Mikrometeorit

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Antarktika'daki kardan toplanan mikrometeorit

Mikrometeorit, Dünya atmosferinden geçerek hayatta kalmayı başarmış bir mikrometeoroittir. Dünya yüzeyinde bulunan mikrometeoritler genellikle, daha küçük boyutları, daha fazla sayıda olmaları ve bileşimlerinin farklı olması bakımından meteoritlerden ayrılırlar. Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) meteoroitleri resmi olarak 30 mikrometre ile 1 metre arasında tanımlar; mikrometeoritler bu aralığın alt ucunu (~milimetrenin altında) oluşturur.[1] Bunlar, daha küçük gezegenler arası toz parçacıklarını da (IDP) içeren kozmik tozun bir alt kümesidir.[2]

Mikrometeoritler, Dünya atmosferine yüksek hızlarda (en az 11 km/s) girer ve atmosferik sürtünme ve basınç nedeniyle ısınır. Tek tek mikrometeoritlerin ağırlıkları 10−9 ila 10−4 g arasında olup, günümüz Dünya'sına ulaşan dünya dışı malzemelerin çoğunu oluştururlar.[3]

"Mikro-meteorit" terimi ilk olarak, Dünya'ya düşen toz büyüklüğündeki cisimleri tanımlamak için Fred Lawrence Whipple tarafından kullanılmıştır.[4] Bazen meteoroitler ve mikrometeoritler yere ulaşıp, meteoritler ve mikrometeoritler olarak hayatta kalıp kalmamalarına bakılmaksızın Dünya atmosferine girdiklerinde meteorlar veya "kayan yıldızlar" olarak görünürler.

Giriş[değiştir | kaynağı değiştir]

Mikrometeorit dokuları, atmosfere girişlerinde yaşadıkları ısı derecesine bağlı olarak orijinal yapısal ve mineral bileşimlerinde değişiklik gösterir, bu da başlangıç hızı ve giriş açısına bağlıdır. Dokular, orijinal mineralojisini koruyan erimemiş taneciklerden (Şekil 1 a, b) kısmen erimiş taneciklere (Şekil 1 c, d) ve bazıları buharlaşma yoluyla ağırlıklarının büyük bir bölümünü kaybetmiş (Şekil 1 i) yuvarlak şekilde erimiş kozmik küreciklere (Şekil 1 e, f, g, h, Şekil 2) kadar uzanırlar. Sınıflandırma, bileşim ve ısınma derecesine göre yapılır.[5][6]

Şekil 1. Farklı mikrometeorit sınıflarının kesitleri: a) İnce taneli erimemiş; b) Kaba taneli erimemiş; c) Curuf özelliğinde; d) Kalıntı tanecik içeren; e) Porfirik; f) Şeritli olivin; g) Kriptokristalin; h) Cam; i) CAT; j) G-tipi; k) I-ipi; ve l) Tek mineral. G ve I-tipi hariç tümü silikat açısından zengin olan taşsı MM'ler olarak adlandırılırlar. Ölçek çubukları 50 µm'dir.
Şekil 2. Taşsı kozmik küreciklerin ışık mikroskobu görüntüleri.

Mikrometeoritlerin dünya dışı kökenleri, aşağıdakileri gösteren mikroanalizlerle belirlenir:

  • İçerdikleri metal, meteoritlerde bulunana benzer.[7]
  • Bazılarında, meteorit füzyon kabuklarında bulunan yüksek sıcaklıkta bir demir oksit olan vüstit bulunur.[8]
  • Silikat mineralleri, meteoritlerde bulunan majör ve iz element oranlarına benzer oranlara sahiptir.[9][10]
  • Demir küreciklerde bulunan kozmojenik manganez (53Mn) ve taşsı MM'lerde bulunan kozmojenik berilyum (10Be), alüminyum (26Al) ve güneşsel neon izotopu bollukları dünya dışı kökenlidir.[11][12]
  • Bazı MM'lerde bulunan güneş öncesi tanecikler[13] ve ultra karbonlu MM'lerde bulunan ağır hidrojen (döteryum) fazlalığı,[14] sadece dünya dışı kökenli olmadıklarını, aynı zamanda bazı bileşenlerinin Güneş Sistemi'nden önce oluştuğunu gösterir.

