Chronicon Pictum
 Chronicon Pictum, Mark of Kalt, Kálti Márk, King Louis I of Hungary, Hungarian, medieval, chronicle, book, illumination, illustration, history | |
| Yazar | Kálti Márk |
|---|---|
| Ülke | Macaristan Krallığı |
| Dil | Latince |
| Konu | Macarların tarihi |
| Tür | Vakanüvis |
| Yayım | 1358 |
| Medya türü | resimli el yazması |
| Sayfa | 146 |
Chronicon Pictum (Latince "Resimli Chronicle",Chronica Hungarorum, Macarca: Képes Krónika, Slovakça: Obrázková kronika, Almanca: Ungarische Bilderchronik Chronicon Hungarie Pictum, Chronica Picta veya Chronica de Gestis Hungarorum olarak da anılır), 14. yüzyıldan kalma Macaristan Krallığı'na ait bir Orta Çağ resimli kroniktir. Macaristan Kralı I. Lajos'un kraliyet sarayının sanatsal tarzını temsil eder. Eser, sanat, Orta Çağ ve kültür tarihi açısından eşsiz bir kaynaktır.
Chronicon Pictum - Marci de Kalt Chronica de Gestis Hungarorum (Resimli Chronicle - Kalt'ın Macarların Eylemleri Hakkındaki Chronicle'ının İşareti) kroniğin tam adıdır.
Chronicle'ın tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarih, Kálti Márk (Latince: Marci de Kalt) tarafından 1358'de Latince yazılmıştır ve tezhiplerin sonuncusu 1370 ile 1373 arasında tamamlanmıştır.
Tarihçi Bálint Hóman'a göre, günümüze ulaşan tüm Macar kroniklerinin orijinal kaynağı, Aziz Ladislaus zamanında yazılan kayıp Gesta Ungarorum idi.[1] Macar Orta Çağ kronik geleneğinin temel önermesi, Hunların, yani Macarların, İskit bölgelerinden iki kez ortaya çıktığını ve yol gösterici ilkenin Hun-Macar sürekliliği olduğunu belirtir.[2]
Chronicle, I. Lajos'un kızı Katalin, V. Charles'ın oğlu Orléans Dükü I. Louis ile 1374'te nişanlandığında, Macar kralı I. Lajos tarafından Fransız kralı V. Charles'a verildi.[3] Chronicledaha sonra Fransız kralı VII. Charles'ın hediyesi olarak Sırp despotu Đurađ Branković'e verildi. Chronicle daha sonra 1462'de kopyalandı. 1458 ile 1490 yılları arasında Macaristan'da Kral Matyas Corvinus'un sarayında saklandı.[4] Daha sonra kaybedildi ve muhtemelen bir süre Osmanlıların elinde kaldı.[3] 15. yüzyılın ikinci yarısında, döneme ait birkaç el yazısıyla yazılmış Macarca ve Latince giriş içerdiğinden, vakayinamenin yeniden Macaristan'da olduğunu gösteren kanıtlar var. Araştırmacılar üç yerde Macaristan hakkında çeşitli yorumlar yapan Türkçe yazılara da rastladılar. Bu nedenle araştırmacılar, el yazmasının 15. ve 17. yüzyıllar arasında Türkçeyi çok iyi bilen bir Macar'a ait olduğu sonucuna vardı. Chronicle, 16. yüzyıldaki meşhur Osmanlı kuşatması sırasında Viyana'da mevcut olabilir, en azından 17. yüzyıldan itibaren Viyana'daki kraliyet arşivlerine aitti. Sebastian Tengnagel, 1608'den 1636'ya kadar mahkeme kütüphanesinin el yazması kataloğunda bundan bahseder, bu yüzden bazen Viyana Aydınlatılmış Chronicle olarak anılır. Venedik Kültür Konvansiyonu'nun bir sonucu olarak, kronik 1934'te Macaristan'a iade edildi. El yazması şu anda Macaristan'ın Budapeşte kentindeki Ulusal Széchényi Kütüphanesi'nde saklanıyor.[3]
Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]
Chronicle'daki 147 resim, Orta Çağ Macar kültür tarihi, kostümü ve saray hayatı hakkında geniş bir bilgi kaynağını temsil ediyor ve aynı zamanda 14. yüzyıldaki Macar resim uygulamalarının en önemli kayıtlarıdır. Sanatsal değeri oldukça yüksek olup, karakterler detaylı bir şekilde ve anatomi bilgisine sahip sanatçılar tarafından çizilmiştir.[5] Chronicle 147 minyatür içerir: 10 büyük resim, 29 sütun halinde resim, 4 sayfanın alt kısmında madalyon şeklinde boyanmış daha küçük resim, baş harflerle çevrelenmiş 99 resim ve resimsiz 5 baş harf. Ayrıca kenarlarda boyalı 82 adet süsleme sanatı bulunmaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hóman, Bálint (1925). "A magyarok hún-hagyománya – Kézai Simon hún-krónikája" [The Hun Tradition of the Hungarians - The Hun Chronicle of Simon Kézai]. A magyar hún-hagyomány és hún-monda [The Hungarian Hun Tradition and Hun Legend] (Macarca). Budapeşte: Hungarian Academy of Sciences. 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ Dr. Szabados, György (1998). "A krónikáktól a Gestáig – Az előidő-szemlélet hangsúlyváltásai a 15–18. században" [From the chronicles to the Gesta - Shifts in emphasis of the pre-time perspective in the 15th–18th centuries]. Irodalomtörténeti Közlemények, 102 (5-6) (PDF) (Macarca). MTA Irodalomtudományi Intézet (Institute for Literary Studies of Hungarian Academy of Sciences). ss. 615-641. ISSN 0021-1486. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ a b c Pražák, Nechutová, Bartoňková (1988). Legendy a kroniky koruny Uherské (Legends and chronicles of Hungarian crown). Prag: Nakladatelství Vyšehrad. ss. 340-346.
- ^ Dercsinyi, Dezső (1964). A Képes krónika és kora (The Chronicon Pictum and Its Age) (Macarca). Budapeşte.
- ^ CEU Press (2018). "The Illuminated Chronicle: Chronicle of the Deeds of the Hungarians from the Fourteenth-Century Illuminated Codex". CEU Press – Central European University. 22 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Chronicon Pictum ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Kalt, Marci (1358). Chronicon Pictum (PDF) (Latince). 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- M. Florianus, (Ed.) (1883). Chronica Hungarorum: Chronicon Pictum Vindobonense (Latince). Lipsiae (Leipzig). ss. 100-302.
- Podhradczky, József (1838) [1365]. Chronicon Budense (Latince). Buda. – A more readable Latin text, with notes in Latin
- Geréb, László; Dercsinyi, Dezső; Csapodiné Gárdonyi, Klára; Mezey, Lázsló (1964). Képes Krónika [Illuminated Chronicle] (PDF) (Macarca). Budapeşte: Magyar Helikon.
- Geréb, László (1993). Képes Krónika [Illuminated Chronicle] (Macarca). Magyar Hírlap and Maecenas Kiadó. ISBN 963-8164-07-7.
