Fil kuşu

Fil kuşu   PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
Korunma durumu
Tükenmiş (IUCN 2.3)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Aves Takım: †Aepyornithiformes Familya: †Aepyornithidae Bonaparte, 1853
Tip tür
†Aepyornis maximus Hilaire, 1851
Cinsler
†Aepyornis †Mullerornis †Vorombe

Fil kuşu, Kuvaterner döneminde Madagaskar'da yaşamış bir nesli tükenmiş uçamayan kuş familyasıdır. Aepyornithidae familyasının üyeleri olan bu kuşlar modern araştırmalara göre 3 cinse ayrıldılar (Aepyornis, Mullerornis, Vorombe). Bu kuşların neslinin MS 1000–1200 civarında tükendiği düşünülüyor.

Fiziksel görünüm

Bu dev kuşlar hakkındaki ilk bilimsel çalışma Madagaskar'da, Fransız zoolog Isidore Geoffroy Saint-Hilaire tarafından 19. yüzyılın ortasında yapıldı. 19. yüzyıl süresince bu kuşlar 3 cinse (Aepyornis, Mullerornis, Flacourtia) ve 13 türe ayrılacak şekilde sınıflandırıldılar ancak günümüz çalışmaları ile tür sayısı daha da azalmıştır. Flacourtia cinsi de Vorombe olarak adlandırılmıştır. Fil kuşları çok sayıda fosil kalıntısına sahiplerdir ve bu kalıntıların işaret ettiğine göre oldukça iri ve ağır kuşlardı. Konik gagalı, uçmaya elverişsiz ufak kanatları, kısa kalın bacakları ve 3 parmaklı büyük ayaklarıyla klasik bir ratit görünümündelerdir. Bazı araştırmacılar vücut yapılarından ötürü bu hayvanların yavaş birer orman yerleşimcileri olduğu fikrini ortaya atmışlardır. Fil kuşlarının Aepyornis cinsi 3 metre yüksekliğe ve 450 kg ağırlığa ulaşabilmektedir. Bu ailenin en büyük türüyse Vorombe titan'dır. 650 kg ağırlığa ve 3 metreyi aşan boya sahiptir, hatta bazı tahminlere göre 800 kg ağırlığa ulaşan türler olduğu tahmin edilebilmektedir.

Giantbirds

Fil kuşlarının en önemli ve en çok bulunan kalıntılarından biri de devasa yumurtalarıdır. Schläpfer'in 2015 yılındaki 63 yumurta üzerinde yapılmış çalışmasına göre aşağıda Aepyornis cinsine ait bir yumurtanın ortalama değerleri verilmiştir. Ortalama olarak 30,6 cm uzunluğunda, 22,5 cm genişliğinde, 8,12 litre hacminde, 9,34 kg ağırlığında ve kabuk ağırlığı (darası) 1,64 kg'dır. Ortalama bir aepyornis yumurtası, ağırlıkça 6 adet deve kuşu yumurtasına ve 155 tavuk yumurtasına tekabül etmektedir.

Doğal yaşam

Madagaskar gibi ada ekosistemine sahip bir yaşam alanında uzun sürede çeşitlenen bu megafauna üyelerinin insanların adaya çıkışıyla beraber kısa süre içinde yok olduğu düşünülürken; yeni araştırmalar insan yerleşimini tarihi anlamda daha geriye götürürken, bu dev kuşların insanlarla uzun süre aynı habitatı paylaştığını gösteriyor. 2016 yılında Londra Zooloji Topluluğu'ndan James Hansford ve ekibi adada yaptıkları bir saha çalışmasında insan etkisiyle oluşmuş yara izleri barındıran kemikler buldular ve bu buluntular karbon yöntemiyle yaşlandırıldılar ve 10.500 yıl öncesine tarihlendiler ki bu büyük bir devrim oldu zira, yakın zamana dek insanların Madagaskar'da 2500-3000 yıllık bir geçmişi var sanılıyordu. Uzun dönem insanlarla bir arada yaşamış bu canlılarınsa tarımsal alanların genişlemesiyle habitat kaybı, avcı baskısı veya iklim değişikliği gibi daha kompleks sorunlarla yok oluşa gittikleri var sayılmaktadır.