John Pym
John Pym | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1584 Somerset, İngiltere |
| Ölüm | 8 Aralık 1643 Londra, İngiltere |
| Din | Anglikan Kilisesi |
| Evlilik | Anne Hooke |
John Pym (1584 - 8 Aralık 1643) İngiliz milletvekili, Uzun Parlamento lideri, kral I. James ve sonrasında kral I. Charles'ın azılı muhalifi. 1642 yılında İngiliz İç Savaşını başlatan olayda başroldedir. Aralarında kendisinin de olduğu beş muhalif vekili bizzat tutuklamak üzere Avam Kamarası'na gelen kral I. Charles uzlaşmaz tavrıyla iç savaşı başlatmış olur. Pym, kralın danışmanı olan William Laud'u İngiltere'yi yeniden Katolikleştirmeye çalışmakla suçlar.
Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Somerset'de asil bir ailede dünyaya gelen Pym'in babası o küçük yaştayken ölünce eşi ikinci kez evlenmiştir. Üvey babası Sir Anthony Rous'dır. Broadgates Hall'de[1] 1599 yılında hukuk eğitimi alır. 1614 yılı Mayıs ayında Hampshire'da Anne Hooke ile evlenir. Eşi üvey babasının akrabalarındandır ve Rous ailesi sayesinde John Pym de güçlü bağlantılara sahip olur. Bu ailenin de etkisiyle güçlü bir şekilde Püriten inancına bağlanır ve Katoliklik inancına cephe alır.
Siyasi hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bedford Earlünün etkisiyle siyasete girer. Wiltshire Maliye Bakanlığında çalıştıktan sonra 1614 yılında Wiltshire vekili olarak Parlamentoya girer. Radikal Püriten çıkışlarına rağmen Parlamentonunöne çıkan isimlerinden olur. Parlamentonun 1621 yılında lağvedilmesinin ardından 1622 yılı Ocak ayında ev hapsi cezasına çarptırılır. 1624 yılında Devon'dan vekil seçilir.1626 yılında Buckingham Dükü George Villiers'nin görevden alınması karar önerisinin imzacılarındandır.[2] 1628 yılı parlamentosunda kralın ilahi güçleri olduğu yönünde vaaz veren iki rahip[3] aleyhine önerge vererek, bu kişilerin İngiltere'de vatandaşların anayasal haklarına tecavüzde bulunduklarını savunur.[4] Parlamentoların açık olmadığı dönemlerde Providence Adası Şirketi adlı Karayipler'de kurulan muhalif Püriten kolonisinin maliye işlerini takip eder. 13 Nisan - 4 Mayıs 1640 tarihleri arasında faaliyet gösteren Kısa Parlamento'da öne çıkan vekil olur, parlamentonun kapatılma gerekçesi sayılan konuşmaları yapan hatip olmuştur. Aynı yıl Kasım ayında toplanan Uzun Parlamento'da hakkında yapılan vatan hainliği ithamını mahkûm ederek, kralı karşı yapılan muhalefetin lideri konumuna yükselir.
Parlamentonun haklarını savunarak öne çıkan John Pym, kralın en yakın çevresinde olan Strafford Earlü Thomas Wentworth ile kralın danışmanı William Laud'a cepheden saldırır. Halk arasındaki popülerliği sayesinde protesto ve gösteri yürüyüşleri düzenlediği öne sürülür. Kralın başına buyruk davranışları çoğu vekili rahatsız etse de Pym liderliğindeki aşırı Püriten muhalefet tarzı ılımlı muhalifleri rahatsız eder. Avam Kamarasındaki desteği azalan Pym zor durumda kalır. Daha önce İrlanda'daki gelişen ayaklanmayla başa çıkabilmek ve bir ordu meydana getirebilmek adına Parlamentoyla uzlaşma yolunu seçmek zorunda kalan kral I. Charles bu kez geri adım atmaz. 5 Ocak 1642 günü Avam Kamarasına bizzat gelerek kendisine muhalif beş vekili tutuklamaya kalkar. Ancak olaydan önceden haberi olan Pym o gün meclise gelmez. Kralın bu doğrudan çıkışı hem meclisteki muhalefete hem de Pym'in liderliğine verdiği önem açısından dikkat çekicidir.[5]
İngiliz İç Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
İngiliz İç Savaşı 1642 yılında başladığında John Pym Parlamento saflarındaki mali konularla ilgilenir, 4 Temmuz 1642 tarihinde Güvenlik Komitesine liderlik yapar. İç savaş sırasında kral yanlılarıyla çarpışmak için kurulan silahlı birlikler için başlatılan mali yardım kampanyaları ve vergileri koordine eder. Savaşa İskoçya'nın dahil olmaması için kulis faaliyetinde bulunur ve İskoç Presbiteryenlerinin desteğini alır. Bu sayede Parlamento tarafı güçlü mali altyapı ve askeri kaynaklarla monarşi yanlılarına üstünlük sağlar.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Pym, 8 Aralık 1643 günü hayatını kaybeder ve Westminster Abbey'de defnedilir. 1660 yılından sonra başlatılan Restorasyon döneminde monarşi karşıtlarının yargılanmaları sürecinde gıyabında suçlu bulunur, naaşı defnedildiği yerden alınarak aşağılayıcı bir şekilde lağıma atılır.[6][7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Bugünkü Oxford, Pembroke Koleji
- ^ Bu karar önerisi nedeniyle kral parlamentoyu feshedecektir
- ^ Roger Maynwaring ve Robert Sibthorpe
- ^ Yasayla vaaz vermeleri engellenen bu kişileri kral I. Charles daha sonra taltif etmiş ve önemli görevlere getirmiştir
- ^ Kralın bu saldırgan çıkışının İngiliz İç Savaşını başlatan kıvılcımlardan birisi olduğu konusunda tarihçiler arasında görüş birliği vardır
- ^ Bu aşağılayıcı muameleye rağmen naaşı önde gelen ve hayatta olmayan I. Charles'ın mahkemesindeki hakimlerin naaşlarına yapıldığı gibi kafası kesilmemiş veya asılmamıştır.
- ^ Günümüzde Westminster Abbey'de mezarın bulunduğu yerde şu şekilde bir yazı vardır:
Under the gravestone adjoining were buried John Pym M.P. 1643, William Strode M.P. 1645, Colonel Edward Popham 1651. [All these] were removed by Royal Warrant 1661.
|  | |||||||||
