Gunship

Gunship, ağır uçak silahlarıyla donanmış, öncelikle hava saldırısı veya yakın hava desteği olarak yer hedeflerine saldırmak için tasarlanmış askerî bir uçak türüdür.

Modern kullanımda "gunship" terimi, kara veya deniz hedeflerine saldırmak için yanlara monte edilmiş ağır silahlara (yani yana ateş eden) sahip sabit kanatlı uçakları ifade eder. Bu gunship'ler, taarruz koşusu yapmak yerine hedefin etrafında dönecek şekilde yapılandırılmıştır. Bu tür uçakların silahları bir tarafta, pilon dönüşü (yatma dönüşü) gerçekleştirirken uçak ve yer tarafından oluşturulan hayali bir koninin tepesinde ateş edecek şekilde uyumlu hâle getirilmiştir. "Gunship" terimi, 19. yüzyılın ortalarında savaş teknesi ile eş anlamlı olarak ortaya çıkmıştır ve aynı zamanda Amerikan İç Savaşı sırasında kullanılan ağır silahlı zırhlı buharlı gemilere de atıfta bulunulmuştur.

Helikopter gunship'i terimi genellikle silahlı helikopterleri tanımlamak için kullanılır.

II. Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bombacı Eskortu[değiştir | kaynağı değiştir]

1942 ve 1943 yıllarında, Avrupa Harekât Alanı'nda Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için kullanılabilir bir eskort savaş uçağının bulunmaması, standart bir Boeing B-17F uçağının ve daha sonra tek bir Consolidated B-24D Liberator'un silahlanmasını önemli ölçüde artırmaya yönelik deneylere yol açmıştı. B-24D Liberator, her biri sırasıyla Boeing YB-40 Flying Fortress ve Consolidated XB-41 Liberator olarak 14 ila 16 Browning AN/M2 .50 kalibrelik makineli tüfeğe sahiptir. Bunlar, "uçan muhrip gunshipler" olarak, uzun menzilli eskort görevleri için stratejik bombardıman baskınlarında işgal altındaki Avrupa üzerinde düzenli ağır bombardıman formasyonlarına eşlik edecekti. YB-40 bazen bir gunship olarak tanımlanmıştır ve B-17'den türetilen gunship'lerinden 25 uçaklık küçük bir grup üretilmiştir ve bunlardan bir düzinesi Avrupa'ya konuşlandırılmıştır; XB-41'in stabilite sorunları nedeniyle ilerleme kaydedilmemiştir.

Saldırı Uçağı[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı sırasında, sert vuruşlu saldırı uçaklarına duyulan acil ihtiyaç, North American B-25 Mitchell'in ağır silahlı gunship versiyonlarının geliştirilmesine yol açmıştır. Pasifik'teki gemilere karşı kullanılmak üzere 405 adet B-25G 75 mm'lik (2.95 inç) M4 topla silahlandırılmıştı ve bunu bin adet B-25H izlemiştir. Ağustos 1943'ten itibaren teslim edilen H modelleri, sırt taretini kokpitin hemen arkasına taşımıştır ve daha hafif 75 mm T13E1 topuyla silahlandırılmıştır. B-25J varyantının 75 mm'lik topu çıkarılmıştı ancak toplam 18 adet 0.50 kalibre (12. 7 mm) AN/M2 Browning makineli tüfekleri taşıyordu ki bu sayı diğer tüm çağdaş Amerikan uçaklarından daha fazlaydı: burunda sekiz, kokpit altı konformal yan montajlı silah podu paketlerinde dört, sırt taretinde iki, bel pozisyonlarında birer ve kuyrukta bir çift vardı, bu da strafing uçuşlarında öne doğru ateş eden maksimum 14 silah sağlıyordu. Daha sonra B-25J sekiz adet 5 inç (130 mm) yüksek hızlı uçak roketi (HVAR) ile silahlandırılmıştır.

İngilizler ayrıca çok sayıda çift motorlu avcı bombardıman uçağı da üretmiştir. De Havilland Mosquito FB.VI, dört adet 20 mm Hispano Mk.II top ve dört adet .303 (7.7 mm) Browning makineli tüfekten oluşan sabit bir silaha ve bomba bölmesinde ve her bir kanadın altındaki aerodinamik kaportalara yerleştirilmiş raflarda 4,000 libreye kadar bombaya veya sekiz adet "60 lb" RP-3 roketine sahipti. De Havilland ayrıca, Alman gemilerine ve U-botlarına karşı kullanılan, otomatik dolduruculu 57 mm QF 6-pdr tanksavar topu ile donatılmış on yedi adet Mosquito FB Mk XVIII üretti.

