Koçgiri aşireti

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Koçgiri Aşiretinin liderlerinden ve Koçgiri İsyanının lideri olan Alişir ve eşi.

Koçgiri aşireti veya Koçkiri aşireti,[1] Çoğunlukla Sivas'ın İmranlı ve Zara ilçelerinde yaşayıp Kayseri, Tunceli, Erzincan ve Kahramanmaraş illerinde de görülmektedir. Alevi itikadına bağlı, Kürtçenin Kurmanci lehçesini konuşun bir aşiretdir. Aşiretin etnik yapısına bakacak olursak Koçgiri Aşiret mensupları kendilerini Kürt olarak görürken İngiliz Sir Mark Skayes ise kürt değil Türkmen Aşireti olduğunu savunmuştur. Aşiret İran'nın Horasan Bölgesinden gelmiştir.[2][3]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Koçgiri adı Kürtçe "Büyük göç" kelimesinden gelmektedir. Bu kelime Dersim bölgesinde büyük boynuz anlamına da gelmektedir. Koça Gir büyük göçün Kürtçe deki karşılığıdır. Aşiretler bu isim altında toplanmışlar ve Koçgiri Aşireti Federasyonunu oluşturmuşlardır.

Koçgiri yöresi[değiştir | kaynağı değiştir]

Sivas'ın İmranlı ilçesinde Koçgiri aşiretinin yaşadığı köyler ve ayrıca başta Zara olmak üzere diğer ilçelerle başka illerin sınırları içerisinde kalmakla birlikte bu bölgenin etrafındaki bulunan köylerden oluşan ve kültürel bütünlüğe sahip olan bir yöredir.[4]

Koçgiri İsyanı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mart 1921'de, aşiret reisleri ve Kürdistan Teali Cemiyeti üyeleri Alişan ve Haydar Beylerin desteğiyle Sivas'ta başlayan ve devam eden Koçgiri İsyanı, 11 Nisan 1921 tarihinde Ankara Hükûmeti tarafından uygulanan bastırma hareketi ile kısa sürede son bulmuştur. İsyan, Nurettin Paşa ve Topal Osman yönetimindeki Abazıkalı Giresun Gönüllü Alayları tarafından bastırılmıştır.[5]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Qayıb Türkler-Etnik Cuğrafya Bakımından Kürtleşen Türkmen Eshiretleri-Ali Rıza Özdemir-2014-304s". Turuz - Dil ve Etimoloji Kütüphanesi. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  2. ^ Mélikoff, Irène; Alptekin, Turan (1993). Uyur İdik Uyardılar Alevîlik-Bektaşîlik Araştırmaları. Cem Yayınevi. s. 104.
  3. ^ "Koçgiri Aşiretinin Yapısı ve Kökeni • Dersim Gazetesi". Dersim Gazetesi. 3 Şubat 2019. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022. 
  4. ^ Zara Koçgiri Sancağı ve İmranlı Çit Yöresi Tarihi, Murat Uğraş, Dorlion Yayınevi, 2021
  5. ^ "Dr Suat Akgül, Atatürk Döneminde Bölücülük ve Bölücülüğe Karşı TBMM'de Çözüm Önerileri". 6 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2006.