Meteorit aşınması

Meteorit aşınması, bir meteoritin karasal değişimi anlamına gelir. Çoğu meteorit, Güneş Sistemi'nin en eski dönemlerine tarihlenir ve gezegenimizde bulunan en eski malzemelerdir. Yaşlarına rağmen karasal çevre etkilerine karşı dayanıksızdırlar. Su, klor ve oksijen, meteoritler yere ulaştıkları anda saldırırlar.

Aşınma ölçekleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir meteoritin yaşadığı değişiklik derecesini ölçmek için, Antarktika ve çöl örneklerine çeşitli niteliksel aşınma etkisi indeksleri uygulanmıştır.^[1]

En bilinen aşınma ölçeği, kondrit meteoritlerinin cilalanmış ince kesitlerinde görülen etkilere dayanmaktadır ve W0 (bozulmamış) ile W6 (yoğun değişiklik) arasında değişir. Bu ölçek, A. J. T. Jull ve diğerleri (1991) tarafından önerilmiş^[2] ve daha sonra Wlotzka (1993)^[3]^[4] ve Al-Kathiri vd. (2005)^[5] tarafından güncellenmiştir.

W0: Metalin veya troilitin görünür bir oksidasyonu yoktur, fakat ışığın geçişi sırasında limonit lekesi fark edilebilir. Genellikle yakın zamanda düşen meteoritler bu sınıfa aittir, fakat bazıları zaten W1 seviyesindedir.
W1: Metal ve troilit etrafında küçük oksit tabakalar ve küçük oksit damarları bulunur.
W2: Metalde orta düzeyde oksidasyon (yaklaşık olarak %20-60 oranında değişmiş).
W3: Metal ve troilitte yoğun oksidasyon (yaklaşık olarak %60-95 oranında değişmiş).
W4: Metal ve troilit tamamen okside (> %95 değişmiş), fakat silikatlar üzerinde değişiklik olmamıştır.
W5: mafik silikatların esas olarak çatlaklar boyunca değişiminin başlaması.
W6: Silikatların kil mineralleri ve oksitler tarafından yoğun şekilde değiştirilmesi.

Johnson Uzay Merkezi'ndeki Meteorit Çalışma Grubu, Antarktika meteoritlerinin değişikliklerini belirtmek için aşınma kategorileri A, B, C ve E'yi kullanır.^[1] Resmi tanımlamaları şunlardır:^[6]

A: Hafif paslanma; metal tanelerinde pas halkaları ve çatlaklar boyunca pas lekeleri hafiftir.
B: Orta derecede paslanma; metal tanelerinde büyük pas halkaları görülür ve iç çatlaklardaki pas lekeleri yaygındır.
C: Şiddetli paslanma; metal taneleri çoğunlukla pasla lekelenmiştir.
E: Gözle görülebilen buharlaşma mineralleri.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b P. A. Bland, M. E. Zolensky, G. K. Benedix, M. A. Sephton. "Weathering of Chondritic Meteorites 20 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."
^ Jull, A. J. T.; Wlotzka, F.; Donahue, D. J. (1991). "Terrestrial Ages and Petrologic Description of Roosevelt County Meteorites". Abstracts of the Lunar and Planetary Science Conference. 22: 667. Bibcode:1991LPI....22..667J.
^ Wlotzka, F. (1993). "A Weathering Scale for the Ordinary Chondrites". Meteoritics. 28: 460. Bibcode:1993Metic..28Q.460W.
^ Wlotzka, F.; Jull, A. J. T.; Donahue, D. J. (1995). "Carbon-14 Terrestrial Ages of Meteorites from Acfer, Algeria". Workshop on Meteorites from Cold and Hot Deserts: 72. Bibcode:1995mfch.work...72W.
^ Al-Kathiri, A.; Hofmann, B. A.; Jull, A. J. T.; Gnos, E. (2005). "Weathering of meteorites from Oman: Correlation of chemical and mineralogical weathering proxies with14C terrestrial ages and the influence of soil chemistry". Meteoritics & Planetary Science. 40 (8): 1215-1239. Bibcode:2005M&PS...40.1215A. doi:10.1111/j.1945-5100.2005.tb00185.x.
^ "Meteorite Weathering Categories". curator.jsc.nasa.gov. 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2023.

[weatheringofchondritic-1] P. A. Bland, M. E. Zolensky, G. K. Benedix, M. A. Sephton. "Weathering of Chondritic Meteorites 20 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."

[Jull-2] Jull, A. J. T.; Wlotzka, F.; Donahue, D. J. (1991). "Terrestrial Ages and Petrologic Description of Roosevelt County Meteorites". Abstracts of the Lunar and Planetary Science Conference. 22: 667. Bibcode:1991LPI....22..667J.

[Wlotzka-3] Wlotzka, F. (1993). "A Weathering Scale for the Ordinary Chondrites". Meteoritics. 28: 460. Bibcode:1993Metic..28Q.460W.

[Donahue-4] Wlotzka, F.; Jull, A. J. T.; Donahue, D. J. (1995). "Carbon-14 Terrestrial Ages of Meteorites from Acfer, Algeria". Workshop on Meteorites from Cold and Hot Deserts: 72. Bibcode:1995mfch.work...72W.

[Al-Kathiri-5] Al-Kathiri, A.; Hofmann, B. A.; Jull, A. J. T.; Gnos, E. (2005). "Weathering of meteorites from Oman: Correlation of chemical and mineralogical weathering proxies with14C terrestrial ages and the influence of soil chemistry". Meteoritics & Planetary Science. 40 (8): 1215-1239. Bibcode:2005M&PS...40.1215A. doi:10.1111/j.1945-5100.2005.tb00185.x.

[curator.jsc-6] "Meteorite Weathering Categories". curator.jsc.nasa.gov. 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]