Dünya dışı zekâ

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Dünya dışı zeka, Dünya dışı akıllı yaşam veya insan dışı zeka, varsayımsal akıllı dünya dışı yaşamı ifade eder. Dünya'daki insanlar dışında Güneş Sistemi'nde böyle bir yaşamın varlığı kanıtlanmadı ve diğer yıldız sistemlerinde varlığı hala şüpheli.[1] Başka yaşanabilir dünyaların var olup olmadığı sorusu eski çağlardan beri tartışılmaktadır.[2] Kavramın modern biçimi, Kopernik Devrimi'nin Dünya'nın Güneş'in etrafında dönen bir gezegen olduğunu, diğer gezegenlerin ise tam tersine başka dünyalar olduğunu göstermesiyle ortaya çıktı.[3] Yerleşik başka gezegenlerin veya uyduların var olup olmadığı sorusu bu yeni anlayışın doğal bir sonucuydu. Bilimdeki en spekülatif sorulardan biri haline geldi ve bilim kurgu ve popüler kültürün merkezi teması haline geldi.[4]

Zeka[değiştir | kaynağı değiştir]

Zeka, daha kesin bir kavram olan bilgelik ile birlikte, insanlarla benzer bilişsel yeteneklere sahip dünya dışı yaşamı tanımlamak için kullanılır. Bir başka değiştirilebilir terim de ilk olarak Karen Anderson tarafından türetilen ve kocası Poul Anderson'ın 1966 eserlerinde yayınlanan "sophoncy" (Antik Yunanca'da "akıllı varlık/yaşam") kavramıdır.

Bilinç gibi duyarlılık da bazen yanlışlıkla dünya dışı zeka ve zeka kavramına atıfta bulunmak için kullanılan bir kavramdır, çünkü akıllı olmayan yaşam biçimlerini dışlamaz.

Dünya dışı uygarlık terimi, dünya dışı zekanın daha özel bir durumunu kastetmektedir. Bu, zeki ve özellikle akıllı dünya dışı yaşamın olası uzun vadeli sonucudur.

Olasılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Kopernik ilkesi, insanların evrenin ayrıcalıklı gözlemcileri olmadığı şeklindeki görecelik kavramına genelleştirilmiştir.[5] Aralarında Stephen Hawking'in de bulunduğu pek çok önde gelen bilim insanı,[6] evrenin büyüklüğünün, akıllı yaşamın başka bir yerde ortaya çıkmamasını imkansız hale getirdiğini öne sürdü. Ancak Fermi Paradoksu, dünya dışı uygarlıkların var olma olasılığına ilişkin yüksek tahminler ile insanlığın bu tür uygarlıklarla teması veya kanıt eksikliği arasındaki bariz çelişkiyi vurguluyor.[7]

Şu ana kadar, dünya dışı akıllı yaşam da dahil olmak üzere, dünya dışı yaşamın varlığına dair hiçbir kanıt bulunmuyor.[8]

Kardaşev ölçeği, bir medeniyetin teknolojik ilerleme düzeyini, bir medeniyetin kullanabileceği enerji miktarına dayalı olarak ölçen spekülatif bir yöntemdir.[9]

Drake denklemi, Samanyolu galaksisindeki aktif, iletişimsel dünya dışı uygarlıkların sayısını tahmin etmek için kullanılan olasılıksal bir çerçevedir.[10]

Dünya dışı zeka arayışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Search for extraterrestrial intelligence

Onlarca yıldır dünya dışı zekadan gelen sinyallere yönelik bir araştırma yapılıyor ancak önemli bir sonuç alınamıyor.[11] Active SETI (Dünya Dışı Zeka için Aktif Arama), dünya dışı akıllı yaşama mesaj gönderme girişimidir. Active SETI mesajları genellikle radyo sinyalleri şeklinde gönderilir. Pioneer plağı gibi fiziksel mesajlar da aktif bir SETI mesajı olarak değerlendirilebilir.