Tahminlere göre her yıl atmosfere yaklaşık 40.000 ± 20.000 ton kozmik toz giriyor[3] ve bunların %10'dan daha azı (~2700 ± 1400 ton/yıl) yüzeye parçacık halinde ulaşabiliyor.[15] Bu nedenle, biriken mikrometeorit ağırlığı, yaklaşık 50 ton/yıl olan meteorit ağırlığından 50 kat daha fazladır[16] ve her yıl atmosfere giren çok sayıda (~1017 > 10 µm) parçacık, büyük mikrometeorit yığınlarının Güneş Sistemi'nde tüm toz üreten nesnelerden (asteroitler, kuyruklu yıldızlar, Ay ve Mars parçaları dahil) parçacıklar içerdiğini göstermektedir. Büyük mikrometeorit yığınları; Dünya'da biriken malzemelerin boyutu, bileşimi, atmosferik ısınma etkileri ve türleri hakkında bilgi sağlar. Bireysel mikrometeoritlerin ayrıntılı çalışmaları ise kökenleri, içerdikleri karbonun doğası, amino asitler ve güneş öncesi taneciklerin özellikleri hakkında derinlemesine bilgi vermektedir.[17]

Asit banyolarında mikrometeoritlerden elde edilen mikroskobik kromit kristallerinin (krom-spineller) kimyasal analizi, günümüzde Dünya'ya ulaşan MM'lerin %0,5'ten azını oluşturan ilkel akondritlerin, 466 milyon yıldan daha uzun bir süre önce biriken MM'ler arasında yaygın olduğunu göstermiştir.[18]

Toplama alanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Kutbu yeraltı sularının dibinden toplanan MM'lerin yedi dakikalık filmini görmek için buraya tıklayın.

Mikrometeoritler; derin deniz tortuları, tortul kayaçlar ve kutup tortularından toplanmıştır. Eskiden Dünya yüzeyindeki düşük konsantrasyonları nedeniyle en çok kutup karı ve buzundan toplanıyorlardı, ancak 2016'da şehir ortamlarındaki mikrometeoritleri ayıklamak için[19] bir yöntem keşfedildi.[20]

Okyanus tortuları[değiştir | kaynağı değiştir]

Erimiş mikrometeoritler (kozmik kürecikler) ilk olarak 1873-1876 HMS Challenger seferleri sırasında derin deniz tortularından toplandı. Murray ve Renard 1891 yılında iki grup [mikrometeorit] buldular: Birincisi, metal çekirdeği olan veya olmayan siyah manyetik kürecikler; ikincisi, kristalize yapıya sahip kondr(ül)lere benzeyen kahverengi renkli kürecikler.[21] 1883 yılında bu küreciklerin dünya kaynaklarından uzakta bulunduklarını, o zamanın fırınlarında üretilen manyetik kürelere benzemediklerini ve nikel-demir (Fe-Ni) metal çekirdeklerinin volkanik kayalarda bulunan metalik demire benzemediğini belirterek, bu küreciklerin Dünya dışından geldiğini öne sürdüler. Kürecikler en çok, yavaş biriken tortularda ve özellikle de karbonat dengeleme derinliğinin altında biriken kırmızı kil tortularında bol miktarda bulunuyordu, bu da meteoritik kökeni destekleyen bir bulguydu.[22] Fe-Ni metal çekirdekli bu kürelere ek olarak, 300 µm'den büyük bazı kürecikler platin grubu elementlerden oluşan bir çekirdek içerir.[23]

HMS Challenger'ın ilk toplamasından bu yana, kozmik kürecikler okyanus tortularından karotlar, maça sandıkları, kıskaç kepçeler ve manyetik kızaklar kullanılarak toplandı.[24] Bunlar arasında "Kozmik Çamur Tırmığı" (Cosmic Muck Rake) adı verilen bir manyetik kızak, Pasifik Okyanusu tabanındaki kırmızı kil tortularının üstündeki 10 cm'lik kısımdan binlerce kozmik kürecik topladı.[25]

Karasal tortular[değiştir | kaynağı değiştir]

Karasal tortular da mikrometeoritler içerir. Bunlar aşağıdaki yerlerde bulunmuştur:

  • Kiltaşları[26] ve karbonatlı sağlam zeminler[27][28] gibi düşük sedimantasyon oranlarına sahip
  • Tuz birikintileri[29] ve kalkerler[30] gibi kolayca çözünen tortular
  • Kütlece ayrılmış; çöllerde[31] ve kıyı kumlarında[8] bulunan ağır mineral konsantreleri gibi.

