Litvanya'da yolsuzluk
| Siyasi yolsuzluk |
|---|
| Kavramlar |
| Ülkelere göre |
Litvanya'da yolsuzluk, Litvanya'da yolsuzluğun önlenmesini ve varlığını ifade eder.
Özet[değiştir | kaynağı değiştir]
Freedom House'un hazırladığı 2020 Dünya Özgürlük Raporu, yolsuzluğun Litvanya'da bir sorun olmaya devam ettiğini belirtiyor ancak ilgili ana alanlar için yüksek puanlar veriyor: resmi yolsuzluğa karşı güçlü ve etkili korumalar (4 üzerinden 3), hükümetin açıklığı ve şeffaflığı (4 üzerinden 3) ve bağımsız yargı (4 üzerinden 3).[1]
Avrupa Yolsuzlukla Mücadele ve Devlet İnşası Araştırma Merkezi (ERCAS), Litvanya'nın kapsamlı bir yolsuzlukla mücadele yasal tabanına sahip olmasına rağmen kolluk kuvvetlerinin zayıf olduğunu belirtiyor.[2] Merkez tarafından yayınlanan 2019 Kamu Bütünlüğü Endeksi'nde Litvanya, 117 ülke arasında 30. sırada yer alıyor.[3]
Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan Flash Eurobarometer 482: İşletmelerin AB'de Yolsuzluğa Karşı Tutumları'na göre, şirket yöneticilerinin yalnızca %15'i iş yaparken yolsuzluğun bir sorun olduğunu belirtti.[4] STT tarafından yayınlanan 2019 Litvanya Yolsuzluk Haritası raporu, rüşvet ödeyen işletmelerin yüzdesinin son on yılda kademeli olarak azaldığını, işletmelerin yalnızca %9'unun son 5 yılda ve %5'inin son 12 ayda rüşvet ödediğini belirtmektedir.[5]
Avrupa Birliği'nin 2021 Küresel Yolsuzluk Barometresi'ne (GCB EU 2021) göre, Litvanyalıların %48'i hükümetin yolsuzlukla mücadelede kötü performans gösterdiğini düşünürken, %42'si hükümetin iyi performans gösterdiğini düşünüyor; bu oran sırasıyla %49 ve %43 olan AB ortalamasıyla neredeyse eşleşiyor.[6]
Kapsam[değiştir | kaynağı değiştir]
GCB EU 2021 raporuna göre insanlar, yolsuzluğun en fazla olduğu kurum veya kişilerin şunlar olduğunu düşünüyor: milletvekilleri (%33), şirket yöneticileri (%27), yerel yönetim temsilcileri ve belediye başkanları (%21), hakimler ve savcılar (%21).[6] Raporda son 12 ayda hizmete göre en sık görülen rüşvet vakaları şöyle sıralanıyor: Sağlık kurumları (%19), kimlik belgeleri (%6) ve polis (%4).[6]
STT tarafından yayınlanan 2019 Litvanya Yolsuzluk Haritası raporu; nüfus, şirket yöneticileri ve kamu görevlileri anketlerine dayalı bir genel bakış sunuyor. İnsanlar arasında yapılan bir ankete göre, en yaygın yolsuzluk biçimleri şunlardır: adam kayırma, siyasi patronaj ve rüşvet.[5] En yaygın yolsuzluk vakalarının sağlık kurumları, mahkemeler, parlamento, belediyeler ve siyasi partilerde olduğu algılandı.[5]
Baltijos tyrimai'nin 2019'da yaptığı bir ankete göre insanların %69'u polise, %62'si Litvanya Anayasa Mahkemesi'ne ve %55'i STT'ye güveniyordu.[7] Ancak halkın yalnızca yüzde 39'u savcılara ve yüzde 33'ü mahkemelere güvendi. Vilmorus tarafından 2020'de yapılan bir anket, ankete katılanlar tarafından en çok yolsuzluğun algılandığı alanların sağlık (%47), mahkemeler (%37) ve parlamento (%30) olduğunu gösterdi.[8] Aynı anket, Litvanyalıların yolsuzluğu ülkedeki dördüncü en ciddi sorun olarak gördüklerini belirtiyor. Ankete katılanların yalnızca %3'ü önceki yıl rüşvet verdiğini itiraf etti.