Almanlar da ayrıca ağır silahlarla (Bordkanone) donatılmış çok sayıda ağır avcı uçağı (Zerstörer-"destroyer") üretmiştir. Junkers Ju 87Gs (Kanonenvogel) gibi özel "tank avcısı" uçaklar, kanat altı silah podlarında iki adet BK 37mm otomatik top ile silahlandırılmıştı. Junkers Ju 88P gunship'leri 37mm, 50mm ve 75mm toplarla silahlandırılmıştı ve tank avcısı ve bombardıman avcısı olarak kullanılıyordu. Henschel Hs 129, 30 mm (1.181 inç) MK 101 topu veya konformal olarak monte edilmiş bir silah podunda (B-2/R-2) MK 103 topu taşıyabiliyordu. Messerschmitt Me 410 Hornisse, Junkers Ju 88P-4 ile aynı BK 50mm otomatik top ile silahlandırılmıştı, ancak sadece bombardıman muhribi olarak kullanılıyordu. Alman çift motorlu ağır avcı uçaklarının hiçbiri çok sayıda üretilmemiştir ya da dönüştürülmemiştir.

II. Dünya Savaşı Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha modern, II. Dünya Savaşı sonrası sabit kanatlı uçak kategorisinde, gunship, kara veya deniz hedeflerine saldırmak için yanlara monte edilmiş ağır silahlara (yani yana ateş eden) sahip bir uçak türüdür. Bu gunship'ler, taarruz koşusu yapmak yerine hedefin etrafında dönecek şekilde yapılandırılmıştır ve bu tür uçakların silahları bir tarafta, pilon dönüşü (yatma dönüşü) gerçekleştirirken uçak ve yer tarafından oluşturulan hayali bir koninin tepesinde ateş edecek şekilde uyumlu hâle getirilmiştir.

Douglas AC-47 Spooky ilk dikkate değer modern gunship'ti. 1964'te, Vietnam Savaşı sırasında, popüler Douglas C-47 Skytrain askerî nakliye uçağı, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri tarafından, dairesel saldırılar için yandan ateşlemeli üç minigun ile başarıyla bir gunship'e dönüştürülmüştür. O zamanlar uçak "Dragonship", "Puff, the Magic Dragon" veya "Spooky" (resmî olarak FC-47 olarak adlandırılmıştı ama daha sonra AC-47 olarak düzeltilmiştir) olarak biliniyordu. Üç adet 7,62 mm'lik mini topu, saniyede 50 veya 100 mermiyi seçerek ateşleyebilir. 910 m (3,000 feet) yükseklikte 120 knot hava hızıyla sol üst yörüngede seyreden gunship, futbol sahası büyüklüğündeki bir hedefin her metrekaresine potansiyel olarak 10 saniyeden daha kısa bir sürede bir mermi veya parlak kırmızı izleyici (her beş turda bir) yerleştirebilir ve 45'lik işaret fişeği ve 24.000 mermilik temel mühimmat yükü dayandığı sürece, bunu aralıklı olarak yapabilir ve saatlerce hedefin üzerinde gezinebilirdi.

Daha az bilinen Fairchild AC-119G Shadow ve AC-119K Stinger'lar Vietnam Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri tarafından geliştirilen çift motorlu piston motorlu gunship'lerdi. Dört adet 7.62 mm GAU-2/A Minigun (ve AC-119K versiyonunda iki adet 20 mm (0.787 inç) M61 Vulcan altı namlulu döner top) ile donatılmış olan bu uçaklar Douglas AC-47 Spooky'nin yerini almış ve Lockheed AC-130 gunship'inin ilk versiyonları ile birlikte kullanılmışlardır.

II. Dünya Savaşı sonrası askerî havacılıkta gunship teriminin modern kökeni haline gelen daha sonraki ve daha büyük Lockheed AC-130 Gunship II olmuştur. Bu ağır silahlı uçaklar, 7. 62 mm GAU-2/A Minigun dahil olmak üzere çeşitli silah sistemleri kullanmıştır. 62 mm GAU-2/A Minigun, 20 mm (0,787 inç) M61 Vulcan altı namlulu döner toplar, 25 mm (0,984 inç) GAU-12/U Equalizer beş namlulu döner toplar, 30 mm Mk44 Bushmaster II zincir toplar, 40 mm (1,58 inç) L/60 Bofors otomatik toplar ve 105 mm (4,13 inç) M102 obüsleri vardı. Douglas AC-47 Spooky, Fairchild AC-119, ve AC-130 savunmasızdır ve bu yüzden hava üstünlüğü sağlandıktan sonra faaliyet göstermeleri gerekir.

Fairchild AU-23 Peacemaker ve Helio AU-24 Stallion gibi daha küçük gunship tasarımları da Vietnam Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri tarafından tasarlanmıştır. Bu uçakların ucuz, uçurması ve bakımı kolay olması ve Güneydoğu Asya'daki dost hükûmetlere karşı ayaklanma operasyonlarına yardımcı olmaları için verilmesi amaçlanıyordu ve sonunda Khmer Ulusal Hava Kuvvetleri, Tayland Kraliyet Hava Kuvvetleri ve Vietnam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri'nin yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri tarafından da sınırlı olarak kullanılmıştır.

