyatları organizasyonunun Atina'ya kazandırılması ve Yunanistan'ın Avro Alanı'na sokulması gibi gelişmeler, Simitis'in Nisan 2000'de yapılan genel seçimlerde % 43.8'le tekrar iktidara gelmesini sağladı. 2004'te yapılacak Yaz Olimpiyatları'nda asayişin sağlanmasına yönelik operasyonlarda 17 Kasım Örgütü büyük ölçüde tasfiye edildi. Ocak 2004'te Kostas Simitis PASOK liderliğinden çekildiğini açıkladı ve görevini Andreas Papandreu'nun oğlu Yorgo Papandreu'ya bıraktı. Ancak Simitis döneminde PASOK'un orta ve alt sınıflardaki oy tabanının giderek erimesi, 7 Mart 2004'te yapılan seçimlerde uzun bir aradan sonra, Kostas Karamanlis liderliğindeki Yeni Demokrasi Partisi'nin gerisine düşmesine ve yıllardır sürdürdüğü iktidarını kaybetmesine neden oldu.
16 Eylül 2007'de yapılan ve Yeni Demokrasi'nin kazandığı parlamento seçimlerinde yüzde 38.1 ile 300 sandalyeli parlamentoda 102 koltuk kazandı. 11 Kasım 2007'de yapılan kongrede Yorgo Papandreu tekrar liderliğe seçildi. Parti 2009 erken seçimlerinde % 44.5'lik oy oranıyla yeniden iktidara geldi.
2012'de Yunanistan'daki ekonomik kriz sonucu oluşan ekonomik iktidarsızlığın etkisiyle kamuoyunun baskısı sonucu Yorgo Papandreu Başbakanlık görevinden istifa etti. Yerine Avrupa Merkez Bankası başkan yardımcısı Ekonomist Lukas Papadimos hükûmeti kurma görevini aldı. Bu hükûmeti PASOK dışarıdan destekledi.
Başbakanlıktan istifasından sonra Yorgo Papandreu Parti liderliğinden de istifa etti. 18 Mart 2012'de Evangelos Venizelos Maliye Bakanlığı'ndan istifa ederek tek aday olarak girdiği parti başkanlık seçimlerinde parti tabanının desteği ile PASOK'un dördüncü genel başkanı seçildi.
Mayıs 2012'de yapılan erken seçimlerde oy oranı %13'e düştü ve 41 milletvekili çıkardı. Hükûmetin kurulamaması sonucu Haziran ayında yapılan seçimlerde yine %13 oy aldı ve 33 milletvekili çıkardı.
Başkanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | Lider | Resim | Görev Süresi | Başbakan | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Andreas Papandreu | _3.jpg)
|
3 Eylül 1974 | 23 Haziran 1996 | 1981–1989 1993–1996 |
| 2 | Kostas Simitis | 
|
30 Haziran 1996 | 8 Şubat 2004 | 1996–2004 |
| 3 | Yorgo Papandreu | 
|
8 Şubat 2004 | 18 Mart 2012 | 2009–2011 |
| 4 | Evangelos Venizelos | .jpg)
|
18 Mart 2012 | 14 Haziran 2015 | — |
| 5 | Fofi Gennimata | 
|
14 Haziran 2015 | 25 Ekim 2021 | — |
| 6 | Nikos Andrulakis | 
|
12 Aralık 2021 | — | |
Seçim sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yunan Parlamentosu
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Yunan Parlamentosu | Sıra | Hükûmet! rowspan="2"| Lider | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ± | Sandalye | +/− | ||||
| 1974 | 666,413 | 13.6% | Yeni | 12 / 300
|
 12
|
