Justinus (525 doğumlu general)
| Justinus | |
|---|---|
 Justinus'un Konsüler Diptik'i (iki kanatlı tablo), Bode Müzesi | |
| Doğum | y. 525 Konstantinopolis |
| Ölüm | 566 İskenderiye |
| Bağlılığı |  Bizans İmparatorluğu |
| Rütbesi | Magister militum |
| Çatışma/savaşları | Lazika Savaşı |
Flavius Mar. Petrus Theodorus Valentinus Rusticius Boraides Germanus Iustinus[1] ya da kısaca Justinus (Latince: Iustinus, Yunanca: Grekçe: Ἰουστίνος; y. 525 - 566), Bizanslı bir general ve aristokrattır. Jüstinyen Hanedanı'nın üyesi ve Bizans İmparatoru I. Justinianus'un yeğenidir. 540 yılında son Roma konsüllerinden biri olarak atanan Justinus, Lazika ve Balkanlardaki savaşlarda üst düzey komutan olarak görev yaptı. Bizans'ın Slav ve Sasanilere karşı giriştiği mücadelelerin yanı sıra, Avarlarla yapılan ilk temasları yönetti. İmparator I. Justinianus öldüğünde tahta aday olan Justinus, kuzeni II. Justinus tarafından saf dışı bırakıldı ve sürüldüğü Mısır'da düzenlenen suikast sonucu öldürüldü.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk yılları ve seferleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Justinus, yaklaşık 525 yılında Germanus ve eşi Passara'nın en büyük oğlu olarak doğdu. Babası Germanus, I. Justinianus'un kuzeni ve Jüstinyen Hanedanı üyesiydi. Justinus, Justinianus'un ardılı II. Justinus (565-578 arası hükümdar) ile kuzendi.[2] 540'ta konsüllüğe seçilen Justinus, konsül kabartmalarında sakalsız olarak tasvir edilmiş, bu tarihten 9 yıl sonra da Prokopius ondan "genç adam" olarak bahsetmiştir. Bu dönemde Justinus, vir illustris unvanına ve comes domesticorum onursal makamına sahipti. Aynı yıl babasıyla birlikte, Sasanilere karşı savaşmak için Doğu'ya gitse de herhangi bir faaliyete katılmadı.[2]
549'da, Ermeni General Artabanes ve yandaşlarının, İmparator Justinianus'a karşı yapacakları darbe planlarını açığa çıkarmada rol oynadı. Justinianus ve gözde generali Belisarius'u öldürüp yerine Germanus'u tahta geçirmeyi planlayan komplocuların yakalanmasını sağladı. Komplocuların amaçlarını oğlu Justinus'tan öğrenen Germanus, Excubitores Kontu Marcellus'a komplo planlarını anlattı ve Marcellus darbe planlarını tasarlayanları tutukladı.[3][4][5]
550'de, küçük kardeşi Justinianus ile birlikte, babasının yanında Ostrogot İtalya'ya yapılan sefere katıldı. Sefer sırasında Germanus, Balkanlara hareket etmeden önce 550 Sonbaharında öldü.[6][7] Akabinde Justinian ve Germanus'un damadı İoannis, orduyu 551'in sonlarında hadım Narses'in komutayı devralacağı Salona'ya (günümüzde Split, Hırvatistan) doğru harekete geçirdiler.[8] 551 başlarında Justinus, Balkanların doğusunu istila eden Slavlara karşı savaşmak için Scholasticus'a bağlı kuvvetlere katıldı. Başta Bizanslılar Hadrianapolis yakınlarında yenilgiye uğrasa da, sonrasında Slavları mağlup etmeleriyle beraber Slavlar Bizans topraklarını terk ettiler.[9] 552 başlarında Justinus ve Justinian, Illyricum'daki Slav istilacılara karşı sefere çıktılar, fakat vur kaç saldırılar yaparak istilacılarla mücadele ettiler. Bir süre sonra Gepidlerle mücadelede Lombardlara yardım etmek için Aratius, Suartuas ve Amalafrid ile birlikte kuzeye gitmeleri emredildi, fakat Ulpiana'da çıkan dinî çatışmaları bastırmaları nedeniyle fazla ilerleyemediler.[9][10]