En yaşlı mikrometeoritler, 140 ila 180 milyon yıllık sağlam zeminlerde bulunan tamamen değişime uğramış demir küreciklerdir.[27]

Kentsel mikrometeoritler[değiştir | kaynağı değiştir]

2016 yılında yapılan yeni bir araştırma, kent alanlarında bulunan düz çatılardan mikrometeorit ayıklamanın verimli bir yöntem olduğunu gösterdi.[19] Bu "kentsel" kozmik kürecikler, daha önceki bulgulara göre daha kısa karasal bir yaşa sahiptir ve daha az değişime uğramıştır.[32]

Amatör toplayıcılar, büyük bir alandan gelen tozun yoğunlaştığı yerlerde, örneğin çatı oluklarında mikrometeoritleri bulabilirler.[33][34][35]

Kutup birikintileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kutup tortularında bulunan mikrometeoritler, diğer karasal ortamlarda bulunanlara göre çok daha az aşınmıştır. Bunun kanıtları ise, arayer camında çok az aşınma izinin olması, sayıca çok bulunan cam kürecikler ve erimemiş mikrometeoritlerin varlığıdır. Bu tür parçacıklar, derin deniz örneklerinde ender olarak bulunur veya hiç bulunmaz.[5]

Kutup bölgelerinde bulunan bu mikrometeoritler, Grönland karı,[36] Grönland buzul yüzeyi tortusu (kriyokonit),[37][38][39] Antarktika mavi buzu,[40] Antarktika rüzgar kaynaklı kalıntıları (aoliyen),[41][42][43] buz karotları,[44] Güney Kutbu yeraltı sularının dibi,[5][15] Antarktika tortul tutucuları[45] ve günümüz Antarktika karından[14] toplanmıştır.

Türkiye'nin ilk Antarktik meteoritleri ise Dr. Mehmet Yeşiltaş tarafından TAE-3 Kutup projesi kapsamında Nansen buzul bölgesinden 2018-2019 sezonunda toplanarak ülkemize getirilmişti. Daha sonra, 4. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında 2019-2020 Antarktik sezonunda 10.000 den fazla Antarktik mikrometeorit ülkemize getirildi.[46]

Mikrometeoritlerin sınıflandırılması ve kökenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Meteorit ve mikrometeoritlerin modern sınıflandırması oldukça karmaşıktır. Krot ve arkadaşları tarafından 2007 yılında yazılan bir derleme makalesi,[47] modern meteorit sınıflandırma sistemini özetler. Tek tek mikrometeoritlerin meteorit sınıflandırma gruplarına bağlanması; elementsel, izotopik ve dokusal özelliklerinin karşılaştırılmasını gerektirir.[48]

MM'lerin kökeni açısından kuyruklu yıldızlarla asteroitlerin karşılaştırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Meteoritlerin çoğu asteroit kökenliyken, mikrometeoritlerin farklı yapısı çoğunun kuyruklu yıldızlardan kaynaklandığını düşündürmektedir.

Mikrometeoritlerin %1'den azı, 4 Vesta asteroitinden geldiği düşünülen HED meteoritlerine benzer ve akondrittir.[49][50] Çoğu mikrometeorit kompozisyon olarak karbonlu kondritlere benzerken,[51][52][53] meteoritlerin sadece yaklaşık %3'ü bu tiptir.[54] Karbonlu kondrit benzeri mikrometeoritlerin baskınlığı ve meteorit koleksiyonlarında nadir olmaları çoğu mikrometeoritin, çoğu meteoritin aksine farklı kaynaklardan geldiğini göstermektedir. Çoğu meteorit asteroitlerden geldiğinden, mikrometeoritler için alternatif bir kaynak kuyruklu yıldızlar olabilir. MM'lerin kuyruklu yıldızlardan kaynaklandığı fikri 1950 yılında ortaya çıkmıştır.[4]