Dünya dışı zeka ile iletişim (CETI), başka bir teknolojik uygarlık tarafından teorik olarak anlaşılabilecek mesajların oluşturulmasına ve şifrelerinin çözülmesine odaklanan dünya dışı zeka arayışının bir dalıdır. En bilinen CETI deneyi, Frank Drake ve Carl Sagan tarafından yazılan 1974 Arecibo mesajıydı. CETI araştırmalarıyla ilgilenen çok sayıda bağımsız kuruluş ve kişi bulunmaktadır.

ABD hükümetinin görüşü şu: "Mesafeler göz önüne alındığında, dünya dışı bir zeka ile temas kurma şansı son derece düşük." [12][13] Bu düşünce tarzı, bazılarının ilk temasın büyük olasılıkla biyolojik varlıklar yerine dünya dışı yapay zeka ile kurulacağı sonucuna varmasına yol açtı.[14][15][16]

Wow! sinyalişimdiye kadar tespit edilen dünya dışı radyo sinyali için en iyi aday olmaya devam ediyor.[17]

14 Haziran 2022'de Çin'in FAST teleskopuyla çalışan gökbilimciler, yapay (muhtemelen uzaylı) sinyaller tespit etme olasılığını bildirdiler, ancak kaynağın bir tür doğal radyo girişimi olup olmadığını belirlemek için daha fazla çalışmanın gerekli olduğu konusunda uyarıda bulundular.[18] Daha yakın bir zamanda, 18 Haziran 2022'de, SETI ile ilgili çeşitli projelerin baş bilim insanı Dan Werthimer'in şunları kaydettiği bildirildi: “Bu sinyaller radyo parazitinden geliyor; bunlar dünya dışı yaşamdan değil, dünyalılardan kaynaklanan radyo kirliliğinden kaynaklanıyor”.[19]

26 Temmuz 2023'te Meclis milletvekilleri, yürütme organının UAP'ler veya UFO'lar olarak da bilinen tanımlanamayan anormal olaylara ilişkin raporları nasıl ele aldığını incelemek için çarşamba günü bir duruşma düzenledi. Temsilciler Meclisi'nin ulusal güvenlik alt komitesi, hükümetin UFO görüldüğüne dair raporları nasıl ele aldığına dair ilk elden bilgi sahibi olan, aralarında eski bir Donanma komutanının da bulunduğu üç tanığın ifadesini dinledi.

Dünya dışı temasın olası kültürel etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Potential cultural impact of extraterrestrial contact

Dünya dışı temastan kaynaklanan potansiyel değişiklikler, dünya dışı uygarlığın teknolojik ilerleme düzeyine, iyilikseverlik veya kötü niyet derecesine ve kendisi ile insanlık arasındaki karşılıklı anlayış düzeyine bağlı olarak büyüklük ve tür açısından büyük farklılıklar gösterebilir.[20] Bazı teoriler, dünya dışı bir uygarlığın biyolojiden vazgeçip gelişmiş bilgisayarların içinde yaşayacak kadar gelişmiş olabileceğini öne sürüyor.[20] İnsanlığın temasa geçtiği ortam (elektromanyetik radyasyon, doğrudan fiziksel etkileşim, dünya dışı eserler veya başka bir şey) de temasın sonuçlarını etkileyebilir. Bu faktörleri birleştirerek, dünya dışı temasın etkilerini değerlendirmek için çeşitli sistemler oluşturulmuştur.

Dünya dışı temasın, özellikle de teknolojik olarak üstün bir uygarlıkla temasın sonuçları, sıklıkla, çok farklı iki insan kültürünün Dünya üzerinde buluşmasına benzetilmiştir; bunun tarihsel bir örneği Kolomb takasıdır . Bu tür toplantılar genellikle temas kuran medeniyetin yok olmasına yol açmıştır (teması başlatan "temasçının" aksine) ve bu nedenle insan medeniyetinin yok edilmesi olası bir sonuçtur.[21] Ancak bugüne kadar böyle bir temasın olmayışı, bu tür bir varsayımın büyük ölçüde spekülatif olduğu anlamına geliyor.

UFOloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya dışı hipotez, bazı UFO'ların dünya dışı varlıklar (bu bağlamda genellikle uzaylılar olarak adlandırılır) içeren veya onlar tarafından gönderilen araçlar olduğu fikridir.[11] UFO'lara ilişkin bir açıklama olarak, dünya dışı zeka bazen Allen Hynek tarafından EDI (boyut dışı zeka) ile karşılaştırılmaktadır.[22]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Bennett, Jeffrey (2017). Life in the universe. United States: Pearson. s. 3-4. ISBN 978-0-13-408908-9. 
  2. ^ Plurality of Worlds: The Extraterrestrial life Debate from Democritus to Kant, by Steven Dick, Cambridge University Press 1984
  3. ^ The Extraterrestrial Life Debate: 1750-1900, by Michael J. Crowe, Dover Publications, 2011
  4. ^ Are we alone? 25 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Peter Spinks. May 21, 2013.
  5. ^ Peacock, John A. (1998). Cosmological Physics. Cambridge University Press. s. 66. ISBN 0-521-42270-1. 
  6. ^ Hickman, Leo (25 Nisan 2010). "Stephen Hawking takes a hard line on aliens". The Guardian. 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2012. 
  7. ^ Krauthammer, Charles (29 Aralık 2011). "Are we alone in the universe?". The Washington Post. 10 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015. 
  8. ^ Kaufman, Marc (12 Ekim 2022). "Life, Here and Beyond". NASA Astrobiology. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2023. No life beyond Earth has ever been found; there is no evidence that alien life has ever visited our planet. It’s all a story. 
  9. ^ Kardashev, Nikolai. "On the Inevitability and the Possible Structures of Supercivilizations 28 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", The search for extraterrestrial life: Recent developments; Proceedings of the Symposium, Boston, MA, June 18–21, 1984 (A86-38126 17-88). Dordrecht, D. Reidel Publishing Co., 1985, p. 497–504.
  10. ^ Zaun, Harald (1 Kasım 2011). "Es war wie eine 180-Grad-Wende von diesem peinlichen Geheimnis!" [It was like a 180 degree turn from this embarrassing secret]. Telepolis (Almanca). Heise. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024. 
  11. ^ a b "The search for ET is a detective story without a body" 23 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Nigel Henbest, New Scientist, March 9, 2013, p. 53.
  12. ^ Larson, Phil (5 Kasım 2011). "Searching for ET, But No Evidence Yet". White House. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2011. 
  13. ^ Atkinson, Nancy (5 Kasım 2011). "No Alien Visits or UFO Coverups, White House Says". UniverseToday. 18 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2011. 
  14. ^ Hollingham, Richard. "What if the aliens we are looking for are AI?". www.bbc.com (İngilizce). 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020. 
  15. ^ November 2016, Mike Wall 14 (14 Kasım 2016). "Electronic E.T.: Intelligent Aliens Are Likely Machines". Space.com (İngilizce). 19 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020. 
  16. ^ ""Alien Artificial Intelligence is Out There" --And It's Billions of Years Old". The Daily Galaxy (İngilizce). 1 Ocak 2019. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020. 
  17. ^ "Was the Wow! Signal Alien?". Skeptoid. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019. 
  18. ^ Byrd, Deborah (4 Haziran 2022). "Has China's FAST telescope detected alien intelligence?". Earth & Sky. 15 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022. 
  19. ^ Overbye, Dennis (18 Haziran 2022). "A Chinese Telescope Did Not Find an Alien Signal. The Search Continues. China's astronomers have been initiated into the search for extraterrestrial intelligence with the kind of false alarm that others in the field have experienced for decades". The New York Times. 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
  20. ^ a b Harrison, A. A. (2011). "Fear, pandemonium, equanimity and delight: Human responses to extra-terrestrial life". Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 369 (1936): 656-668. doi:10.1098/rsta.2010.0229. PMID 21220289. 
  21. ^ Kazan, Casey (1 Ağustos 2008). "The Impact of ET Contact: Europe's Scientists Discuss The Future of Humans in Space". Daily Galaxy. 15 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2012. 
  22. ^ Fuller, Curtis (1980). Proceedings of the First International UFO Congress. New York: Warner Books. ss. 157-163. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dünya_dışı_zekâ&oldid=32781866" sayfasından alınmıştır