Develi
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Kasım 2008) |
| Develi | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Kayseri |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Harun Başıbüyük [1] |
| • Belediye başkanı | Mehmet Cabbar (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1906 km² |
| Rakım | 1330 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 65,322 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 66.250 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 38400 |
| İl alan kodu | 352 |
| İl plaka kodu | 38 |
Resmî site http://www.develi.bel.tr | |
Develi, Kayseri ilinin il merkezinden sonraki en büyük yerleşim yeri olup, İç Anadolu Bölgesi'nin Orta Kızılırmak bölümünde bulunmaktadir. Eski adı Everek'tir. Erciyes Dağı’nın 6 km güneyinde kurulmuştur. Bugünkü sınırları; doğusunda Tomarza İlçesi ve Adana ilinin Tufanbeyli İlçesi, güneyinde Yahyalı İlçesi ile Adana ilinin Saimbeyli ve Feke İlçeleri, batısında Yeşilhisar İlçesi, kuzeybatisinda İncesu İlçesi yer alır. 1926'ya Kadar Kozan'a Bağlı Olan Develi Kozan İlinin 1926'da İlçeye Dönüştürülmesiyle Kayseri'ye Bağlanmıştır
İlçe, Tekir Yaylası güzergâhından Kayseri’ye 45 km İncesu güzergâhından 86 km uzaklıkta olup, Kayseri'nin en büyük ilçesidir. Yüzölçümü 1887 km² olup, deniz seviyesinden yüksekliği 1150 metredir. En büyük dağı Kayseri'nin sembolü durumundaki Erciyes Dağı, Karasivri Dağı, Büyük Kartın (Peri Kartın), Göktepe (Yeşil Tepe), Sümengen (Süvegen) ve Bakır Dağı’dır. En önemli akarsuları Seyhan Nehri'nin en büyük kolu olan Zamantı Irmağı, Develi Çayı (Fenese Suyu), Elbiz ve Köşkpınarı’dır. En önemli gölleri Kurbağa Gölü ile Sultan Sazlığı’dır.
Tarih
Kasabanın tarihi adı Everek olup, Ermenice Averak (ören, harabe).[kaynak belirtilmeli] On dördüncü asırda yasayan tarihçi, coğrafyacı Mustawfi kasabının ismini Davalu olarak verir.[4] Ona göre orta ölçekli bir şehirdi ve surlarını Selçuklu Sultanı Alâeddin yeniden inşa ettirmişti.[4] On yedinci yüzyılda yazılmış Cihannüma adlı eserde kasaba ismi Davahlu olarak geçer.[4]
Tarihi kaynaklara göre Develi M.Ö.2500-2000 yıllarında yaşayan uygarlıkların kültür izlerine rastlanmıştır.Bakır Çağı,Bronz Çağı ile Selçuklu Dönemi arasındaki tarihi süreç içerisinde birçok uygarlığı içinde barındıran Develi'de,halen bilimsel araştırmalara ihtiyaç vardır.
1071 yılında Türklerin Anadolu'ya girmesiyle Oğuz boylarından Develioğulları Obasının bölgeye yerleştiği bilinmektedir.Selçuklu Sultanı Alparslan'ın yeğeni DEVALİ'nin şimdiki develi bölgesini fethetmesiyle Selçuklu topraklarına eklenmiş olup, beldenin adı DEVELİ olarak kalmıştır. Halen Devali'nin türbesi bulunmaktadır.
Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe Kurtuluş Savaşı sırasında Haçin cephesi gibi önemli mücadelelerin geçtiği bir cephede aktif rol almıştır.
Kurtuluş Savaşı mücadelesinde Kanberli Osman Bey, Osman Çoşkun Bey, Yakup Kenan Bey, Hadi Bey, Paşazade Osman Bey, Op.Dr.Osman Bey, Atıf Bey, Numan Efendi(Kara Müftü), A.Hazım Bey ve Veli Civan Bey gibi kahramanlar da Develilidir.
Böylesi geniş bir tarihi süreç yaşayan ilçede çok önemli tarihi eserler günümüze ulaşmıştır. Bunlar Sivasi Hatun Camii, Devali Türbesi, Seydi Şerif Türbesi, Hızır İlyas Türbesi, Şeyh Ümmi Türbesi, Ebçe Sultan Türbesi, Hamidiye Medresesi, Havadan Külliyesi, Gereme Harabeleri, Çomaklı Yer Altı Şehri, Şahmelik, Ayşepınar, Tombak, Develi ve Gazi, Develi Kasabası Kaya Oyma Mağaraları, Fıraktın Yazılı Kayaları, Öksüt Kalesi gibi nice tarihi eserlerdir.