Yakın zamana kadar, kuyruklu yıldız izlerinden gelen parçacıklar için ölçülen 25 km/s'den fazla giriş hızları, mikrometeorit olarak hayatta kalmalarına dair şüphe uyandırdı.[11][55] Bununla birlikte son dönemde yapılan dinamik simülasyonlar, kozmik tozun %85'inin kuyruklu yıldız kaynaklı olabileceğini göstermektedir.[56] Dahası, Stardust uzay aracı tarafından 81P/Wild (Wild 2) kuyruklu yıldızından getirilen parçacıkların analizleri, bu parçacıkların birçok mikrometeorit ile tutarlı bileşimlere sahip olduğunu gösteriyor.[57][58] Yine de bazı mikrometeoritlerin ana cisimleri, kondrül içeren karbonlu kondritlere sahip asteroitler gibi görünmektedir.[59]

Dünya dışı mikrometeoritler[değiştir | kaynağı değiştir]

Mikrometeorit akışı, Güneş Sistemi'ndeki diğer cisimlerin regolit (gezegensel/ay toprağı) bileşimine de katkıda bulunur. Mars'a yıllık mikrometeorit akışının yılda 2.700 ila 59.000 ton arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bu, her bir milyar yılda Mars regolitinin derinliğine yaklaşık 1 metre mikrometeorit içeriği eklendiği anlamına gelir. Viking programından elde edilen ölçümler, Mars regolitinin %60 bazaltik kayadan ve %40 meteorit kökenli kayaçlardan oluştuğunu göstermektedir. Mars'ın düşük yoğunluklu atmosferi, Dünya'dakinden çok daha büyük parçacıkların yüzeye ulaşmasını sağlar ve bu parçacıklar büyük ölçüde çarpışmaya kadar değişmeden kalır. Dünya'da ise atmosfere giren parçacıklar önemli derecede dönüşüme uğrarken, Mars atmosferine giren 60 ila 1200 mikrometre çap aralığındaki parçacıkların önemli bir kısmı muhtemelen erimeden hayatta kalır.[60]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Definitions of terms in meteor astronomy" (PDF). 22 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020. 
  2. ^ Brownlee, D. E.; Bates, B.; Schramm, L. (1997), "The elemental composition of stony cosmic spherules", Meteoritics and Planetary Science, 32 (2), ss. 157-175, Bibcode:1997M&PS...32..157B, doi:10.1111/j.1945-5100.1997.tb01257.x 
  3. ^ a b Love, S. G.; Brownlee, D. E. (1993), "A direct measurement of the terrestrial mass accretion rate of cosmic dust", Science, 262 (5133), ss. 550-553, Bibcode:1993Sci...262..550L, doi:10.1126/science.262.5133.550, PMID 17733236 
  4. ^ a b Whipple, Fred (1950), "The Theory of Micro-Meteorites", Proceedings of the National Academy of Sciences, 36 (12), ss. 687-695, Bibcode:1950PNAS...36..687W, doi:10.1073/pnas.36.12.687, PMC 1063272 $2, PMID 16578350 
  5. ^ a b c Taylor, S.; Lever, J. H.; Harvey, R. P. (2000). "Numbers, Types and Compositions of an Unbiased Collection of Cosmic Spherules". Meteoritics & Planetary Science. 35 (4). ss. 651-666. Bibcode:2000M&PS...35..651T. doi:10.1111/j.1945-5100.2000.tb01450.x. 
  6. ^ Genge, M. J.; Engrand, C.; Gounelle, M.; Taylor, S. (2008). "The Classification of Micrometeorites". Meteoritics & Planetary Science. 43 (3). ss. 497-515. Bibcode:2008M&PS...43..497G. doi:10.1111/j.1945-5100.2008.tb00668.x. 
  7. ^ Smales, A. A.; Mapper, D.; Wood, A. J. (1958), "Radioactivation analysis of "cosmic" and other magnetic spherules", Geochimica et Cosmochimica Acta, 13 (2–3), ss. 123-126, Bibcode:1958GeCoA..13..123S, doi:10.1016/0016-7037(58)90043-7 
  8. ^ a b Marvin, U. B.; Marvin, M. T. (1967), "Black, Magnetic Spherules from Pleistocene and Recent beach sands", Geochimica et Cosmochimica Acta, 31 (10), ss. 1871-1884, Bibcode:1967GeCoA..31.1871E, doi:10.1016/0016-7037(67)90128-7 
