İçeriğe atla

KDE

Vikipedi, özgür ansiklopedi
K Masaüstü Ortamı
KDE Plasma 5
Geliştirici(ler)KDE Geliştirme Takımı
İşletim sistemiLinux, BSD
TürMasaüstü ortamı
LisansGPL ve diğerleri
Resmî sitesikde.org
kde.org.tr

KDE (K Desktop Environment - K Masaüstü Ortamı) Unix ve Unix benzeri işletim sistemleri için geliştirilmiş bir masaüstü ortamıdır. Trolltech' in QT kütüphanesi ve kendine ait KDE kütüphaneleri (kdelibs olarak adlandırılır) kullanılarak geliştirilen KDE, GNU/Linux, Solaris, BSD' ler (FreeBSD, NetBSD, OpenBSD vb. Unix ve Unix benzeri işletim sistemleri üzerinde çalışmasının yanı sıra (Mac OS X dahil) Cygwin aracılığıyla da Microsoft Windows üzerinde de çalışabilmektedir. KDE 4.0.0 sürümü, kullandığı QT 4 kütüphanelerinin Windows'ta doğrudan çalışabilmesi sayesinde Windows üzerinde cygwin katmanı olmadan çalışabilmektedir.

K harfinin, başlarda Kool sözcüğünün kısaltması olması düşünülmesine rağmen, kısa süre içinde herhangi bir anlam ifade etmemesine karar verildi.

Tasarının maskotu, Konqi isminde yeşil bir ejderhadır.

KDE masaüstü ortamının Qt5 üzerinde geliştirilmeye başlanmasıyla üç temel bileşene ayrılmıştır;

  • KDE Plasma—Masaüstü ortamı bileşenlerini oluşturur.Sürüm döngüsü üçer aylık dönemlerden oluşur.
  • KDE Frameworks—Yazılım kütüphaneleri ve geliştirme bileşenlerini oluşturur. Sürüm döngüsü aylık dönemlerden oluşur.
  • KDE Applications—KDE uygulamalarını bulundurur. Sürüm isimlerini yayın tarihinden alır.

Qt 5 üzerinde geliştirilen KDE masaüstü ortamının Sürüm döngüsü

KDE 4 Sonrası (Qt 5 -tabanlı yazılım)
Tarih Sürüm Tarih Sürüm Tarih Sürüm
KDE Frameworks 5 KDE Plasma 5 KDE Applications
7 Temmuz 2014 KDE Frameworks 5.0 yayınlandı [1] 15 Temmuz 2014 KDE Plasma 5.0 yayınlandı [2] 17 Aralık 2014 KDE Applications 14.12 yayınlandı [3]
7 Ağustos 2014 KDE Frameworks 5.1 yayınlandı [4] 15 Ekim 2014 KDE Plasma 5.1 yayınlandı [5]
12 Eylül 2014 KDE Frameworks 5.2 yayınlandı [6]
7 Ekim 2014 KDE Frameworks 5.3 yayınlandı [7]
6 Kasım 2014 KDE Frameworks 5.4 yayınlandı [8]
11 Aralık 2014 KDE Frameworks 5.5 yayınlandı [9]


Geçmiş

[değiştir | kaynağı değiştir]

KDE 1996 yılında Matthias Ettrich tarafından; Tübingen Üniversitesi'nde okurken geliştirilmiştir. O dönemde UNIX ile sorunlar yaşayan Ettrich, bir newsgroup'a attığı iletiyle aradığı yazılımları ve nasıl hissettiğini yazmıştır. Kullanımı kolay olan bir masaüstü ortamını, o dönemde kız arkadaşı kullanmakta zorluk çekiyor diye başlatmıştır. Bu oldukça ilgi çekmiş ve KDE projesi doğmuştur.

En başta; Qt toolkit kullanan KDE, birçok KDE/Qt yazılımı çıkarmıştır. 1997 itibarıyla de çok daha gelişmiş yazılımlar çıkmıştır. Qt'deki lisans sorunları yüzünden, iki yeni proje başlamıştır. Bunlardan ilki Harmony, ikincisi de GNOME projeleridir.

1998'in kasım ayında Qt toolkit'in açık kaynakla Q Public License (QPL) 'ı çıkarmasıyla KDE Free Qt foundation kurulmuş ve Qt özgür olma garantisi altına alınmıştır.