Uluslararası sıralamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Endeks | Sıralama | İncelenen ülkeler |
|---|---|---|
| 2022 Yolsuzluk Algısı Endeksi | 33. | 180 |
| 2019 ERCAS Kamu Dürüstlüğü Endeksi | 30. | 117 |
Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2022 Yolsuzluk Algısı Endeksi'ne göre Litvanya, endekste yer alan 180 ülke arasında 33. sırada yer alırken, en dürüst kamu sektörüne sahip ülke olarak ilk sırada yer aldı. Endeks, ülkeleri 0'dan ("yüksek derecede yolsuzluk") 100'e ("çok temiz") kadar puanlıyor ve ardından ülkeleri puana göre sıralıyor. Litvanya, 2022'de 62 puan aldı. Karşılaştırma için, 2022'deki en iyi puan 90 (1. sırada), en kötü puan 12 (180. sırada) ve ortalama puan 43 idi.[9][10]
Yolsuzlukla mücadele mekanizmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel Soruşturma Servisi (STT, Litvanca: Specialiųjų tyrimų tarnyba), Litvanya'da yolsuzlukla mücadele eden ana kolluk kuvvetidir. Diğer kolluk kuvvetleri de yolsuzlukla mücadelede önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle, Mali Suç Soruşturma Servisi (FNTT, Litvanca: Finansinių nusikaltimų tyrimo tarnyba) kara para aklama ve önemli mali dolandırıcılık faaliyetlerini araştırır. Litvanya Ulusal Denetim Bürosu (Valstybės kontrolė), devlet fon ve kaynaklarının yönetiminin ve kullanımının hukuka uygunluğunu ve etkinliğini de denetleyen yüksek denetim kurumudur.[11]
2019 yılında, yolsuzluk veya diğer ihlalleri bildirenlere yasal korumanın yanı sıra ücret ve diğer tedbirleri sağlayan İhbarcıların Korunmasına Dair Kanun yürürlüğe girdi.[12] Litvanya'da lobicilik, 2001 tarihli Lobicilik Yasası ile düzenlenmektedir.[13] AB Üyeleri Araştırma Servisi'nin 2016 tarihli raporuna göre Litvanya, lobiciler için davranış kurallarına ve zorunlu kayıtlara sahip olan birkaç AB ülkesinden biridir.[14]
Yolsuzlukla mücadele sözleşmeleri ve kuruluşları[değiştir | kaynağı değiştir]
Litvanya, aşağıdakilerin bir üyesidir:
- Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO) (kurucu devlet; 1 Mayıs 1999) [15]
- BM Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Sözleşmesi (9 Mayıs 2002'de imzalandı) [16]
- Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi (8 Mart 2002'de imzalandı) [17]
- Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Medeni Hukuk Sözleşmesi (17 Ocak 2003'te imzalandı) [18]
- Birleşmiş Milletler Yolsuzluğa Karşı Sözleşme (21 Aralık 2006'da imzalandı) [19]
- Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Akademisi (IACA) (22 Mart 2013'te üye oldu) [20]
- OECD Rüşvetle Mücadele Sözleşmesi (16 Mayıs 2017'de imzalandı)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Lithuania: Freedom in the World 2020 Country Report". Freedom House. 5 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "A Diagnosis of Corruption in Lithuania – ERCAS – European Research Centre for Anti-Corruption and State-Building". 19 Ekim 2017. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.
- ^ "Index of Public Integrity". European Research Centre for Anti-Corruption and State-Building. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Flash Eurobarometer 482: Businesses' attitudes towards corruption in the EU". Eurobarometer. December 2019. 25 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ a b c Švedkauskienė, Margarita. "The Lithuanian Map of Corruption: Businesses' Attitudes and Experience". STT. 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ a b c Global Corruption Barometer, European Union 2021, Citizens' Views and Experiences of Corruption (PDF), Transparency International, June 2021, 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 26 Ağustos 2021
- ^ "Pokyčiai visuomenės požiūryje į institucijas: pasitikėjimas bankais augo, Vyriausybe ir STT – krito". LRT. 22 Haziran 2019. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Corruption on decline in Lithuania, survey suggests". LRT. 17 Ocak 2020. 3 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Corruption Perceptions Index 2022: Lithuania". Transparency.org (İngilizce). 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023.
- ^ "The ABCs of the CPI: How the Corruption Perceptions Index is calculated". Transparency.org (İngilizce). 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023.
- ^ "About the area of activity". National Audit Office of Lithuania. 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Republic of Lithuania - Law on Protection of Whistleblowers" (PDF). Prosecutor General's Office of the Republic of Lithuania. 28 Kasım 2017. 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Republic of Lithuania - Law on Lobbying Activities". Office of the Seimas of the Republic of Lithuania. 27 Haziran 2000. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Regulation of lobbying across the EU" (PDF). European Parliament. December 2016. 22 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "20th General Activity Report (2019) of the Group of States against Corruption". European Public Prosecutor’s Office. 25 Mart 2020. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "United Nations Convention against Transnational Organized Crime". United Nations. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Chart of signatures and ratifications of Treaty 191". Council of Europe. 25 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Chart of signatures and ratifications of Treaty 174". Council of Europe. 25 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Signature and Ratification Status". United Nations Office on Drugs and Crime. 11 Ağustos 2021. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.
- ^ "Parties and Signatories". International Anti-Corruption Academy. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2021.