Komutan olarak Lazika ve Tuna'ya gönderilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
554'te; Bessas, Bouzes ve Martinus'un komutası altındaki Bizans kuvvetlerine katılması için Doğu'ya Lazika'ya gönderildi. Sasanilerle giriştiği ilk çarpışması başarısızlıkla sonuçlandı. Bessas ile birlikte Justinus ve kuvvetleri, Martinus'un elinde tuttuğu Telepis Kalesi yakınlarında Hitropolia düzlüğünde kamp kurdular. Ancak Sasani generali Mihr-Mihroe, Martinus'u Telepis'ten atmayı başardı. Martinus, Hitropolia'daki diğer iki generale katılmak için çekildi ancak pozisyon almada yavaş kalan Bizans ordusu, kargaşa içinde Fasis Nehri boyunca müstahkem Nesos adasına çekilmek durumunda kaldı.[11][12] Bu yenilgiden sonra magister militum per Armeniam yüksek komutanlık görevinden alınan Bessas'un yerine Martinus atanmasıyla Justinus yardımcı komutanlığa yükseldi. Martinus'un müttefik Lazika Kralı II. Gubaz'ı öldürme planlarından haberdar olmayan Justinus, emrin İmparator Justinianus'tan geldiğini sanmıştı.[13][14][15]
Sasani kalesi Onoguris'e saldıran Bizanslılar, Nahoragan komutasındaki Sasani destek kuvvetlerinin beklediklerinden daha erken gelmesi üzerine geri çekildi. 556 İlkbaharında Nahoragan, Fasis yolunda ilerlerken Batı Lazika'yı işgal ettiğinde, Justinus ise Nesos'ta Bizans kuvvetlerinin kalanıyla beraberdi. Sasanilerden önce şehre ulaşmak için Nesos'tan ayrılan Bizanslılar, kuşatma sırasında başarıyla savunacakları Fasis'e ilerlediler.[16][17][15] 556 başlarında Justinus, Bouzes ile beraber Nesos'u savunmak için şehre dönerken, ordunun geri kalanı Sasaniler ile ittifak yapıp Bizans generali Soterichus'u öldüren Misimian kabilesine karşı yürüyüşe geçti. Bu zaman boyunca Justinus'un tek eylemi, komutanlarından biri olan Elminzur'un 2.000 kadar süvariyle Rhodopolis'i (günümüzde Vartsihe) ele geçirmesi için görevlendirmesiydi.[18][19][20] Ertesi yıl, 562 yılında bir barış antlaşması ile sonuçlanacak genel ateşkes üzerinde anlaşıldı.[21][22]
Bir süre sonra, II. Gubaz cinayetine dair imparatorluğun yaptığı soruşturma, Martinus'un suçlu olduğunu ortaya çıkardı. Martinus, askerî başarılarından ötürü idam edilmese de magister militum per Armeniam görevinden alındı ve 557 İlkbaharında bu göreve Justinus atandı.[23] 557'nin sonlarında Justinus, bu görevdeyken Bizans İmparatorluğu'nun ilk Avar elçisi olarak tayin edildi. Göktürklerin yükselişinden önce Orta Asya'daki ata topraklarını terk eden Avarlar, İmparatorluk koruması ve iskan için Bizanslardan toprak istediler. Justinus onları Aralık ayında varacakları Konstantinopolis'e götürdü. Avarlar, dönüş yolunda Justinianus tarafından Ukrayna düzlüklerine gönderildiler. Dönüş yolculuklarında giriştikleri birçok çatışmayı kazanan Avarlar, 561/562'de Tuna'nın kuzeydoğu kıyısına ulaştılar ve buradayken, tekrar quaestura exercitus komutasına atanan Justinus ile karşılaştılar. Karşılaşma sonrası Avarlar, Zabergan komutasındaki Kutrigurlar tarafından harap edilmiş Küçük İskitya'daki Bizans topraklarına yerleşmeyi talep ettiler. Avarların niyetlerini öğrenip Justinianus'u uyaran Justinus, büyük ün kazandı. Sonuç olarak Konstantinopolis'te bulunan Avar elçisi tutuklanırken Bizans savunmaları düzene sokuldu. Justinus'un Tuna üzerinde dikkatli nöbetini devam ettirmesiyle, Avarlar, Bizans tarafından ödenen yıllık yardım ödeneğiyle yetindiler ve birkaç yıl boyunca barış içinde yaşadılar.[24][25]
