Münevver Rzayeva
| Münevver Rzayeva | |
|---|---|
| Doğum adı | Azerice: Münəvvər Məcid qızı Rzayeva |
| Doğum | 6 Haziran 1929 Şuşa, DKÖB, Azerbaycan SSC, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 6 Haziran 2004 (75 yaşında) Bakü, Azerbaycan |
| Uyruk | Azeri |
| Ebeveyni | Mecit Rzayev |
| Alanı | Heykeltıraşlık |
| Etkin yıllar | 1943–2004 |
| Sanat eğitimi |
|
| Ödüller | |
| Azerbaycan Cumhuriyeti Onur Sanatçısı (1992) | |
Münevver Mecit kızı Rzayeva (Azerice: Münəvvər Məcid qızı Rzayeva; 6 Haziran 1929 – 6 Haziran 2004), Azeri kökenli Sovyet heykeltıraş. İlk Azeri kadın heykeltıraş olarak bilinen Rzayeva,[1] 1992'de Azerbaycan Cumhuriyeti Onur Sanatçısı unvanına layık görülmüştür.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Münevver Rzayeva, 6 Haziran 1929'da Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden Azerbaycan SSC'ye bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Şuşa kentinde doğmuştur. Mecit isimli bir Azeri halı dokumacısının kızı olan Rzayeva, 1950'de Azerbaycan SSC'nin başkenti Bakü'de Azim Azimzade adına Azerbaycan Devlet Sanatçılık Okulu'ndan, 1956'da Vasili Surikov adına Moskova Devlet Sanat Akademisi'nin heykeltıraşlık bölümünden mezun olmuştur. Rzayeva, Nikolay Tomski'nin sınıfında okumuştur.[2]
Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Rzayeva, 1943'ten beri çeşitli sergilere katılmıştır. 1953'te Azerbaycan Sanatçılar Birliği üyeliğine seçilmiştir. Rzayeva, aynı zamanda Azerbaycan SSC Kültür Bakanlığı Devlet Komisyonu üyesi olmuş, Azerbaycan İlimler Akademisi Nizâmî-i Gencevî adına Edebiyat Müzesi'nde restoratör olarak çalışmıştır. Bu süre zarfında bir dizi heykeli restöre etmiştir.[3]
Rzayeva, bir psikolojik portre ustasıydı. Heykelleri granit, mermer, bronz, ahşap ve başka malzemeler kullanarak yaratırdı. Eserleri sırasında esas olarak Sovyet sanatçılarının heykelleri vardı. Bunun yanı sıra devlet adamlarının ve işçi kahramanlarının heykelleri ve büstlerini yapmıştır. Hüseyin Cavid, Sergey Yesenin, Neriman Nerimanov, Mikail Müşfik, Nâzım Hikmet'in büstleri Rzayeva'nın yaratıcı faaliyetindeki önemli eserler olarak görülüyor. Eserleri Azerbaycan Ulusal Güzel Sanatlar Müzesi, Azerbaycan Edebiyatı Müzesi, Ordubadi Müzesi, Siyezen Kültür Evi ve Azerbaycan Sanat Vakfı'nda bulunmaktadır.[4]
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Münevver Rzayeva, 6 Haziran 2004'te Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de ölmüştür. 2019'da Rzayeva'nın 90. yıl dönümü kutlanmıştır.[5]
Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]
4 Mart 1992'de Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ayaz Mutallibov'un fermanıyla Azerbaycan Cumhuriyeti Onur Sanatçısı unvanını almıştır.[6]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Kişi | Tarih | Yer | Resim | Not |
|---|---|---|---|---|
| Sevil Kazıyeva | 1969 | Bakü | yarım kabartma (bronz) | |
| Mikail Müşfik | 1970 | Bakü | 
|
büst (granit) |
| Sergey Yesenin | 1977 | Merdekan | heykəl | |
| Ayna Sultanova | 1986 | Bakü | büst | |
| Mehdihan Vekilov | 1976 | Bakü | heykel | |
| Alibala Şirinov | 1973 | Bakü | heykel | |
| Behmenyar | Bakü | büst (mermer) | ||
| İmadeddin Nesîmî | Bakü | heykel (ağaç) | ||
| Samed Vurgun | 1966 | İmişli | heykəl | |
| Sevil Kazıyeva | 1972 | Zakatala | heykel | |
| Mirza Alekber Sabir | 1973 | Kuba | büst | |
| Mehseti Gencevi | 1983 | Gence | heykel | |
| Mikail Müşfik | 1989 | Hızı (Sayatlı) | heykel | |
| Nigar Rafibeyli | 1998 | Gence | 
|
heykel (bronz) |
| Haydar Aliyev | 1998 | Kusar ("Haydar Zirvesi") | yarım kabartma (tunç) |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Münəvvər Rzayevanın heykəllər və büstlər dünyasından ştrixlər". Ayna (Azerice). 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021.
- ^ 2019 Əlamətdar və Tarixi Günlər Təqvimi (Azerice). Bakü: Zərdabi-Nəşr. s. 250.
- ^ "Yaratdığı heykəllərdə yaşayan sənətkar Münəvvər Rzayeva-90". Mədəniyyət (Azerice). Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021.
- ^ "Münəvvər Rzayeva anıldı". Mədəniyyət (Azerice). Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021.
- ^ "Görkəmli rəssam Münəvvər Rzayevanın anadan olmasının 90 illiyi qeyd ediləcək". Azerbaycan Devlet Haber Ajansı (Azerice). 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021.
- ^ Mutallibov, Ayaz. "Təsviri sənət xadimlərinə Azərbaycan Respublikasının fəxri adlarının verilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI". Azerbaycan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı (Azerice). 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021.