  9. ^ Blanchard, M. B.; Brownlee, D. E.; Bunch, T. E.; Hodge, P. W.; Kyte, F. T. (1980), "Meteoroid ablation spheres from deep-sea sediments", Earth Planet. Sci. Lett., 46 (2), ss. 178-190, Bibcode:1980E&PSL..46..178B, doi:10.1016/0012-821X(80)90004-7 
  10. ^ Ganapathy, R.; Brownlee, D. E.; Hodge, T. E.; Hodge, P. W. (1978), "Silicate spherules from deep-sea sediments: Confirmation of extraterrestrial origin", Science, 201 (4361), ss. 1119-1121, Bibcode:1978Sci...201.1119G, doi:10.1126/science.201.4361.1119, PMID 17830315 
  11. ^ a b Raisbeck, G. M.; Yiou, F.; Bourles, D.; Maurette, M. (1986), "10Be and 26Al in Greenland cosmic spherules: Evidence for irradiation in space as small objects and a probable cometary origin", Meteoritics, cilt 21, ss. 487-488, Bibcode:1986Metic..21..487R 
  12. ^ Nishiizumi, K.; Arnold, J. R.; Brownlee, D. E.; ve diğerleri. (1995), "10Be and 26Al in individual cosmic spherules from Antarctica", Meteoritics, 30 (6), ss. 728-732, doi:10.1111/j.1945-5100.1995.tb01170.x, hdl:2060/19980213244 
  13. ^ Yada, T.; Floss, C.; ve diğerleri. (2008), "Stardust in Antarctic micrometeorites", Meteoritics & Planetary Science, 43 (8), ss. 1287-1298, Bibcode:2008M&PS...43.1287Y, doi:10.1111/j.1945-5100.2008.tb00698.x 
  14. ^ a b Duprat, J. E.; Dobrică, C.; Engrand, J.; Aléon, Y.; Marrocchi, Y.; Mostefaoui, S.; Meibom, A.; Leroux, H.; ve diğerleri. (2010), "Extreme Deuterium excesses in ultracarbonaceous Micrometeorites from Central Antarctic Snow", Science, 328 (5979), ss. 742-745, Bibcode:2010Sci...328..742D, doi:10.1126/science.1184832, PMID 20448182 
  15. ^ a b Taylor, S.; Lever, J. H.; Harvey, R. P. (1998), "Accretion rate of cosmic spherules measured at the South Pole", Nature, 392 (6679), ss. 899-903, Bibcode:1998Natur.392..899T, doi:10.1038/31894, PMID 9582069 
  16. ^ Zolensky, M.; Bland, M.; Brown, P.; Halliday, I. (2006), "Flux of extraterrestrial materials", Lauretta, Dante S.; McSween, Harry Y. (Ed.), Meteorites and the Early Solar System II, Tucson: University of Arizona Press 
  17. ^ Taylor, S.; Schmitz, J.H. (2001), Peucker-Erhenbrink, B.; Schmitz, B. (Ed.), "Accretion of Extraterrestrial matter throughout Earth's history—Seeking unbiased collections of modern and ancient micrometeorites", Accretion of Extraterrestrial Matter Throughout Earth's History/ Edited by Bernhard Peucker-Ehrenbrink and Birger Schmitz; New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers, ss. 205-219, Bibcode:2001aemt.book.....P, doi:10.1007/978-1-4419-8694-8_12, ISBN 978-1-4613-4668-5 
  18. ^ Golembiewski, Kate (23 Ocak 2017). "Today's Rare Meteorites Were Once Common". Field Museum of Natural History. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  19. ^ a b Suttle, M. D.; Ginneken, M. Van; Larsen, J.; Genge, M. J. (1 Şubat 2017). "An urban collection of modern-day large micrometeorites: Evidence for variations in the extraterrestrial dust flux through the Quaternary". Geology (İngilizce). 45 (2). ss. 119-122. Bibcode:2017Geo....45..119G. doi:10.1130/G38352.1. hdl:10044/1/42484. ISSN 0091-7613. 