GPL ile uyum sorunları çözüldükten sonra, Qt 4.0 ile artık Unix, Mac ve Windows platformlarında da çalışır hale gelmiş bu da KDE'yi bu platformlara da taşımıştır.

KDE ve GNOME Freedesktop.org üyesidir ve Unix masasüstü ortamını geliştirmek için her ne kadar aralarında dostça bir rekabet olsa da birlikte uğraşırlar.

  • KDE 1.0
    KDE 1.0
  • KDE 2.0
    KDE 2.0
  • KDE 3.0
    KDE 3.0
  • KDE 3.5
    KDE 3.5
  • KDE 4.0
    KDE 4.0
  • KDE Plasma 5
    KDE Plasma 5

KDE Tasarısının düzenlenmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikipedi gibi birçok açık kaynak tasarısı katılımcıların gönüllü ve özverili katkılarıyla gerçekleşmektedir. Ancak Novell (SuSE), Trolltech ve Mandriva gibi şirketler de birçok geliştiricisini tasarının içinde çalıştırmaktadır. Bu katılımcılarla birlikte KDE'ye birçok kod, tercüme ve sanatsal destekte bulunulmaktadır. Birçok sorun e-posta listelerinde tartışılmakta ve çözülmektedir.

Bunun yanı sıra; IBM ve Dell de başta olmak üzere; Ubuntu tasarısının sahibi Mark Shuttleworth yaptığı yüksek bağış ile (15 Ekim 2006) KDE'nin en büyük sponsoru olmuştur. Nokia da yeni sponsorlardan biridir ve yeni cep telefonlarında KDE'nin kullanılabilirliğini araştırmaktadır.

KDE geliştiricilerinin yanı sıra; özellikle önemli ve resmî değişiklikler kde-core-devel listesi tarafından yapılmaktadır. Kendileri kaynak geliştiriciler olarak tanımlanırlar. Uzun süredir KDE'ye katılım gösterirler ve oylama yerine e-posta listelerinde tartışmaların çözülmesiyle sonuca giderler.

Geliştiricilerin Dünya'nın dört bir yanından katılım göstermesinin yanı sıra, tasarının en fazla katılımcısı Almanya'dan olmaktadır. Sunucuları Kaiserslautern ve Tübingen Üniversitelerinde bulunmaktadır. KDE toplantıları da Almanya'da yapılmaktadır.

Başlıca KDE yazılımları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bunların yanı sıra; kdeedu'de KDE'ye özgü eğitim yazılımları, kdegamesde KDE'ye özgü oyunlar ve kdetoysda da masaüstü oyuncakları ve eğlenceleri bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için; KDE uygulamaları listesi

Sürüm dönemleri ve sürüm numaraları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana sürümlerin geçmişi
Tarih Sürüm
KDE 1
14 Ekim 1996 Proje Matthias Ettrich tarafından duyuruldu[10]
12 Temmuz 1998 KDE 1.0 çıktı[11]
6 Şubat 1999 KDE 1.1 çıktı[12]
KDE 2
23 Ekim 2000 KDE 2.0 çıktı[13]
26 Şubat 2001 KDE 2.1 çıktı[14]
15 Ağustos 2001 KDE 2.2 çıktı[15]
KDE 3
3 Nisan 2002 KDE 3.0 çıktı[16]
28 Ocak 2003 KDE 3.1 çıktı[17]
3 Şubat 2004 KDE 3.2 çıktı[18]
19 Ağustos 2004 KDE 3.3 çıktı[19]
16 Mart 2005 KDE 3.4 çıktı[20]
29 Kasım 2005 KDE 3.5 çıktı[21]
KDE 4
11 Ocak 2008 KDE 4.0 çıktı[22]
29 Temmuz 2008 KDE 4.1 çıktı[23]
27 Ocak 2009 KDE 4.2 çıktı[24]
4 Ağustos 2009 KDE 4.3 çıktı[25]
9 Şubat 2010 KDE 4.4 çıktı[26]
10 Ağustos 2010 KDE 4.5 çıktı[27]
9 Ocak 2011 KDE 4.6 çıktı[28]
27 Temmuz 2011 KDE 4.7 çıktı[29]
25 Ocak 2012 KDE 4.8 çıktı[30]
1 Ağustos 2012 KDE 4.9 çıktı[31]
6 Şubat 2013 KDE 4.10 çıktı[32]
14 Ağustos 2013 KDE 4.11 çıktı[33]

