Ekçe
| Ekçe | |
|---|---|
| Aequi dili | |
| Ana dili olanlar | Ek / Aequi ülkesi |
| Bölge | Latium, Doğu-Merkez İtalya |
| Dönem | MÖ 5. - 3. yüzyıl |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | xae |
| Dilbilimci listesi | xae |
| Glottolog | aequ1239[1]aequ1238 eski kod[2] |
 Abraham Ortelius'un 1595'te yayımlanan Antik Latium haritası | |
Ekçe veya Aequi dili; Romalıların, Ekler (Aequi) ve Aequium sömürgecileri (Aequicoli) diye adlandırdığı, Kuzeydoğu Latium'un Alban Tepeleri'nde ve onların doğusundaki Merkez Apeninler'de yaşamış olan halk tarafından, erken ve orta Roma Cumhuriyeti döneminde yani yaklaşık MÖ 5. yüzyıldan Roma ordusuna yenilip ardından Romalılaştıkları MÖ 3. yüzyıla kadar konuşulduğu düşünülen soyu tükenmiş bir İtalik dildir. Bölge, Roma'dan gelen Latince konuşan kişiler tarafından yoğun bir şekilde kolonize edildiğinden oradaki yazıtların çoğu Latincedir. Farklı bir lehçede olduğu görülen iki tarihsiz yazıt; bilim insanları tarafından aslında, Roma öncesi kabilenin tümünün dilini temsil ettiği varsayımıyla Ekçe olarak adlandırılmıştır. Dilin, Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik koluna ait olduğu bilgisinden fazlasını söylemek için yeterli metin bulunmamaktadır.
Külliyat[değiştir | kaynağı değiştir]
Ekçe, iki yazıtla yetersiz bir şekilde belgelenmiştir. Conway'in İtalik yazıtlar yayını; buraya bir sözlükçe, birkaç yer adı ve birkaç düzine kişisel ad ekliyor ama bunların hangilerinin kesinlikle endonim, hangilerinin Latince konuşan halkın kullandığı Latince egzonimler olduğu ayrımını yapmıyor.[3] Her iki durumda da aynı olmaları mümkün ancak böyle bir hipotez henüz kanıtlanmadı.
Alba Fucens yazıtı, ALBSI PATRE yazan bir bronz plakadır.[4] Conway, ilk kelimeyi *albe(n)si (yönelme hali) olarak yeniden oluşturmuştur. Baldi, metni Latinceye Albano patri (iki yön. hali) diye çevirmiştir, Türkçesi "(Tanrı) Alban Baba'ya"dır.[5]
İkinci belge, Petrella Salto'daki Cliternia (Capradosso) yazıtıdır, bir pınarda bulunan bu yazılı taş, doğası gereği bağlamından ayrılmıştır (tepeden aşağa yuvarlanmıştır).[6] Metin:[3]
- VIA INFERIOR | PRIVATAST| T VMBRENI C F |
- PRECARIO | ITVR | PECVS PLOSTRV | NIQVIS AGAT
Yolun özel olduğunu, geçişin Gaius'un oğlu Titus Umbrenus'un izniyle olduğunu ancak yük hayvanlarının yasak olduğunu bildiren bir uyarıdır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Aequian". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "eski kod". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ a b Conway, Robert Seymour (1897). The Italic Dialects. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 301-305.
- ^ Ernout 1916, ss. 43–44 gives the CIL number, as the inscription was originally taken to be early Latin: CIL I2 385, VI 3672, IX 4177.
- ^ Baldi, Philip (2002). The Foundations of Latin. Trends in Linguistics: Studies and Monographs. Berlin: Mouton de Gruyter. s. 122.
- ^ CIL IX, 4171, according to Ernout 1916, s. 45.
Ek kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ernout, Alfred (2009) [1916]. Recueil de Textes Latins Archaïques (Fransızca). Internet Archive.