Gunship kavramına olan ilginin yeniden artması, Alenia C-27J Spartan'ın bir gunship versiyonunun geliştirilmesiyle sonuçlanmıştı. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri AC-27J'yi tedarik etmeme kararı almasına rağmen, İtalya dahil diğer ülkeler tanıtım için bu uçağı seçmişlerdir. Ek olarak, 2013 yılında ABD Hava Kuvvetleri Özel Harekât Komutanlığı'nın, C-145A Skytruck'ın GAU-18 ikiz montajlı .50 kalibrelik makineli tüfek sistemi ile donanmış bir gunship versiyonunu test ettiği bildirilmiştir.

Helikopter Gunship'leri[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk helikopter gunshipleri de yandan ateşleme konfigürasyonunda çalışıyordu; ilk örnek Aérospatiale Alouette III'tü. 1960'larda Afrika'daki denizaşırı savaşlar sırasında Portekiz Hava Kuvvetleri, Alouette III helikopterlerinin bazılarına M2 Browning .50 kalibrelik makineli tüfeklerin yandan ateşlemeli çift montajlı konfigürasyonda kurulumunu denemiştir. Daha sonra .50 kalibrelik makineli tüfeklerin yerini tek bir montajda MG 151 20mm top almıştır. Bu helikopterler Portekiz hizmetinde "helicanhões" (helikopter topları) olarak biliniyordu ve hava saldırı operasyonlarında silahsız nakliye helikopterlerinin eskortunda ve yerdeki birliklere ateş desteğinde kullanılmıştır. Güney Afrika ve Rodezya hava kuvvetleri daha sonra Güney Afrika Sınır Savaşı ve Rodezya İç Savaşında Portekizlilere benzer konfigürasyonlarda silahlı Alouette III'ü kullanmıştır.

Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında Fransızlar, Alman 20 mm MG151 topu ve iki adet .50 kalibrelik makineli tüfekle donanmış Sikorsky H-34 "Korsan"ı işletiyordu. Vietnam Savaşı'nın ilk günlerinde Amerikan Deniz Piyadeleri'ne ait H-34'ler, iki M60C makineli tüfekleri ve iki adet 19 atışlı 2,75 inç roket bölmesinden oluşan Temporary Kit-1 (TK-1) ile donatılmış, sahadaki ilk helikopter gunship'leri arasındaydı. Operasyonlar karışık bir coşkuyla karşılanmıştı ve "Stingers" olarak bilinen silahlı H-34'ler hızla kullanımdan kaldırılmıştı. TK-1 kiti daha sonra Amerikan Deniz Piyadelerinin UH-1E helikopterlerinde kullanılan TK-2 kitinin temelini oluşturacaktı.

ABD Ordusu ayrıca M2 .50 kalibrelik makineli tüfekler ve 2.75 inçlik roketlerle donatılmış H-34 gunship'lerini de denemiştir. Eylül 1971'de bir CH-34 iki adet M2 .50 kalibrelik makineli tüfek, 4 adet M1919 .30 kalibrelik makineli tüfek, 40 adet 2.75 inçlik roket, iki adet 5 inçlik yüksek hızlı hava roketi (HVAR), ayrıca sol yan arka pencerelerde iki adet ilave .30 kalibrelik makineli tüfek ve sağ yan kargo kapısında bir adet .50 kalibrelik makineli tüfek ile silahlandırılmıştı. Sonuç, o dönemde dünyanın en ağır silahlı helikopteriydi.

Ayrıca, Vietnam Savaşı sırasında, her yerde bulunan Bell UH-1 Iroquois helikopterleri, ABD Helikopter Silahlanma Alt Sistemleri monte edilerek silahlı helikopterlere dönüştürülmüştür: Bunlar 1962-1963 yıllarında ortaya çıkmaya başlayan makineli tüfekler, roketler ve otomatik toplar gibi ileri ateşlemeli silahlardır. Döner kanatlı uçaklar (helikopterler) bir hedefe yaklaşmak için çeşitli savaş manevraları kullanabilir. Onların durumunda gunship terimi ağır silahlı helikopter ile eş anlamlıdır. Özellikle Bell AH-1 Cobra gibi özel saldırı helikopterleri de bu anlama uymaktadır. Her durumda gunship silahları makineli tüfekleri, roketleri ve füzeleri içerir.

Mil Mi-24 (NATO kod adı ile: Hind) büyük, ağır silahlı ve zırhlı bir helikopter gunship'i ve asker taşıma aracıdır. 1970'lerde tanıtılmıştı ve 1991 öncesi Sovyet Hava Kuvvetleri ve onun 1991 sonrası halefleri ile 30'dan fazla başka ülke tarafından işletilmiştir. 0,50 kalibrelik (12,7 mm) makineli tüfek ateşine dayanacak şekilde tasarlanmış, güçlendirilmiş bir gövdeye sahip ağır silahlarla donatılmıştır. Zırhlı kokpitleri ve titanyum rotor kafası, 20 mm'lik top vuruşlarına dayanabilecek kapasitededir.

Örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Sabit Kanatlı Uçaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Helikopterler[değiştir | kaynağı değiştir]