Sürgünü ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Justinianus'un ölümünden sonra ordusunun imparatorluk başkentine yakınlığının yanı sıra unvanları ve komutan olarak ünü nedeniyle, kuzeni Kuropalatis Justinus ile beraber boş tahtın varislerinden biriydi. Ancak kuzeni Justinus, zaten Konstantinopolis'teydi ve Bizans Senatosu'nun ve özellikle Patrik İoannis Skolastikos ve makamını güvence altına almasında yardımcı olan Excubitores Kontu Tiberius'un desteğini almıştı. Bu sayede Justinus, Justinianus'un öldüğü gün tahta çıkarıldı.[26] Evagrius Skolastikos'a göre iki Justinus, kim imparator olursa diğerini imparatorluktaki "ikinci adam" haline getireceğine dair bir anlaşmaya varmışla ve II. Justinus'un kuzenini Konstantinopolis'e çağırmasının nedeni bu gibi görünüyordu. General başlangıçta "sıcak bir şekilde" karşılansa da bir süre sonra yeni imparator, Justinus'a karşı ithamlarda bulunmaya başladı, Justinus'un korumalarını görevden aldı ve onu ev hapsine mahkum etti. Sonrasında Justinus'u Praefectus augustalis olarak Mısır'ın İskenderiye şehrine sürgüne gönderdi. Justinus, sürgündeyken tahtı ele geçirme komplosu kurduğu gerekçesiyle uykusundayken öldürüldü ve başı kesilerek Konstantinopolis'e gönderildi. Vizigot tarihçi Biclarolı İoannis cinayeti açıkça II. Justinus'un karısı Sophia'nın düzenlediğini öne sürer.[27][28]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ Mar. Marcellus, Marcianus ya da Marianus kısaltması olabilir. Martindale 1992, s. 750.
- ^ a b Martindale 1992, s. 750.
- ^ Bury 1958, ss. 67-68.
- ^ Martindale 1992, ss. 750-751.
- ^ Evans 1996, s. 176.
- ^ Bury 1958, ss. 253-254.
- ^ Martindale 1992, s. 751.
- ^ Bury 1958, ss. 255-256.
- ^ a b Martindale 1992, ss. 104, 751.
- ^ Bury 1958, s. 304.
- ^ Martindale 1992, ss. 751, 844-845.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 91, 120.
- ^ Bury 1958, s. 118.
- ^ Martindale 1992, ss. 751-752, 845.
- ^ a b Greatrex & Lieu 2002, s. 121.
- ^ Bury 1958, s. 119.
- ^ Martindale 1992, ss. 752, 845-846.
- ^ Bury 1958, s. 120.
- ^ Martindale 1992, ss. 752, 847.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 121-122.
- ^ Bury 1958, ss. 120-123.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 130-133.
- ^ Martindale 1992, ss. 752, 846-847.
- ^ Evans 1996, ss. 260-261.
- ^ Martindale 1992, ss. 752-754.
- ^ Evans 1996, ss. 263-264.
- ^ Martindale 1992, ss. 753-754.
- ^ Evans 1996, s. 265.
- Genel
- Bury, John Bagnell (1958). History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian (İngilizce). 2. Mineola, New York: Dover Publications. ISBN 0-486-20399-9. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
- Evans, James Allan Stewart (1996). The Age of Justinian: The Circumstances of Imperial Power (İngilizce). New York: Routledge. ISBN 0-415-02209-6. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD) (İngilizce). Londra: Routledge. ISBN 0-415-14687-9.
- Martindale, John R., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire: Volume III, AD 527–641 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-20160-8.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Strategius Apion |
Roma İmparatorluğu Konsülü 540 |
Sonra gelen Anicius Faustus Albinus Basilius |