İçeriğe atla

Triklorotrifloroetan

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(CFC-113 sayfasından yönlendirildi)
1,1,2-Trikloro-1,2,2-trifloroetan
Adlandırmalar
1,1,2-Trikloro-1,2,2-trifloroetan
CFC-113, Arklone
Özellikler
Kimyasal formül C2Cl3F3
Molekül kütlesi 187,38 g mol−1
Görünüm renksiz sıvı
Koku karbon tetraklorür benzeri[1]
Yoğunluk 1,56 g/mL
Erime noktası −35 °C
Kaynama noktası 47,7 °C
Çözünürlük (su içinde) 170 mg/L
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler ozon tabakasına zararlı
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Triklorotrifloroetan veya CFC-113 olarak da bilinen 1,1,2-Trikloro-1,2,2-trifloroetan, Cl
2
FC—CClF
2
formülüne sahip bir kloroflorokarbondur. Renksiz, uçucu bir sıvıdır ve geçmişte çokça solvent olarak kullanılmıştır.[2]

CFC-113, hekzakloroetan ve hidroflorik asitten hazırlanabilir:[3]

Bu reaksiyon, yüksek sıcaklıklarda antimon, krom, demir ve alümina gibi katalizörler gerektirebilir.[4]

Başka bir sentez yöntemi bunun yerine Tetrakloroetilen üzerinde HF kullanır.[5]

CFC-113 en çok üretilen CFC'lerden biriydi. 1989'da tahminen 250.000 ton üretildi.[2] Elektrikli ve elektronik bileşenlerde temizlik maddesi olarak kullanılmıştır.[6]

CFC-113'ün düşük yanıcılık özelliği ve düşük toksisitesi, onu hassas elektrikli ekipmanlar, kumaşlar ve metaller için temizleyici olarak kullanım için ideal hâle getirdi. Temizlediği ürüne zarar vermez, kıvılcım çıkarmaz veya diğer kimyasallarla reaksiyona girmez.[7] Bir süre kuru temizleme solventi olarak kullanıldı ve 1970'lerde Imperial Chemical Industries tarafından Arklone ticarî adı altında "geleceğin solventi" olarak pazarlandı. Bu serideki diğerleri Perklone (Tetrakloroetilen), Triklone (Trikloroetilen), Metoklon (Diklorometan) ve Genklene (1,1,1-Trikloroetan) idi.[8][9]

Ozon tabakasına zararı

[değiştir | kaynağı değiştir]
CFC-113, Gelişmiş Küresel Atmosfer Gazları Deneyi (AGAGE) tarafından dünyanın dört bir yanındaki istasyonlarda alt atmosferde (troposfer) ölçülmüştür. Bolluklar, trilyon başına parça cinsinden, kirlilik içermeyen aylık ortalama mol kesirleri olarak verilmiştir.(AGAGE).
1992 yılından bu yana CFC-113'ün atmosferik konsantrasyonu.

CFC-113 çok reaktif olmayan bir kloroflorokarbondur. Atmosferde yaklaşık 90 yıl kalır,[10] bu da troposferden stratosfere geçmesine yetecek kadar uzundur.

Stratosferde, CFC-113 ultraviyole radyasyon (190-225 nm aralığında güneş ışığı) tarafından parçalanarak klor radikalleri (Cl•) üretilebilir ve bu radikaller yalnızca birkaç dakika içinde ozonun bozulmasını başlatır:[11][12]

CClF
2
CCl
2
F → C
2
F
3
Cl
2
+ Cl•
Cl• + O
3
→ ClO• + O
2

Tepkime devam eder:

ClO• + O → Cl• + O
2

Süreç, daha fazla O3'ü parçalamak için Cl•'yi yeniden üretir. Cl•, 1-2 yıllık atmosferik ömrü boyunca ortalama 100.000 O3 molekülünü yok edecektir.

  1. ^ NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0632". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 
  2. ^ a b Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a11_349. 
  3. ^ "Social and Economic Implications of Controlling the Use of Chlorofluorocarbons intheEEC" (PDF). EUROPEAN ECONOMIC COMMUNITY. Ekim 1978. 15 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ekim 2023. 
  4. ^ Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology. 4th ed. Volumes 1: New York, NY. John Wiley and Sons, 1991-Present., p. V11 507 (1994)
  5. ^ Robert D. Ashford: Ashford's Dictionary of Industrial Chemicals, p. 1131. 2nd Edition. Wavelength Publications, 2001
  6. ^ "Chlorofluorocarbons". Columbia Encyclopedia. 2008. 11 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. 
  7. ^ "Guides | SEDAC". sedac.ciesin.columbia.edu. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Industrial Finishing and Surface Coatings. (1973). UK: Wheatland journals, Limited.
  9. ^ Morrison, R. D., Murphy, B. L. (2013). Chlorinated Solvents: A Forensic Evaluation. Royal Society of Chemistry
  10. ^ "Global Change 2: Climate Change". University of Michigan. 4 Ocak 2006. 20 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. 
  11. ^ Molina, Mario J. (1996). "Role of chlorine in the stratospheric chemistry". Pure and Applied Chemistry. 68 (9). ss. 1749-1756. doi:10.1351/pac199668091749Özgürce erişilebilir. 
  12. ^ "Guides | SEDAC". 20 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.