Marsi
Marsi; 19. yüzyılın sonlarında tarım arazisi için boşaltılan Fucinus Gölü'nün doğu kıyısındaki Marruvium'u merkez edinen, Eski İtalya'daki bir İtalik halktı. Yaşadıkları bölge bugün Marsica olarak adlandırılıyor. Roma Cumhuriyeti döneminde bölge halkı şimdi Marsice olarak adlandırılan bir dili konuşuyordu. Birkaç yazıt ve açımlama (glos) ile tasdiklenmiştir. LINGUIST List, onu Umbriya dil grubuna dahil ediyor.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk olarak Vestinler, Pelinyi ve Marrukinler ile birlikte bir konfederasyonun üyeleri olarak adı geçmiştir.[1] MÖ 308'de Samnitlere katıldılar[2] ve dolayısıyla da MÖ 304'te Roma'nın müttefiki oldular.[3] Toprak kaybıyla cezalandırıldıkları kısa süreli bir isyandan iki yıl sonra[4] Roma ittifakına yeniden kabul edildiler ve Sosyal Savaş'a kadar sadık kaldılar, birlikleri[5] her daim İtalyan kuvvetlerinin çiçeği olarak görülmüştür.[6] Marsi isyancılarının ön plana çıkması nedeniyle genellikle Marsik Savaşı olarak bilinen bu savaşta, liderleri Q. Pompaedius Silo'nun komutasında tüm eşitsizliğe karşın cesurca savaştılar ve savaşın sonucu, sıklıkla yenilgiye uğramalarına rağmen müttefiklerin serbest bırakılması oldu.
Gölün kuzeybatı köşesine yakın Latin kolonisi Alba Fucens, MÖ 303'te bitişik olduğu Ek topraklarında kuruldu; böylece 3. yüzyılın başlarından itibaren Marsiler - daha batıdaki Latin kolonisi Carsioli hariç (MÖ 298) - Latince konuşan bir toplulukla temas haline girdi. Bölgenin en eski saf Latince yazıtları, Supinum mahallesinden C.I.L. ix. 3827 ve 3848 gibi görünüyor; karakteristik özellikleri genellikle Gracchan dönemine ait ancak biraz daha erken de olabilir.
Mommsen;[7] Sosyal Savaş'ta Pompaedius Silo'nun bütün madeni paralarında Latince "Italia" yazısına sahip olduğuna, diğer liderlerinse bir durum hariç Oskanca kullandığına dikkat çeker.
Dil[değiştir | kaynağı değiştir]
| Marsice | |
|---|---|
| Ana dili olanlar | Marruvium |
| Bölge | Abruzzo'daki Marsica |
| Ölü dil | yaklaşık MÖ 150 |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Yazı sistemi | Adaklardaki yazıtlar |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | ims |
| Dilbilimci listesi | ims |
| Glottolog | mars1253[8] |
 Marsilerin konumu. Fucinus Gölü'nün güneyindeki Marsiler sağ altta gösterilmiştir. | |
Külliyat[değiştir | kaynağı değiştir]
Marsice yazıtları, alfabenin tarzına göre yaklaşık MÖ 300 - MÖ 150 yılları arasına (orta Roma Cumhuriyeti) tarihlendirilir. Conway; biri Ortona'dan, ikişer tane de Marruvium, Lecce, Trasacco ve Luco'dan olmak üzere toplam dokuz yazıt listeler. Ayrıca Latince formunda birkaç açımlama (glos), yer adı ve bir düzine şahıs adı vardır.[9]
Sesbilim[değiştir | kaynağı değiştir]
Dilleri o tarihteki Roma Latincesinden çok az farklıdır; açıkça alakalı görünen biçimler düşünüldüğünde - örneğin Fucino yerine Fougno - bu sadece bir yazım mevzusu da olabilir. Son hecelerde ai, ei ve oi ikili ünlülerinin tümü e olmuştur. Öte yandan kabilenin adının eski hali (yönelme çoğulu Martses = Latince Martiis) onun türemesini ve -tio-'nun -tso-'ya ıslıklılaşmasını gösterir, Oskancaya uygun ancak Klasik Latinceye yabancı bir durumdur.
Fucinus Gölü Bronzu[değiştir | kaynağı değiştir]
Fucinus Gölü Bronzu, 1877'de göl tamamen boşaltılırken Luco yakınlarındaki göl yatağından alınan yazılı bir bronz plaktı. Gölün kapladığı bir yerleşim yerindeydi. Bronz, yayınlanması için fotoğrafının çekildiği Prens Alessandro Torlonia Müzesi'ne yerleştirilmişti. 1894'te kayboldu, kimse bir daha bulamadı ve o zamandan beri de görülmedi. Fotoğrafın metni aşağıdaki gibidir: [9]
- caso cantouio | s aprufclano cei | p apur finem e..| salicom
- en ur | bid casontonio | socieque dono | m ato.er.a[n]ctia | pro
- le[gio]nibus mar | tses.
Marsi lejyonları (pro le[gio]nibus martses) adına yerel tanrıça(lar) Anctia'ya (a[n]tia) adanmış - belki de domuzlardan (apruf) oluşan - bir adak (donom) gibi görünüyor ya da bunu anlatıyor; gerisi ise kesin değil.[9]
Din[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanrıça Angitia'nın baş tapınağı ve korusu; Fucinus Gölü'nün güneybatı köşesinde, Claudius'un elçisinin (Prens Torlonia tarafından restore edildi) ve Luco dei Marsi köyünün girişine yakın duruyordu. Ona (veya onlara, sonraki yazıtta çoğul halde geçmekte) merkezi dağlık bölgelerde,[10] bir şifa tanrıçası olarak (özellikle de yılan ısırıklarını tılsım ve Marsi ormanlarının bitkileriyle tedavi etmede uzmandı ki bu, yerel halk tarafından modern zamanlara kadar taşındı[11]) yaygın bir şekilde tapılıyordu. Ülkeleri, Roma tarafından büyücülüğün yuvası olarak görüldü.[12]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Oskancadan Latin alfabesine fonetik transkripsiyon için bkz, ör. bu sayfa 25 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. veya bu sayfa 29 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Bütün Oskanca para yazıları tersten yazılmıştır.
- ^ Conway 1911 cites: Livy viii. 29, cf. viii. 6, and Polybius ii. 24, 12.
- ^ Conway 1911 cites: Liv. ix. 41.
- ^ Conway 1911 cites: Liv. ix. 45.
- ^ Conway 1911 cites: Liv. x. 3.
- ^ Conway 1911 states: e.g. Liv. xliv. 46.
- ^ Conway 1911 states: e.g. Horace Odes ii. 20, 18.
- ^ Conway 1911 cites: Unteritalische Dialekten, p. 345.
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Marsian". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ a b c Conway 1897.
- ^ Conway 1911 cites: Sulmo, C.I.L. ix. 3074, Furfo Vestinorum, ibid. 3515
- ^ Conway 1911 states: see A de Nino's charming collection of Usi e costumi abrusszest.
- ^ see Hor. Sat. i, 9, 29, Epod. 17, 28, &c.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Conway, Robert Seymour (1897). Bir Dil Bilgisi ve Sözlükçeyle Düzenlenmiş İtalik Lehçeler. Cambridge: University Press. ss. 289-299.
- Atıf
- Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Conway, Robert Seymour (1911). "Marsi". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 17 (11. bas.). Cambridge University Press.
- Conway, R. S. The Italic Dialects. ss. 290 seq.
