İçeriğe atla

Egbert

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Egbert
13. yüzyıl elyazmalarındaki tasviri
Wessex Kralı
Hüküm süresi802-839
Önce gelenBeorhtric
Sonra gelenÆthelwulf
Doğum771 veya 775
Ölüm839
DefinWinchester
Çocuk(lar)ıÆthelwulf
HanedanWessex

Egbert, Ecgberht ya da Ecgbriht (771/775-839) 803 yılından 839 yılındaki ölümüne kadar Wessex kralı. Babası Kentli Ealhmund'dur. 780'li yıllarda Mercia kralı Offa ve Wessex kralı Beorthric tarafından sürgüne gönderilmiş, Beorhtric'in ölümü üzerine 802 yılında ülkesine dönüp tahta geçmiştir.

Saltanatının ilk 20 yılına dair çok az şey bilinse de Mercia'ya karşı Wessex'in bağımsızlığını koruduğu bilinmektedir. 825 yılındaki Ellandun Muharebesinde Mercia kralı Beornwulf'u yenerek Mercia üstünlüğüne son vermiştir. 829 yılında Mercia kralı Wiglaf'ı yenip ülkesinden uzaklaştırmış, kısa bir süre de olsa Mercia'ya hükmetmiştir. Northumbria kralına hakimiyetini kabul ettirmiştir. Bu dönem için Anglo-Sakson Kronolojisinde onun için bretwalda[1] denilmektedir. Egbert'in ardından tahta geçen oğlu Æthelwulf döneminde güneydeki Wessex hakimiyeti pekiştirilir.

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihçiler Egbert'in soyağacına dair hemfikir değildirler. Anglo-Sakson Kronolojisinin en eski hali olan Parker kronolojisinde hanedan Egbert'in oğlu Æthelwulf'dan geriye doğru Egbert ve babası Ealhmund'a, oradan da Wessex hanedanının kurucusu Cerdic'e götürülür. Bu soyağacı belirli bir yere kadar kabul görse de doğrudan Cerdic'e giden kısmı tartışmalıdır.[2] Egbert'in eşi hakkındaki bilgiler de çok azdır. 15. yüzyıl kaynaklarına göre eşinin adı Redburga'dır ve iddialara göre Fransa'da sürgündeyken evlenmiştir.

İlk yıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sekizinci yüzyılın ikinci yarısında 757-796 yılları arasında hüküm sürmüş olan Mercia kralı Offa Anglosakson İngiltere'nin tartışmasız hakimi konumundadır. 757-786 arasında Wessex kralı olmuş olan Cynewulf ile Offa ilişkileri hakkında bilgi sınırlıdır. Buna rağmen Cynewulf'un Mercia'dan bağımsız olarak varolabilmeyi başardığını biliyoruz. Bu döneme ait arazi tapularında ve kararnamelerindeki kralın unvanı veya birden çok kralın imzasının olması aralarındaki bağımlılık ilişkisini de göz önüne sermektedir.[3] Anglo-Sakson Kronolojisinde 784 yılında Ealhmund adında yeni bir Kent hükümdarından bahsedilir. Bu kişinin Wessex kralı Egbert'in babası olduğu düşünülür. Ealhmund'un iktidarda çok uzun süre kalmadığı tahmin edilmektedir, 784 yılından sonraki faaliyetlerine dair bilinen bir şey yoktur. Bu dönemde Kent bölgesini ilhak etmek isteyen Offa'nın korkusundan Egbert'in sürgüne Wessex'e kaçmış olması da muhtemeldir.

786 yılında Wessex kralı Cynewulf öldürülünce yerine geçen Beorhtric'in iktidarına açıktan cephe alan Egbert yenilerek ülkeden ayrılmış, uzun bir süre Fransa'da kalmıştır.[4] Egbert'ten kurtulan Beorhtric, Mercia kralı Offa'nın kızıyla evlenir. Egbert Fransa'dayken Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu tahtındaki Şarlman Northumbria ile ilgilenmekte ve Offa'nın muhaliflerine destek vermektedir. Egbert Fransa'da kaldığı dönemde yakından ilişki kurduğu Eadberht adlı din adamından kamu idaresi alanında çok önemli bilgiler alır.

Saltanatının başlangıcı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beorhtric'in Mercia'ya bağlı durumu Offa'nın ölümünden sonra başa geçen Cenwulf iktidarında da devam eder. 802 yılında Beorhtric ölünce yerine Egbert geçer.[5] Mercialılar Egbert'in iktidarına karşı çıkmaya devam ederler, tam taç giyme töreninin olacağı gün yapılan askeri müdahale başarısız olsa da tehlikenin büyüklüğünü anlatmaktadır. Daha sonraki döneme dair Mercia ile bir çatışma bilgisi yoktur. Egbert, Wessex sınırları dışında etkisi olmasa da Mercia egemenliğine de boyun eğmemiştir. Anglo-Sakson Kronolojisinde Egbert'in 815 yılında ayakta son kalan yerel Briton krallığı Dumnonia'ya boyun eğdirdiği yazar.[6]

Ellandun Muharebesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

825 yılında Anglosakson tarihinin en önemli muharebelerinden birisinde Egbert Mercia kralı Beornwulf'u Ellandun Muharebesi'nde mağlup eder.[7] Bu muharebeden sonra güney İngiltere'de Mercia egemenliği sona ermiştir. Anglo-Sakson Kronolojisinde saldırgan tarafın kim olduğu belirtilmemekle beraber büyük ihtimalle Beornwulf'un saldırıya geçen ilk taraf olduğu düşünülmektedir. Wessex'in Dumnonia seferini fırsat bilen Mercia'nın saldırıya geçtiği düşünülmektedir. Ellandun Muharebesinin tek sonucu güneydeki Mercia hükümranlığının sona ermesi olmamıştır. Bundan sonra Doğu Anglia da Mercia'ya karşı Wessex koruması talebinde bulunmuş, 826 yılında Beornwulf, Doğu Anglia'daki hakimiyetini yeniden tesis etmek için bu ülkeye saldırmıştır. Ancak önce Beornwulf daha sonra da ondan sonra tahta geçen Ludeca bu seferde öldürülmüştür. Doğu Anglia Mercia için sonun başlangıcı olurken, Wessex'in yükselişini simgelemektedir.