#3 | Muhalefet | Andreas Papandreu |
| 1977 | 1,300,025 | 25.3% | 11.7
|
93 / 300
|
81
|
#2 | Muhalefet | Andreas Papandreu |
| 1981 | 2,726,309 | 48.1% | 22.8
|
172 / 300
|
79
|
#1 | Çoğunluk Hükûmeti | Andreas Papandreu |
| 1985 | 2,916,735 | 45.8% |  2.3
|
161 / 300
|
11
|
#1 | Çoğunluk Hükûmeti | Andreas Papandreu |
| 06/1989 | 2,551,518 | 39.1% | 6.7
|
125 / 300
|
36
|
#2 | Muhalefet | Andreas Papandreu |
| 11/1989 | 2,724,334 | 40.7% | 1.6
|
128 / 300
|
3
|
#2 | Ulusal Birlik Hükûmeti ND-PASOK-SYN |
Andreas Papandreu |
| 1990 | 2,543,042 | 38.6% | 2.1
|
123 / 300
|
5
|
#2 | Muhalefet | Andreas Papandreu |
| 1993 | 3,235,017 | 46.9% | 8.3
|
170 / 300
|
47
|
#1 | Çoğunluk Hükûmeti | Andreas Papandreu |
| 1996 | 2,814,779 | 41.5% | 5.4
|
162 / 300
|
8
|
#1 | Çoğunluk Hükûmeti | Kostas Simitis |
| 2000 | 3,007,596 | 43.8% | 2.3
|
158 / 300
|
4
|
#1 | Çoğunluk Hükûmeti | Kostas Simitis |
| 2004 | 3,003,988 | 40.5% | 3.3
|
117 / 300
|
41
|
#2 | Muhalefet | Yorgo Papandreu |
| 2007 | 2,727,279 | 38.1% | 2.4
|
102 / 300
|
15
|
#2 | Muhalefet | Yorgo Papandreu |
| 2009 | 3,012,373 | 43.9% | 5.8
|
160 / 300
|
58
|
#1 | Çoğunluk Hükûmeti | Yorgo Papandreu |
| 05/2012 | 833,452 | 13.2% | 30.7
|
41 / 300
|
119
|
#3 | Geçici Hükûmet ND-PASOK |
Evangelos Venizelos |
| 06/2012 | 756,024 | 12.3% | 0.9
|
33 / 300
|
8
|
#3 | Koalisyon Hükûmeti ND-PASOK-DIMAR |
Evangelos Venizelos |
| 01/2015 | 289,482 | 4.7% | 7.6
|
13 / 300
|
20
|
#7 | Muhalefet | Evangelos Venizelos |
| 09/2015 | 341,312 | 6,3% | 1.6
|
16 / 300
|
4
|
#4 | Muhalefet | Fofi Gennimata |
| 2019 | 457,519 | 8.1% | 1.8
|
19 / 300
|
3
|
#3 | Muhalefet | Fofi Gennimata |
| Mayıs 2023 | 676,166 | 11.46% | 3.36
|
41 / 300
|
19
|
#3 | Muhalefet | Nikos Andrulakis |
| Temmuz 2023 | 617,315 | 11.85% | 0.39
|
32 / 300
|
9
|
#3 | Muhalefet | Nikos Andrulakis |
Avrupa Parlamentosu
[değiştir | kaynağı değiştir]| Avrupa Parlamentosu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Seçim | Oy | % | ± | Sandalye | +/− | Sıra | Lider |
| 1981 | 2,278,030 | 40.1% | Yeni | 10 / 24
|
10
|
#1 | Andreas Papandreu |
| 1984 | 2,476,491 | 41.6% | 1.5
|
10 / 24
|
±0 | #1 | Andreas Papandreu |
| 1989 | 2,352,271 | 35.9% | 5.7
|
9 / 24
|
1
|
#2 | Andreas Papandreu |
| 1994 | 2,458,619 | 37.6% | 1.7
|
10 / 25
|
1
|
#1 | Andreas Papandreu |
| 1999 | 2,115,844 | 32.9% | 4.7
|
9 / 25
|
1
|
#2 | Kostas Simitis |
| 2004 | 2,083,327 | 34.0% | 1.1
|
8 / 24
|
1
|
#2 | Yorgo Papandreu |
| 2009 | 1,878,859 | 36.6% | 2.6
|
8 / 22
|
±0 | #1 | Yorgo Papandreu |
| 2014 | 458,403 | 8.0% | 28.6
|
2 / 21
|
6
|
#4 | Evangelos Venizelos |
| 2019 | 436,726 | 7.7% | 0.3
|
2 / 21
|
±0 | #3 | Fofi Gennimata |
| 2024 | 508,399 | 12.8% | 5.1
|
3 / 21
|
1
|
#3 | Nikos Andrulakis |