  20. ^ Broad, William J. (10 Mart 2017). "Flecks of Extraterrestrial Dust, All over the Roof". The New York Times. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  21. ^ Murray, J.; Renard, A. F. (1891), "Report on the scientific results of the voyage of H.M.S. Challenger during the years 1873–76", Deep-Sea Deposits, ss. 327-336 
  22. ^ Murray, J.; Renard, A. F. (1883), "On the microscopic characters of volcanic ashes and cosmic dust, and their distribution in deep-sea deposits", Proceedings of the Royal Society, Edinburgh, cilt 12, ss. 474-495 
  23. ^ Brownlee, D. E.; Bates, B. A.; Wheelock, M. M. (21 Haziran 1984), "Extraterrestrial platinum group nuggets in deep-sea sediments", Nature, 309 (5970), ss. 693-695, Bibcode:1984Natur.309..693B, doi:10.1038/309693a0 
  24. ^ Brunn, A. F.; Langer, E.; Pauly, H. (1955), "Magnetic particles found by raking the deep-sea bottom", Deep-Sea Research, 2 (3), ss. 230-246, Bibcode:1955DSR.....2..230B, doi:10.1016/0146-6313(55)90027-7 
  25. ^ Brownlee, D. E.; Pilachowski, L. B.; Hodge, P. W. (1979), "Meteorite mining on the ocean floor (abstract)", Lunar Planet. Sci., cilt X, ss. 157-158 
  26. ^ Crozier, W. D. (1960), "Black, magnetic spherules in sediments", Journal of Geophysical Research, 65 (9), ss. 2971-2977, Bibcode:1960JGR....65.2971C, doi:10.1029/JZ065i009p02971 
  27. ^ a b Czajkowski, J.; Englert, P.; Bosellini, A.; Ogg, J. G. (1983), "Cobalt enriched hardgrounds - new sources of ancient extraterrestrial materials", Meteoritics, cilt 18, ss. 286-287, Bibcode:1983Metic..18..286C 
  28. ^ Jehanno, C.; Boclet, D.; Bonte, Ph.; Castellarin, A.; Rocchia, R. (1988), "Identification of two populations of extraterrestrial particles in a Jurassic hardground of the Southern Alps", Proc. Lun. Planet. Sci. Conf., cilt 18, ss. 623-630, Bibcode:1988LPSC...18..623J 
  29. ^ Mutch, T.A. (1966), "Abundance of magnetic spherules in Silurian and Permian salt samples", Earth and Planetary Science Letters, 1 (5), ss. 325-329, Bibcode:1966E&PSL...1..325M, doi:10.1016/0012-821X(66)90016-1 
  30. ^ Taylor, S.; Brownlee, D. E. (1991), "Cosmic spherules in the geologic record", Meteoritics, 26 (3), ss. 203-211, Bibcode:1991Metic..26..203T, doi:10.1111/j.1945-5100.1991.tb01040.x 
  31. ^ Fredriksson, K.; Gowdy, R. (1963), "Meteoritic debris from the Southern California desert", Geochimica et Cosmochimica Acta, 27 (3), ss. 241-243, Bibcode:1963GeCoA..27..241F, doi:10.1016/0016-7037(63)90025-5 
  32. ^ Broad, William J. (10 Mart 2017). "Flecks of Extraterrestrial Dust, All Over the Roof". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019. 
  33. ^ Staff (17 Aralık 2016). "Finding micrometeorites in city gutters". The Economist. ISSN 0013-0613. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019. 
  34. ^ Williams, A.R. (1 Ağustos 2017). "The Man Finding Stardust on Earth". Magazine. 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019. 
  35. ^ Muhs, Eric. "Micrometeorites". IceCube: University of Wisconsin. 13 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019. 
  36. ^ Langway, C. C. (1963), "Sampling for extra-terrestrial dust on the Greenland Ice Sheet", Berkeley Symposium, 61, Union Géodésique et Géophysique Internationale, Association Internationale d'Hydrologie Scientifique, ss. 189-197 
  37. ^ Wulfing, E. A. (1890), "Beitrag zur Kenntniss des Kryokonit", Neus Jahrb. Für Min., Etc., cilt 7, ss. 152-174 