İklim
İlçede karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağışlar daha çok ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür. İlkbahar ve Sonbahar mevsimlerinin sakin ve açık günlerinde kırağı ve don olayı müşahade edilir. Bu olaylar tarımı olumsuz etkiler. Ortalama yağış miktarı 366,6 mm’dir.
İlçe topraklarında genellikle bozkır bitki örtüsü hakimdir. Yüksek kesimlerde yer yer orman alanlarına rastlanılsa da bozkır ve çalılıktır. İlçede meyveciliğe yönelik meyve bahçeleri gelişmiş durumdadır.
Nüfus
TÜİK 2009 verilerine göre şehir merkezi nüfusu 36.439, köylerin nüfusu 29.105 olup, toplam nüfus 65.544 tür. Yıllık nüfus artış hızı şehir merkezinde binde 6.24, köylerde ise -10.72 olup, toplamda ise –2.69 nüfus azalması görülmektedir. Develi dışında başta İstanbul ve Ankara olmak üzere 300.000'den fazla Develili vardır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[5] | 50.853 | 9.506 | 41.347 |
| 1935[6] | 60.169 | 10.100 | 50.069 |
| 1940[7] | 65.403 | 10.885 | 54.518 |
| 1945[8] | 68.022 | 11.362 | 56.660 |
| 1950[9] | 70.866 | 11.127 | 59.739 |
| 1955[10][a] | 42.551 | 11.610 | 30.941 |
| 1960[11] | 49.749 | 12.923 | 36.826 |
| 1965[12] | 54.159 | 13.411 | 40.748 |
| 1970[13] | 57.031 | 15.553 | 41.478 |
| 1975[14] | 62.735 | 17.323 | 45.412 |
| 1980[15] | 66.048 | 22.491 | 43.557 |
| 1985[16] | 69.801 | 25.944 | 43.857 |
| 1990[17] | 72.825 | 32.961 | 39.864 |
| 2000[18] | 70.893 | 35.084 | 35.809 |
| 2007[19] | 65.695 | 36.121 | 29.574 |
| 2008[20] | 65.452 | 36.072 | 29.380 |
| 2009[21] | 65.544 | 36.439 | 29.105 |
| 2010[22] | 64.836 | 36.708 | 28.128 |
| 2011[23] | 64.908 | 37.348 | 27.560 |
| 2012[24] | 64.381 | 37.875 | 26.506 |
| 2013[25] | 63.994 | 63.994 | veri yok |
| 2014[26] | 64.550 | 64.550 | veri yok |
| 2015[27] | 64.072 | 64.072 | veri yok |
| 2016[27] | 64.422 | 64.422 | veri yok |
| 2017[27] | 64.389 | 64.389 | veri yok |
| 2018[27] | 65.322 | 65.322 | veri yok |
| 2019[27] | 65.745 | 65.745 | veri yok |
| 2020[27] | 66.250 | 66.250 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
- Yahyalı ve Tomarza beldeleri ilçe olarak ayrıldığından nüfus fazla düşmüştür.
İdari
İlçe mülki sınırları içerisinde biri merkez olmak üzere 4 kasaba belediyesi, 45 köy ile 5 köye bağlı 7 mezra bulunmaktadır. 25’i ilçe merkezinde 11’i kasabalarda olmak üzere toplam 36 mahalle vardır. Develi 1957 yılından bu yana il olma çabası içerisindedir.
Ekonomi
İlçenin başlıca gelir kaynaklarından biri tarım ve hayvancılık olup; lokomotif iş kolu olan inşaat sektörü de önemli bir yer tutmaktadır. İlçe tarım arazisinin bitki örtüsü ve ekim alanlarına göre dağılımı 49.500 ha Hububat ekimi (buğday, arpa, çavdar, nohut, mercimek, ve fasulye) ayrıca sanayi bitkilerinden şeker pancarı ve ayçiçeği ekilmektedir. Meyve ve sebze üretimi de tarımda önemli sayılabilecek bir paya sahiptir. Epçe, Tombak, Sarıca, Gazi, Karacaviran, Sindelhöyük, Soysallı, Çayırözü, Zile ve Merkez olmak üzere 10 adet Sulama Kooperatifi mevcuttur. Ayrıca merkez, kasaba ve köylerde 10 adet Kalkınma Kooperatifi vardir.
