Henry Ireton
Henry Ireton | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1611 Nottinghamshire, İngiltere |
| Ölüm | 26 Kasım 1651 Limerick, İrlanda |
| Din | Anglikan Kilisesi |
| Evlilik | Bridget Cromwell |
| Çocuk(lar) | Henry, Bridget |
Henry Ireton (1611 - 26 Kasım 1651), İngiliz İç Savaşında parlamento ordusunda komutan ve Oliver Cromwell'in damadı.
Gençlik yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Attenborough, Nottinghamshire yerlisi bir asilzade ailenin en büyük oğlu olarak Dünya'ya gelir. 3 Kasım 1611 günü St. Mary Kilisesinde vaftiz edildiği bilinir. 1626 yılında Oxford Trinity Kolejine girer ve 1629 yılında mezun olur. Middle Temple olarak anılan adalet sarayında avukatlığa başlar.
İç savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]İç savaşın patlak vermesi üzerine Parlamento safında yer alarak orduya dahil olur. 1642 yılı Ekim ayındaki Edgehill Muharebesi ve 1643 yılı Temmuz ayındaki Gainsborough Muharebesi'ne katılır. Cromwell tarafından Ely Adası vali yardımcısı görevine atanır. Manchester Düküyle beraber sorunlu Yorkshire Harekâtına katılır ve Dük'ün başarısızlığı sonrasında kendisine yöneltilen suçlamalara katılır.
1645 Haziran ayındaki Naseby Muharebesinden bir gece öncesinde düşman ordusunu şaşırtarak saldırır ve çok sayıda esir ele geçirir. Ertesi günkü muharebede Parlamento birliklerinin sol kanadının komutasını ele alır, Ireton'un komutasındaki komutanların düşüncesiz ve sabırsız saldırı nedeniyle kanat çöker ve Ireton yaralı olarak esir düşer. Ancak Cromwell monarşistleri geri püskürterek esirleri kurtarır.
1645 yılı Eylül ayındaki Bristol muhasarasına katılan Ireton, 30 Ekim 1645 tarihinde Appleby vekili olarak parlamentoya girer. 1646 yılında Oliver Cromwell'in kızı Bridget ile evlenir.
Siyasi görüşleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Cromwell'in siyasi hattı daha çok pratik kararlar ve karşı karşıya kalınan durumda en uygun hareket tarzını benimsemek üzerine kurulu olsa da Ireton, devlet adamlığını prensipler üzerine kurmaktaydı. Putney görüşmeleri sırasında aşırılığa karşı çıkmış, Leveller ve Cumhuriyetçi fikirleri toplumsal yapının kökenlerine zarar verdiği gerekçesiyle reddetmiştir. Bunun yerine kralın ve parlamentonun varlığını savunmuştur. Ordu ve parlamento arasında çatışma olmasını engellemeye çalışmış, ordunun önde gelen sözcüsü olmuştur. Ancak bu çatışma meydana geldiğinde kralla uzlaşılması gerektiğini savununca asker arasında saygınlığı azalmıştır.
Kral I. Charles ile müzakere sürecinin anlamsızlığını gördükten sonra parlamentoda monarşisiz çözüm önerilerinde bulunmuştur. İç savaşın ikinci döneminde de cephede görev almış, Kent ve Essex harekâtına katılmıştır. Bilinenin aksine asilzadeler Charles Lucas ve George Lisle'ın katili değildir. Kralın duruşmasının ardından ordunun fikirlerini Hugh Peters ile birlikte kaleme almıştır.[1] Kralın davasında görev almış ve infaz emrini imzalamıştır.
İrlanda seferi ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Yapılan kura çekimine göre Ireton'un alayı Cromwell'in İrlanda seferine katılmak için belirlenir. Ireton 17 Ağustos 1649 günü Dublin'e 77 gemi dolusu asker ve erzakla çıkar. Tümgeneral rütbesiyle göreve başlar. Bu dönemde John Cook ile birlikte İrlanda'da uygulanacak olan yeni İngiliz yasalarının ön çalışmasını yapar.