Tasarının tarihine göre, KDE oldukça sık bir şekilde yeni sürümlerle çıkmaktadır. Öngörülen tarihten bir iki hafta geciktiği olmuştur, tarihinde en uzun geçiken sürüm, kodlardaki güvenlik açıkları nedeniyle bir aydan uzun süre ertelene KDE 3.1 sürümü olmuştur.

Ana sürümler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şu ana kadar 22 adet ana sürüm gerçekleşmiştir. 1.0, 1.1, 2.0, 2.1, 2.2, 3.0, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 4.0, 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.8, 4.9 ve 4.10

KDE 2'de hazırlanmış yazılımlar, KDE 3'e uyumsuzdur. KDE 1 ve 2'deki de API değişiklikleri yüzünden uyum sorunları yaşanmıştır.

Her büyük sürüm duyurusu yapıldığında, bir sonraki ana sürüm için çalışmalar başlar. KDE 4'te Qt 4.x baz olarak kullanılacak ve birçok değişiklikler olacaktır. Ana sürüm numaraları büyük değişiklikleri gösterir. KDE4 tamamen tekrar yazılmıştır, KDE3'ten tamamen farklıdır.

Ara sürümler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ara sürümlerde 3 adet sürüm numarası vardır, örn. KDE 1.1.1 ve genelde hataları çözmek için veyahut da küçük değişiklikler ve kullanılış kolaylığını artırmak için kullanılır. Ara sürümleri daha kısa sürelerde gerçekleşir. Ara sürümlerde büyük değişiklikler olmaz. Sadece küçük güncellemeler bulunur.

Adlandırmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok KDE yazılımı isminin başında ya da sonunda K harfini içerir. Genelde bu harf büyük yazılır ama bazı istisnalar da mevcuttur. (Amarok ve kynaptic gibi) Bazen de eğer ki özgün kelime Q ya da C ile başlıyorsa, bu harfin yerini K alır (Konsole ve Kuickshow gibi).

Mimari

[değiştir | kaynağı değiştir]

KDE mimarisinde başlıca şu mimaride işler:

  • aRts - ses sistemi
  • DCOP - işlemler arasındaki sistem komünikasyonu
  • KHTML - HTML işlemcisi
  • KIO - KDE yazılımlarında network açıklığı ile ulaşımı
  • Kiosk - KDE'nin daha fazla kontrol edilen bir ortam olmasının engellenmesi
  • Kwin - Pencere yöneticisi
  • KConfigXT - XML dosyalarının işleyişi
  • Qt - Platformlar arası grafiksel bir toolkit
  • XMLGUI - UI elementlerinin menu ve araç çubuklarında XML dosyalarını açabilmesi

Paketleme

[değiştir | kaynağı değiştir]

KDE'nin büyüklüğüne karşın KDE birkaç küçük pakete bölünmüştür. Nedeni ise kurulumu kolaylaştırmaktır.Mobil sürümler ve özelleştirilebilir sürümler için KDE 4.7 sürümü ve sonrası bazı paketlerin içerisindeki programlar ayrı birer paket haline getirilmiştir.

Yerelleştirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

KDE projesinde yer alan programlar kendi bünyesinde bulunan çeviri sistemi üzerinden gönüllüler tarafından yapılmaktadır. Yerelleştirme ekibi iletişimleri posta listesi üzerinde koordine etmektedir.Çeviri ekibine katılmak için sadece posta listesine üye olmak yeterlidir.