İlçede yoğun olarak koyun ve sığır yetiştiriciliği yanında kanatlı ve tek tırnaklı hayvan yetiştiriciliği de yapılmaktadır. İlçede 55.000 büyükbaş,62.000 küçükbaş hayvan mevcudu vardır.
Geleneksel el sanatları olarak köylerde halıcılık ve Sindelhöyük kasabası ile Yenihayat köyünde hasırcılık yapılmaktadir.
Develi’de Küçük Sanayi Sitesi’nin hizmete girmesi ile Halı Fabrikasının açılması adeta bir dönüm noktası olmuştur. Halen faaliyette bulunan ve ülke çapında üretim yapan 3 firmada yaklaşık olarak 1600 kişi istihdam edilmektedir. İlçede bol miktarda çinko, kurşun, pomza yatakları mevcuttur. İlçede ayrıca tarım alet ve makineleri imal eden iki firma bulunmaktadır. Bu firmalar ürünlerini yurtiçine ve yurtdışına pazarlamaktadır.
Eğitim
Okuma-yazma oranı %97 civarındadır. Develi'de 69 ilköğretim okulu, Endüstri Meslek Lisesi, Ticaret Meslek Lisesi, Kız Meslek Lisesi, Sağlık Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi, Anadolu Lisesi,Develi İMKB Fen Lisesi, Develi Lisesi, Milli Piyango Anadolu Lisesi ve birçok yatılı ilköğretim okuluyla bir İşitme Engelliler Okulu bulunmaktadır. Ayrıca Erciyes Üniversitesi'nin çeşitli fakülteleri de eğitim hizmeti vermektedir. Develi'nin edebiyat tarihinde önemli yer tutan birçok şahsiyeti vardır.
Sosyal
Konutlar genelde yığma, kargir ve betonarme olup, son yıllarda betonarme yapıların sayısı hızla artmaktadır. Yapı kooperatifçiliği ile toplu yaşama geçiş süreci hızlanmıştır.
Halk geleneklerine sıkı sıkıya bağlıdır. İlçe genelinde giyim kuşam şık bir görünüm arz eder.
Yerleşim yerleri genel olarak toplu halde olup, kış, yaz rahatlıkla ulaşım sağlanmaktadır.
İlçede üç önemli fabrika dışında, 1994 yılından itibaren yatırımlar nedeniyle artan fabrika sayısı 1999 yılında 11’e kadar çıkmışken bugün itibariyle 9’a düşmüştür. İş ve çalışma hayatını engelleyen ciddi bir problem bulunmamaktadır.
Sosyo-Kültürel yapılar olarak; bir kapalı spor salonu ile ilçe stadyumu bulunmaktadır. İşyerleri şehrin merkezi kısımlarında genellikle işhanı ve çarşılarda toplandığı görülür.
İlçede 1.Amatör kümede mücadele eden 2, ikinci amatör kümede mücadele eden 2 futbol takımı ilçeyi temsil etmektedir.
Kültürel değerlerin en önemlisi her yıl yapılmakta olan geleneksel Aşık Seyrani Kültür ve Sanat Festivalidir.
Eski Yöneticiler
Kaymakamlar
Belediye Başkanları
Tarihi Şahsiyetler
- Kurtuluş Savaşı mücadelesinde Kanberli Osman Bey, Osman Çoşkun Bey, Yakup Kenan Bey, Hadi Bey, Paşazade Osman Bey, Op.Dr.Osman Bey, Atıf Bey, Numan Efendi(Kara Müftü), A.Hazım Bey ve Veli Civan Bey gibi kahramanlar da Develilidir.
- Dev Ali
- Aşık Seyrani
- Hızır İlyas
- Kabak Şeyh
- Mustafa Asım Köksal
- Nasıf Binbaşıoğlu
- Nevzat Üstün
Yöresel yemekler
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ http://www.develi.gov.tr/
- ^ 6/11
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c Le Strange, G. (2011). The Lands of the Eastern Caliphate. Cambridge University Press. ss. 150, 183. ISBN 9781107600140.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Develi Nüfusu - Kayseri". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Kayseri Develi Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)