IV. Gustav Adolf

IV. Gustav Adolf
Genç Per Krafft'ın portresi, 1809
İsveç kralı
Hüküm süresi	29 Mart 1792 - 29 Mart 1809
Taç giymesi	3 Nisan 1800
Önce gelen	III. Gustav
Sonra gelen	XIII. Karl
Vekil	XIII. Karl (1792-1796)
Doğum	1 Kasım 1778 Stockholm Sarayı, İsveç
Ölüm	7 Şubat 1837 (58 yaşında) St. Gallen, İsviçre
Defin	29 Mayıs 1884 İsveç ve Norveç Birliği
Hanedan	Oldenburg Hanedanı
Babası	III. Gustav
Annesi	Sofya Magdalena
Dini	Lütercilik

IV. Gustav Adolf (1 Kasım 1778 - 7 Şubat 1837), 1792'den 1809'a kadar İsveç kralıdır. Kendisi, III. Gustav'ın ve Sophia Magdalena'nın en büyük oğludur.

IV. Gustav Adolf'un iktidardaki dönemi Napolyon'dan hoşlanmaması ve İsveç'in Napolyon Savaşları'na katılmasına yol açan İsveç'in askerî gücü hakkındaki gerçekçi olmayan görüşüyle karakterize edildi. Naip olarak kendisine duyulan güven zamanla azaldı.

IV. Gustav Adolf'un dış politikası onun çöküşü oldu. Basit bir ifadeyle, her şey 1806'da Napolyon'un Avrupa kıtasındaki tüm düşmanlarını yenmesiyle başladı. Napolyon'un rakibi olarak sadece Büyük Britanya kalmıştı. Bir yıl önce İngiltere, Trafalgar deniz savaşında Fransız filosunu yenmiş ve dünyanın en güçlü deniz gücü olarak konumunu sağlamlaştırmıştı.

1806 yılında Napolyon, İngiltere'ye ulaşmak amacıyla, ülkeyi boyun eğmeye zorlamak için tüm Avrupa limanlarını İngiliz donanmasına kapatan büyük bir ticaret ablukası, 'kıta sistemi' uyguladı. Napolyon ilgili tüm ülkelere yeni stratejiyle ilgili direktifler gönderdiğinde, İsveç büyük Avrupa çatışmasına ciddi bir şekilde dahil oldu.

İsveç kendisini çok zor bir durumda buldu. İsveç'in önündeki seçenekler ya önemli ticaret ortağı Büyük Britanya ile ticaret yapmaya devam etmek - ve böylece Avrupa'nın büyük bir bölümünü fethetmiş olan Fransa ile savaşa girmek - ya da Napolyon'un taleplerine boyun eğmek ve bunun yerine dünyanın en güçlü deniz filosuna sahip olan Büyük Britanya ile resmen savaşa girmekti.

IV. Gustav Adolf için seçim yapmak zor değildi. Napolyon'dan nefret etmeye başlamıştı ve kişisel olarak renklendirdiği Napolyon karşıtı politikasında kararlıydı - İsveç bu nedenle İngiltere ile ticaret yapmaya devam edecekti. Daha önce Danimarka'yı Napolyon'un yanında yer almaya zorlamış olan İsveç'in etrafı şimdi düşmanlarla çevriliydi.

İsveç'in büyük siyasi oyundaki gelecekteki rolü, 1807 yılında Napolyon'un yeni müttefiki Rusya'nın hükümdarı Çar I. Aleksandr ile Avrupa'nın geleceğini görüşmek üzere bir araya gelmesiyle belirlendi. İsveç'in Napolyon'un İngiltere'ye yönelik ticari ablukasına katılmayı reddetmesi meselesini çözmek Rus Çarı'na düştü. Karar, Finlandiya Körfezi'ndeki savunmasız konumuyla Rus başkenti St Petersburg'u korumak için uzun süredir Finlandiya'nın bazı bölgelerini ele geçirme hedefi olan Rusya'nın lehineydi.