  38. ^ Maurette, M.; Hammer, C.; Reeh, D. E.; Brownlee, D. E.; Thomsen, H. H. (1986), "Placers of cosmic dust in the blue ice lakes of Greenland", Science, 233 (4766), ss. 869-872, Bibcode:1986Sci...233..869M, doi:10.1126/science.233.4766.869, PMID 17752213 
  39. ^ Maurette, M.; Jehanno, C.; Robin, E.; Hammer, C. (1987), "Characteristics and mass distribution of extraterrestrial dust from the Greenland ice cap", Nature, 328 (6132), ss. 699-702, Bibcode:1987Natur.328..699M, doi:10.1038/328699a0 
  40. ^ Maurette, M.; Olinger, C.; Michel-Levy, M.; Kurat, G.; Pourchet, M.; Brandstatter, F.; Bourot-Denise, M. (1991), "A collection of diverse micrometeorites recovered from 100 tonnes of Antarctic blue ice", Nature, 351 (6321), ss. 44-47, Bibcode:1991Natur.351...44M, doi:10.1038/351044a0 
  41. ^ Koeberl, C.; Hagen, E. H. (1989), "Extraterrestrial spherules in glacial sediment from the Transantarctic Mountains, Antarctica: Structure, mineralogy and chemical composition", Geochimica et Cosmochimica Acta, 53 (4), ss. 937-944, Bibcode:1989GeCoA..53..937K, doi:10.1016/0016-7037(89)90039-2 
  42. ^ Hagen, E. H.; Koeberl, C.; Faure, G. (1990), Extraterrestrial spherules in glacial sediment, Beardmore Glacier area, Transantarctic Mountain, Antarctic Research Series, 50, ss. 19-24, doi:10.1029/AR050p0019, ISBN 978-0-87590-760-4 
  43. ^ Koeberl, C.; Hagen, E. H. (1989), "Extraterrestrial spherules in glacial sediment from the Transantarctic Mountains, Antarctica: Structure, mineralogy and chemical composition", Geochimica et Cosmochimica Acta, 53 (4), ss. 937-944, Bibcode:1989GeCoA..53..937K, doi:10.1016/0016-7037(89)90039-2 
  44. ^ Yiou, F.; Raisbeck, G. M. (1987), "Cosmic spherules from an Antarctic ice core", Meteoritics, cilt 22, ss. 539-540, Bibcode:1987Metic..22..539Y 
  45. ^ Rochette, P.; Folco, L.; Suavet, M.; Van Ginneken, M.; Gattacceca, J; Perchiazzi, N; Braucher, R; Harvey, RP (2008), "Micrometeorites from the Transantarctic Mountains", PNAS, 105 (47), ss. 18206-18211, Bibcode:2008PNAS..10518206R, doi:10.1073/pnas.0806049105, PMC 2583132 $2, PMID 19011091 
  46. ^ "İlk Antarktik mikrometeoritler ülkemize getirildi". Türk Meteorit Çalışma Grubu. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  47. ^ Krot, A. N.; Keil, K.; Scott, E. R. D.; Goodrich, C. A.; Weisberg, M. K. (2007), "1.05 Classification of Meteorites", Holland, Heinrich D.; Turekian, Karl K. (Ed.), Treatise on Geochemistry, 1, Elsevier Ltd, ss. 83-128, doi:10.1016/B0-08-043751-6/01062-8, ISBN 978-0-08-043751-4 
  48. ^ Genge, M. J.; Engrand, C.; Gounelle, M.; Taylor, S. (2008), "The classification of micrometeorites" (PDF), Meteoritics & Planetary Science, 43 (3), ss. 497-515, Bibcode:2008M&PS...43..497G, doi:10.1111/j.1945-5100.2008.tb00668.x, 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 13 Ocak 2013 
  49. ^ Taylor, S.; Herzog, G. F.; Delaney, J. S. (2007), "Crumbs from the crust of Vesta: Achondritic cosmic spherules from the South Pole water well", Meteoritics & Planetary Science, 42 (2), ss. 223-233, Bibcode:2007M&PS...42..223T, doi:10.1111/j.1945-5100.2007.tb00229.x 
  50. ^ Cordier, C.; Folco, L.; Taylor, S. (2011), "Vestoid cosmic spherules from the South Pole Water Well and Transantarctic Mountains (Antarctica): A major and trace element study", Geochimica et Cosmochimica Acta, 75 (5), ss. 1199-1215, Bibcode:2011GeCoA..75.1199C, doi:10.1016/j.gca.2010.11.024 
