Humoral Patoloji Teorisi

Humoral Patoloji Teorisi, Antik Yunan ve Roma tıpçıları ve filozoflarınca insan bedenini oluşturan ve hastalıkların ilişkilendirildiği dört bedensel unsura dayalı tıp teorisi.

Ondokuzuncu yüzyıl tıp araştırmalarına kadar Avrupalı doktorlarca yaygın kabul görmüş bir teoridir. M.Ö. 4. yüzyılda Eski Yunan'da ortaya çıkan Aristo felsefesi, hastalıkların nedenlerini insan bedenindeki açık renkli safra, koyu renkli safra, kan ve mukusun bileşimindeki uyumsuzlukla açıklamaya çalışmıştır. Hipokrat'ın hümoral pa­tolojisinin temelini, eski Mısır'a kadar gitmekte olan ahlât-ı erbaa oluşturmaktadır. Mısırlı hekimler, hastalık sebebi olarak bünyedeki kan, balgam, kara safra ve sarı safradan ibaret dört sıvının kirlenmesi­ni gösterirlerdi. Bundan dolayı tedavide kirli sıvıların boşaltılması (kan almak, müshil vermek vb.) yoluna gidilirdi. Eski Yunan'da Hipokrat (m.ö. V. asır) ahlat nazariyesini geliştirmiş ve bu anlayış XIX. yüzyıla kadar tesirini sürdürmüş­tür. Tabiat alemindeki oluşma ve bozul­mayı meydana getiren dört unsurun in­san bedenindeki karşılığı olarak düşü­nülen dört sıvı Hipokrat'ın hümoral pa­tolojisinin temelini teşkil etmiştir. Böylece "Hümoral patoloji" düşüncesi doğmuştur. İslam tıbbı da Antik Yunan'da doğmuş olan bu tıp teorisini büyük ölçüde benimsemiş ve geliştirmiştir. İslam tıp teorisinde Humoral Patoloji Teorisi'nin genel unsurları aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

Dört Unsur	Hava	Ateş	Toprak	Su
Dört Hılt (sıvı)	Kan	Sarı safra	Kara safra	Balgam
Organı	Kalp-Akciğer	Karaciğer-Öd	Dalak-Mide	Beyin
Mevsimi	İlkbahar	Yaz	Sonbahar	Kış
Yaş dönemi	Çocukluk	Gençlik	Erişkinlik	İhtiyarlık
Fiziksel özelliği	Nemli-Sıcak	Kuru-Sıcak	Kuru-Soğuk	Nemli-Soğuk
Rengi	Kırmızı	Sarı	Siyah	Beyaz
Tadı	Tatlı	Acı	Ekşi	Tuzlu
Zamanı	Sabah	Öğle	İkindi	Akşam
Karakteri	Sıcakkanlı	Öfkeli	İçine kapanık	Soğukkanlı
Burcu	İkizler-Boğa-Koç	Başak-Aslan-Yengeç	Terazi-Akrep-Yay	Balık - Kova-Oğlak
Musiki makâmı	Şehnâz Isfahân Nevâ	Rast Hicaz Büzürk	Irak Bûselik Zengûle	Hüseynî Uşşâk Nevrûz
Tedavisi	Kuru, Sıcak İlaçlar	Nemli, Soğuk ilaçlar	Nemli, Sıcak İlaçlar	Kuru, Sıcak İlaçlar

Ayrıca bakınız

• Dört unsur
• Hipokrat
• İslam tıbbı

Kaynakça

• Prof. Dr. Ali Haydar Bayat, "Osmanlı Tıbbında Cinsellik ve Ali Bin İshak'ın Bahnamesi, 2004
• Patoloji Dernekleri Federasyonu