21 Şubat 1808'de Finlandiya'da İsveç'e karşı savaş, 24.000 Rus askerinin sınırdaki Kymijoki nehrini geçmesiyle başladı. Saldırı sürpriz bir şekilde ve savaş ilanı olmadan gerçekleşti. Zayıf donanımlı İsveç-Fin ordusu adım adım kuzeye doğru geri çekilirken Ruslar da arkalarından geliyordu.

1809 sonbaharında Hamina Barışı imzalandı. Bu İsveç'in o güne kadar imzaladığı en zorlu barıştı. Krallığın yüzölçümü üçte bir oranında küçüldü ve İsveç nüfusunun neredeyse bir milyonu (nüfusun dörtte biri) Rus egemenliği altına girdi. IV. Gustav Adolf Mayıs 1809'da bir darbeyle tahttan indirildi. Sonunda İsviçre'ye yerleşti ve 1837'deki ölümüne kadar orada yaşadı.

Vesayet hükümeti

IV. Gustav Adolf'un vesayet hükûmeti ya da diğer adıyla Reuterholm rejimi, resmi olarak Dük XII. Karl tarafından yönetiliyordu, ancak uygulamada danışman Gustaf Adolf Reuterholm tarafından yönetiliyordu. Gustaf 1756 yılında doğdu ve Gustav III'e muhalifti. Bir mason olarak Dük Karl (o da bir masondu) üzerinde önemli bir etkisi vardı. Güçlü bir güvenlik polisi kuruldu ve hem Armfelt gibi Gustavcılar hem de Reuterholm'un eski radikal arkadaşları zulüm gördü.

1792'de geniş bir basın özgürlüğü denemesi kısa sürede yerini daha baskıcı bir politikaya bıraktı. İsveç Akademisi, Reuterholm'un seçilmemesine misilleme olarak 1795 yılında askıya alındı.

IV. Gustav Adolf 1796'da reşit oldu ve Reuterholm'un St Petersburg'da kralı evlendirme girişimindeki dış politika başarısızlığının ardından görevden alındı. Reuterholm daha sonra Tempelcreutz adı altında yurtdışında gezgin bir hayat sürdü ve 1813'te öldü.

Politika

IV. Gustav Adolf, babası III. Gustav bir suikast sonucu öldürüldüğünde sadece 14 yaşındaydı. Gustav Adolf ancak Dük Karl'ın vasiliğinden sonra 1796'da tahta geçti.

Tarımsal arazi transferi hareketi ve 1803 sikke uygulaması Kral'ın artı hesabındadır. Riksdag sadece bir kez toplandı (1800'de Norrköping'de). Güç, Kral ve danışmanlarının etrafında toplanmıştı. Basın özgürlüğü, fikirlerinin babasının öldürülmesinden sorumlu olduğuna inandığı Aydınlanma'dan nefret eden Gustav Adolf tarafından daha da kısıtlandı.

Napolyon Savaşları sırasında 1805'te tarafsızlığın terk edilmesi ve 1808-1809 Finlandiya Savaşı felaketi, başarısız bir hükümdar imajı yaratmıştır. Fransa ve Napolyon'dan duygusal olarak hoşlanmamasının dış politikada gerekli bir değişikliği engellediği düşünülmektedir. Her ne kadar kişisel liderlik vasıfları sınırlı olsa da, yaşanan aksilikler o dönemde İsveç için elverişsiz jeopolitik durum (1807 Rusya-Fransa ittifakı), uzun süredir kötü yönetilen bir ordu ve subaylar ile sivil yetkililer arasında süregelen çözülme bağlamında görülmelidir.

Mart 1809'daki darbenin ardından Gustav Adolf, Gripsholm'de bir süre kaldıktan sonra ailesiyle birlikte Almanya'ya nakledildi. Baden'li Fredrika ile olan evliliği 1812'de sona erdi ve tahtta hak iddia etmeye devam eden oğlu Gustav ('Vasa Prensi'), 'Albay Gustavsson' (Gustav Adolf hayatının son döneminde kendisini böyle adlandırıyordu) olarak trajik bir şekilde dolaşırken babasını parayla destekledi.