Türkçe yerelleştirme ekibi posta listesi: https://mail.kde.org/mailman/listinfo/kde-l10n-tr 26 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Paket İçeriği Paket İçeriği Paket İçeriği
analitza --- ark --- blinken ---
cantor --- filelight --- gwenview ---
jovie --- kaccessible --- kactivities ---
kalgebra --- kalzium --- kamera ---
kanagram Kelimelerin şifreli olarak kullanıldığı bulmaca benzeri bir oyun kate --- kbruch ---
kcalc --- kcharselect --- kcolorchooser ---
kde-base-artwork --- kde-baseapps --- Kde-i10n KDE'yi uluslararasılaştırma
kde-runtime --- kde-wallpapers --- kde-workspace ---
kdeadmin --- kdeartwork Daha fazla sanatsal işler (ekran koruyucu, duvar kağıdı, simge vs.) kdegames Oyunlar
kdegraphics-mobipocket --- kdegraphics-strigi-analyzer --- kdegraphics-thumbnailers ---
Kdelibs Özel kütüphaneler Kdemultimedia Çokluortam yazılımları Kdenetwork Ağ araçları ve yazılımları
Kdepim Kişisel bilgi yönetimi ve e-posta (elmek) yazılımı kdepim-runtime --- kdepimlibs ---
kdeplasma-addons --- kdesdk Geliştirici araçları kdetoys Masaüstü oyuncakları ve eğlendiricileri
kdewebdev Ağ sayfası geliştirme kdf --- kfloppy ---
kgamma --- kgeography --- kgpg ---
khangman --- kig Etkileşimli geometri uygulamasıdır kimono ---
kiten --- klettres --- kmag ---
kmousetool --- kmouth --- kmplot ---
kolourpaint --- konsole --- korundum ---
kremotecontrol --- kross-interpreters --- kruler ---
ksaneplugin --- ksecrets --- ksnapshot ---
kstars --- ktimer --- ktouch ---
kturtle --- kwallet --- kwordquiz ---
libkdcraw --- libkdeedu --- libkexiv2 ---
libkipi --- libksane --- marble ---
okular --- oxygen-icons --- parley ---
perlkde --- perlqt --- printer-applet ---
pykde4 --- qtruby --- qyoto ---
rocs Graf (çizge) algoritmalarını tasarlamaya ve analiz etmeye yardımcı bir uygulamadır smokegen --- smokekde ---
smokeqt --- step İnteraktif fiziksel simulatör uygulaması superkaramba ---
svgpart --- sweeper --- ---

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "KDE Frameworks 5.0 Sürüm Duyurusu". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2014. 
  2. ^ "KDE Plasma 5.0 Sürüm Duyurusu". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
  3. ^ "KDE Applications 14.12 Sürümü". KDE. 17 Aralık 2014. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2014. 
  4. ^ "KDE Frameworks 5.1 Sürüm Duyurusu". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2014. 
  5. ^ "KDE Plasma 5.1 Sürüm Duyurusu". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014. 
  6. ^ "KDE Frameworks 5.2.0 Sürümü". KDE. 12 Eylül 2014. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014. 
  7. ^ "KDE Frameworks 5.3.0 Sürümü". KDE. 7 Ekim 2014. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014. 
  8. ^ "KDE Frameworks 5.4.0 Sürümü". KDE. 6 Kasım 2014. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2014. 
  9. ^ "KDE Frameworks 5.5.0 Sürümü". KDE. 11 Aralık 2014. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2014. 
  10. ^ Matthias Ettrich original posting[ölü/kırık bağlantı]
  11. ^ KDE press release 13 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 1.0
  12. ^ KDE News Archive for February 1999 22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. referring to the release of version 1.1
  13. ^ KDE press release 15 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 2.0
  14. ^ KDE press release 19 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 2.1
  15. ^ KDE press release 19 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 2.2
  16. ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.0
  17. ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.1
  18. ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.2
  19. ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.3
  20. ^ KDE press release 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.4
  21. ^ KDE press release 24 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 3.5
  22. ^ KDE press release 2 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.0
  23. ^ KDE press release 9 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.1
  24. ^ KDE press release 2 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.2
  25. ^ KDE press release 23 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.3
  26. ^ KDE press release 15 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.4
  27. ^ KDE press release 1 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.5
  28. ^ KDE press release 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.6
  29. ^ KDE press release 21 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.7
  30. ^ KDE press release 30 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.8
  31. ^ KDE press release 8 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.9
  32. ^ KDE press release 9 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for version 4.10
  33. ^ KDE 4.11 Yayınlandı http://www.kde.org/announcements/4.11/ 29 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=KDE&oldid=34124618" sayfasından alınmıştır