Geleneksel Gürcistan tıbbı
Geleneksel Gürcistan tıbbı, binlerce yıldır Gürcistan'da geliştirilen ve uygulanan geleneksel tıbbi uygulamaların bütününü tanımlamaktadır. Doğu ve Batı tıbbının kesişme noktasında ortaya çıkan Gürcistan tıbbı, her iki tıbbi geleneğin ilkeleriyle bütünleşmiştir.[1] Gelişmişlik düzeyi olarak kabile düzeyinde uygulanan geleneksel tıbbın çok ilerisinde olan Antik Gürcistan tıbbı, geleneksel ilaçlarının kullanıldığı kurumsallaşmış Yunani ve Geleneksel Çin tıbbının seviyesine yakındı. Bazı Antik Gürcü halk ilaçları o dönemde formülleştirilmiş ve günümüzdeki ilaçlar gibi ticari olarak satılmıştır. O dönemde satılan ilaçların çoğu alkol içerikli merhemlerin benzeriydi.
Arka planı[değiştir | kaynağı değiştir]
Antropolojik veriler, günümüz Batı Gürcistan topraklarında yaşamış Paleolitik Cro-Magnon insanlarının, yağla karıştırılmış hayvan beyinlerinden yapılmış bir çeşit ilkel merhemden haberdar olmuş olabileceğini göstermektedir.[2] Klasik Yunan mitolojisi, Antik Kolhis halkının, Miken-Yunan gezginlerini etkileyecek düzeyde gelişmiş tıp uygulamaları olduğu düşündürmektedir. Bazı tıp tarihçileri, modern tıbbın bilimsel ilkelerinden "Contraria contrariis curantur" (zıtlar zıtlara iyi gelir) ifadesinin Antik Kolhis halklarına ve şifacı ve büyücü prenses Midia'ya dayandığını, Klasik Yunan ve modern tıpta son halini aldığı ileri sürmektedir.[3] Gürcü söylemler, İngilizcede tıp anlamına gelen "medice" kelimesinin bile kökeninin Medea (Midia) ismiyle bağlantılı olduğunu rivayet etmektedir. Bununla beraber, bu terim yüksek ihtimalle Hint-Avrupa dillerindeki "Ma" ve "Mad" köklerinden türemiştir. Düşünmek, yansıtmak, değerlendirmek ya da önemsemek anlamlarına gelen bu kök, muhtemelen zamanla "med" halini almıştır. Yine de, Medea adıyla medicine terimi arasındaki olası ilişki kesin olarak reddedilemez.[4]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Geleneksel Gürcistan tıbbının kaydedilmiş tarihinin başlangıcı, 11. yüzyılda yazılmış ve “Ustsoro Karabadini” (Gürcüce: უსწორო კარაბადინი) olarak bilinen kitaptır. Kitabın tıbbi bilgi ve ilaçlarla ilgili olduğu düşünülmektedir.[5] Sonraki dönemde, 19. yüzyılın sonuna kadar her yüzyılda bir veya iki kere benzer başlıklar altında orijinal temel eser ve farklı derlemeler yayınlanmıştır. 16. yüzyılda yayınlanmış tıbbi ansiklopedi "Iadigar Daudi" (Gürcüce: იადიგარ დაუდი) bu eserlerden biridir.[6] Bu eserler, benzersiz yerel tedavi yöntemleriyle beraber, Antik Yunan, Bizans ve Orta Asya ve Orta Doğu tıp geleneklerinden etkilenen bilgileri de içermekteydi.[7]
Orta Çağ Gürcistan'ın son derece gelişmiş feodal sosyal yapısı, geleneksel Gürcü tıp ailelerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu ailelerden biri olan Turmanidze'lerden (Gürcüce: თურმანიძეები) tarihi belgelerde ilk olarak 10 veya 11. yüzyılda bahsedilmektedir. Yirminci yüzyılda bile Turmanidze ailesinden gelenlere herhangi bir örgün eğitim almasalar bile Sovyet yetkililer tarafından tıbbi lisans verilmekteydi. Bununla beraber, Sovyet yetkililer geleneksel tıp yöntemlerine izin vermeme konusunda kararlılıkları ile bilinirdi.[8]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ramaz Shengelia: Study of the History of Medicine in Georgia, p. 1". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2020.
- ^ Archeological Evidence to Ancient Georgian Medicine (Georgian) 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ "Ramaz Shengelia: Study of the History of Medicine in Georgia, p.2". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2020.
- ^ Thelma Charen: “The Etymology of Medicine”, Bull Med Libr Assoc. 1951 July; 39(3): 216–221.
- ^ Karabadini (Georgian: კარაბადინი)ka:კარაბადინი. Georgian.
- ^ Iadigar Daudi (Georgian: იდიგარ დაუდი)ka:იადიგარ დაუდი. Georgian.
- ^ Nikobadze I.I.: Ibn Sina (Avicenna) in old Georgian medicine, Sov Med. 1959 Aug;23:141-4. Russian.
- ^ Turmanidze medical family (Georgian: თურმანიძეები)ka:თურმანიძეები. Georgian.
| Afrika |  | |
|---|---|---|
| Amerikalar | ||
| Asya | ||
| Avrupa | ||
| Okyanusya | ||
| Diğer | ||
