Mekong
| Mekong Nehri | |
|---|---|
 |
|
| Kaynak | Çinghay, Çin |
| Ağız | Güney Çin Denizi |
| Havza ülkeleri | Çin, Laos, Tayland, Kamboçya ve Vietnam |
| Uzunluk | 4.350 km |
| Kaynak rakımı | 4.900 m |
| Ağız rakımı | 0 m |
| Debi | 16.000 m³/sn |
| Havza alanı | 810.000 km² |
Mekong Nehri, (Khmer dili មេគង្គ (Mékôngk), Çince: 澜沧江 (Lancang Jiang), Lao dili: ແມ່ນ້ຳຂອງ (Menam Khong), Tay dili: แม่น้ำโขง (Mae Nam Khong), Vietnam dili: Sông Mê Kông), Dünya'nın 12., Güneydoğu Asya'nın 7. en uzun nehri.
Toplam uzunluğu yaklaşık 4.900 km'dir. 810.600 km²'den daha geniş bir bölgenin sularını toplar.
Yatak[değiştir | kaynağı değiştir]
Tibet platosunda yaklaşık 5,000 m'yi aşan bir yükseltide doğan suların Çin'in Çinghay yönetim bölgesinde birleşmesiyle oluşur. Çin sınırları içinde yaklaşık 2,000 km boyunca akan Mekong'un toplam çığırının yaklaşık dörtte birini oluşturan Yukarı Mekong, Yunnan yönetim bölgesindeki yaylalardan geçerek güneye doğru dar ve derin bir vadide akar. Çin'den çıkışında yükseltisi 300 m'dir.
Daha sonra Çin-Myanmar, Myanmar-Laos ve Laos-Tayland sınırının bir bölümünü çizer. Laos'a girdiği yer olan Pak Tha'dan Luang Prabang'a kadar çığırı bir dizi ivintiyle kesilir ve Nam Beng, Nam Ou ve Nam Seng'in karışmasıyla debisi artar. Pak Lay'ın yukarı kesiminde nehir gene Tayland-Laos sınırını çizer. Vientiane'da ovaya girer ve Savannahet'e kadar, aşağı kesimi Kemmarat çağlayanlarıyla kesilen, ulaşıma elverişli güzel bir ark oluşturur. Tayland'da 117,000 km²'lik bir havzayı akaçlayan Çi ile Mun'un birleşmesinden oluşan en büyük kolunu aldıktan sonra, Mekong vadisi Hong çağlayanlarına kadar (burada düzey farkı 10 km boyunca 20 m'dir) yaklaşık 200 km süresince genişler.
Su düzeyi üzerinde yükselen kayaçlar ve adacıklar yatağı birçok kola ayırır. Daha sonra nehir Kamboçya ovasına girer, sol kıyısından üç kolunu (Se Hong, Se San, Srepok) alır, Preapatang ve Sambor çağlayanlarını aşar, Kratie'ye geçer. Dört Kol'u birçok dala ayrılır: dallardan biri Mekong'u Tonle Sap'a bağlar; girişinde Kamboçya'nın başkenti Phnom Penh'in bulunduğu iki başka dal, deltanın başını oluşturur. Sol dal Bassac, Chu Phu, Long Xuyen ve Cantho'yu sular; doğu dalı Vinh Long'u aşarak dört ağıza ayrılır. Vietnam'ın güney bölümünü oluşturan Mekong deltası, güçlü kuzeydoğu kıyı akıntılarının etkisiyle güneye doğru genişler. Ho Şi Minh kentinin güneyinde geniş bir delta oluşturarak Güney Çin Denizine dökülür.
Yaşam ve ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tayland'ın Korat Platosunun, Kamboçya'nın büyük kesiminin ve Annam Sıradağlarının batı yamaçlarının sularını toplayan Aşağı Mekong, delta bölgesinde Sang Tien Giang ve Hau Giang adını taşıyan iki kola ayrılır. Nehrin su toplama havzası Yunnan'ın güneyinde yüzey şekilleri, toprak yapısı ve bitki örtüsü bakımından büyük benzerlikler gösterir. Laos'un başkenti Vientiane (Viangchan) ile Kamboçya'nın başkenti Phnom Penh, Mekong Nehri kıyısında yer alır.
Nehrin ortalama yıllık debisi, Kamboçya'nın orta kesimindeki Kratie'de en yüksek miktara ulaşır. Nehir aşağı çığırında daha çok yağmur sularıyla beslenir. Muson rüzgarlarının getirdiği yağmurlar akış miktarını etkiler. Nehrin taşıdığı su miktarı, temmuz-ekim arasında esen güneybatı Muson rüzgarları sırasında en yüksek noktasına ulaşır, kasım-mayıs arasında esen kuzeydoğu muson rüzgarları sırasında da en düşük düzeyine iner.
Kamboçya'nın toplam nüfusunun yaklaşık üçte biri Aşağı Mekong havzasında yaşar. Nüfus delta bölgesinde ve Korat Platosunda toplanmıştır. Halkın yaklaşık yüzde 90'ı tarımla uğraşır. Havzanın başlıca ürünü pirinçtir, ama uzun süren kurak dönemde sulama yapılmaksızın yetiştirilmesi olanaksızdır.
Çevre sorunları[değiştir | kaynağı değiştir]
1957'de Birleşmiş Milletler Asya ve Uzakdoğu Ekonomik Komisyonu (ECAFE) tarafından Mekong Nehri Kalkınma Projesi başlatıldı. Proje, hidroelektrik enerji üretecek ve sulama, taşkın denetimi, akaçlama, ulaşım, su dağıtımı ve içme suyu alanlarında gelişme sağlayacak tesislerin tamamlanması için Laos, Tayland, Kamboçya ve Vietnam'ın işbirliği yapmalarını öngörmektedir. Laos, Tayland ve Vietnam 1980'lerin başında havzanın su kaynaklarından daha iyi biçimde yararlanabilmek için işbirliği yapmaya karar verdiler.