  51. ^ Kurat, G.; Koeberl, C.; Presper, T.; Brandstätter, Franz; Maurette, Michel (1994), "Petrology and geochemistry of Antarctic micrometeorites", Geochimica et Cosmochimica Acta, 58 (18), ss. 3879-3904, Bibcode:1994GeCoA..58.3879K, doi:10.1016/0016-7037(94)90369-7 
  52. ^ Beckerling, W.; Bischoff, A. (1995), "Occurrence and composition of relict minerals in micrometeorites from Greenland and Antarctica—implications for their origins", Planetary and Space Science, 43 (3–4), ss. 435-449, Bibcode:1995P&SS...43..435B, doi:10.1016/0032-0633(94)00175-Q 
  53. ^ Greshake, A.; Kloeck, W.; Arndt, P.; Maetz, Mischa; Flynn, George J.; Bajt, Sasa; Bischoff, Addi (1998), "Heating experiments simulating atmospheric entry heating of micrometeorites: Clues to their parent body sources", Meteoritics & Planetary Science, 33 (2), ss. 267-290, Bibcode:1998M&PS...33..267G, doi:10.1111/j.1945-5100.1998.tb01632.x 
  54. ^ Sears, D. W. G. (1998), "The Case for Rarity of Chondrules and Calcium-Aluminum-rich Inclusions in the Early Solar System and Some Implications for Astrophysical Models", Astrophysical Journal, 498 (2), ss. 773-778, Bibcode:1998ApJ...498..773S, doi:10.1086/305589 
  55. ^ Engrand, C.; Maurette, M. (1998), "Carbonaceous micrometeorites from Antarctica" (PDF), Meteoritics & Planetary Science, 33 (4), ss. 565-580, Bibcode:1998M&PS...33..565E, doi:10.1111/j.1945-5100.1998.tb01665.x, PMID 11543069, 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 21 Şubat 2024 
  56. ^ Nesvorny, D.; Jenniskens, P.; Levison, H. F.; Bottke, William F.; Vokrouhlický, David; Gounelle, Matthieu (2010), "Cometary origin of the zodiacal cloud and carbonaceous micrometeorites. Implications for hot debris disks", The Astrophysical Journal, 713 (2), ss. 816-836, arXiv:0909.4322 $2, Bibcode:2010ApJ...713..816N, doi:10.1088/0004-637X/713/2/816 
  57. ^ Brownlee, D. E.; Tsou, Peter; Aléon, Jérôme; Alexander, Conel M. O.'D.; Araki, Tohru; Bajt, Sasa; Baratta, Giuseppe A.; Bastien, Ron; ve diğerleri. (2006), "Comet 81P/Wild 2 Under a Microscope" (PDF), Science, 314 (5806), ss. 1711-1716, Bibcode:2006Sci...314.1711B, doi:10.1126/science.1135840, hdl:1885/33730, PMID 17170289, 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 21 Şubat 2024 
  58. ^ Joswiak, D. J.; Brownlee, D. E.; Matrajt, G.; Westphal, Andrew J.; Snead, Christopher J.; Gainsforth, Zack (2012), "Comprehensive examination of large mineral and rock fragments in Stardust tracks: Mineralogy, analogous extraterrestrial materials, and source regions", Meteoritics & Planetary Science, 47 (4), ss. 471-524, Bibcode:2012M&PS...47..471J, doi:10.1111/j.1945-5100.2012.01337.x 
  59. ^ Genge, M. J.; Gileski, A.; Grady, M. M. (2005), "Chondrules in Antarctic micrometeorites" (PDF), Meteoritics & Planetary Science, 40 (2), ss. 225-238, Bibcode:2005M&PS...40..225G, doi:10.1111/j.1945-5100.2005.tb00377.x, 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 13 Ocak 2013 
  60. ^ Flynn, George J.; McKay, David S. (1 Ocak 1990), "An assessment of the meteoritic contribution to the martian soil", Journal of Geophysical Research, 95 (B9), s. 14497, Bibcode:1990JGR....9514497F, doi:10.1029/JB095iB09p14497, 15 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Şubat 2024 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikrometeorit&oldid=32179030" sayfasından alınmıştır