Mercia'nın sonu

[değiştir | kaynağı değiştir]

829 yılında Egbert Mercia'yı işgal ederek kral Wiglaf'ı sürgüne gitmeye zorlar. Londra'daki darphaneyi de ele geçiren Egbert böylelikle Mercia kralı olarak kendi adına para basar. Bu başarısından sonra ona artık bretwalda denmiştir.[8] Kronolojiye göre 829 yılında Egbert Northumbria'nın bağımlılık ilanını Dore kentinde[9] kabul eder. Bu dönemdeki Northumbria kralı Eanred'dir.[10] Egbert 830 yılında daha önce Mercia'nın hakimiyet alanında bulunan Galler bölgesini kontrol altına almak için bölgeye sefer düzenler.

Son dönemleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kronolojide 830 yılında Wiglaf'ın yeniden Mercia kralı olduğu yazılır, bunun anlamı Wessex hakimiyetine karşı bir ayaklanmanın başlatıldığı ve bu ayaklanmanın başarılı olduğudur. Egbert'in bölgedeki tek adamlığı Wiglaf'ın yeniden iktidara gelmesiyle son erer. Middlesex ve Berkshire'da iktidarını pekiştiren Wiglaf'a ait 836 tarihli beyanname günümüze ulaşmıştır. Wessex'in hızla yükselip bu egemen konumunu koruyamamasının sebepleri tarihçiler tarafından araştırılmıştır. Bu dönemde kıta Avrupa'sındaki Frankların desteğinin belirleyici olduğu bilinmektedir. Karolenj İmparatorluğu'nun Egbert tahta çıkarken verdiği desteği Northumbria kralı Eardwulf'a da verdiği düşünüldüğünde İngiliz iç siyasetinde Frank etkisi belirleyici olmuş olabilir. Özellikle 830'lu yıllarda Dindar Ludwig'in iç savaşla başa çıkarken İngiltere'yle ilgilenememiş olması muhtemeldir. Bu durumda Doğu Anglia, Weesex ve Mercia dış yardım olmaksızın kendi güçlerine dayanarak bir denge konumuna gelmiş olabilir. Etkisi kaybolmuş olsa da Egbert'in Anglo-Sakson İngiltere siyasi arenasındaki değişim etkisi belirleyici olmuştur. Kent ve Sussex artık bağımsız krallıklar olmaktan çıkmıştır.

Hanedanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wessex tahtında başka hak iddia eden olup olmadığı bilinmese de soy ağacı Wessex kralı Cerdic'e dayanan ve hayatta olan asillerin bulunması kuvvetle muhtemeldir. Egbert 839 yılında öldüğünde iktidarın haricindeki mal varlığını sadece ailedeki erkek çocuklarına bıraktığı için evlilik yoluyla aileye katılacakların önü kapatılmış durumdaydı. Özellikle fetihlerle ciddi bir zenginlik biriktirmiş ola Egbert, iktidarın kendi oğlu Æthelwulf'a sorunsuz bir şekilde geçmesini sağlayarak başarılı olmuştur. Babasının iktidarında da yöneticilik yaptığı için tahta deneyimli şekilde çıkan Æthelwulf bu birikimin de faydasını görmüştür. Egbert, oğlu Æthelwulf ve torunu Büyük Alfred ve büyük torunu Yaşlı Edward asil Saksonlar için değerli bir kent olan Winchester'da gömülmüştür.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Britanya'nın hakimi
  2. ^ Tarihçi Heather Edwards Egbert'in Kent bölgesinden olduğu için Batı Sakson kökenlerinin gerçek olmadığını, tahtta iddia etmek adına uydurulduğunu öne sürerken, tarihçi Rory Naismith ise asil bir Sakson olduğunu Kent bölgesinden olmadığını öne sürer.
  3. ^ 772 yılına ait bir tapuda Offa'nın imzasının dışında imzası bulunan Cynewulf'dan Batı Saksonlarının kralı olarak bahsedilmektedir. 779 yılındaki Bensington Muharebesinde Offa'ya yenilse de Cynewulf kendine ait topraklarda hükümrandır.
  4. ^ Bu sürenin uzunluğuna dair çeşitli rivayetler vardır ancak en az 3 an çok 13 yıl olduğunda uzlaşılmaktadır.
  5. ^ Tahta geçiş sürecinde Şarlman tarafından desteklendiği düşünülmektedir.
  6. ^ Günümüzdeki Cornwall ve çevresi
  7. ^ Bugünkü Swindon yakınlarındadır
  8. ^ Daha önce bu unvanın layık görüldüğü kişilerin listesi öznel ve eksikli olmuştur. Kronolojide geçen önceki yedi bretwalda Sussex kralı Ælle ile başlayıp Northumbria kralı Oswiu ile biter. Adaya egemen olmuş Mercia kralları Penda ve Offa bu listede yer almamaktadır
  9. ^ Bugünkü Sheffield dolayları
  10. ^ Eanred'in Egbert Northumbria'ya saldırıp yakıp yıktıktan sonra boyun eğdiği de iddia edilmektedir

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Egbert&oldid=33790283" sayfasından alınmıştır