1650 yılı Mayıs ayında İskoçya seferi için İngiltere'ye çağrılan Cromwell'in yerine İrlanda'daki tüm Yeni Ordu[2] birliklerinin kumandasını alır. Sert disipliniyle fark edilen Ireton burada iki ayrı sorunla karşı karşıya gelir. İlki İrlandalı monarşi yanlılarının elindeki şehirlerin alınması sorunu, ikincisi ise direnişçilerin kırda verdiği gerilla savaşı sonucu sıkıntıya uğrayan ikmal hatlarından yapılan sevkiyatlar. 1650 yılı Haziran ayında Wicklow Dağlarında gerillalara karşı harekât düzenler. Burada kazandığı başarının ardından Waterford kentinin kuşatmasına geçer. Kanlı bir doğrudan saldırı yerine şehri kuşatmayı tercih eden Ireton üç ay süren kuşatmanın ardından kenti teslim alır. Ekim ayında Limerick kentini kuşatan Ireton aşırı soğuklar nedeniyle kuşatmayı kaldırmak durumunda kalır. 1651 yılında gerillalara yardım eden bölgelere giden yiyecek sevkiyatını kesen Ireton ülke çapında büyük bir açlık ve kıtlık yaşanmasına sebep olur. Limercik kentini 1651 Haziranında bir kez daha kuşatan Ireton bu kez Ekim ayında şehre girmeyi başarır. Bu sırada yorgun düşen ve hastalanan Ireton çok geçmeden hayatını kaybeder.
Ölümünden az önce verdiği direniş gösteren kentin ileri gelenlerini asma emri ölümünden sonra uygulanmaz. Cenaze töreni Westminster Abbey'de yapılır. Törende Cromwell'in oldukça üzgün olduğu gözlemlenir.
Öldükten sonra idam
[değiştir | kaynağı değiştir]Cromwell'in ölümünün ardından gelişen sürecin sonunda İngiltere'de monarşi yeniden duruma hakim olur. I. Charles'ın oğlu II. Charles olarak tahta çıkar. Bu dönemde monarşi iç savaş sürecinin sonunda kralın ölümünden sorumlu tutulanları mahkemeye çıkartır. Bu süreçten ölmüş olanlar bile kurtulamaz. Ireton'un naaşı da bu kapsamda mezarından çıkartılarak Oliver Cromwell ve John Bradshaw'un naaşları gibi asılır. Asılma tarihi I.Charles'ın idam tarihine denk gelecek şekilde 30 Ocak 1661 olarak seçilmiştir.[3]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Henry Ireton'un Bridget Cromwell ile evliliğinden bir oğul, Henry Ireton (c.1652-1711) ve dört kızı olur. Kızlardan birisi Bridget Bendish[4] 1683 darbe girişimine katılmıştır.[5] Bridget daha sonra General Charles Fleetwood ile evlenmiştir.
Canlandırmaları ve geleneği
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cromwell adlı 1970 İngiliz yapımı sinema filminde Michael Jayston tarafından canlandırılmıştır.
- Ireton, Rosemary Sutcliff tarafından 1953 yılında yazdığı "Simon" adlı tarihi romanda betimlenmektedir.
- Iowa'daki Ireton kenti onun adını taşımaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Belgenin asıl adı the Remonstrance of the Army dir.
- ^ New Model Army
- ^ Kralın idamının 12. yıldönümü
- ^ Thomas Bensdish ile 1670 yılında evlenir
- ^ Rye House Plot adı verilen ve II. Charles'ın öldürülmesini içeren plan başarısız olmuştur. Josiah Keeling tarafından ifşa edilen planlardan sonraki dönemde Stuart İntikamı olarak adlandırılan yoğun bir baskı dönemi başlamış ve toplumsal baskılar Muhteşem Devrime yol açmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
|  | |||||||||
