Armen Leonovich Takhtajan
Armen Takhtajan | |
|---|---|
 Armen Takhtajan bir posta pulu üzerinde | |
| Doğum | 10 Haziran 1910 Şuşa, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 13 Kasım 2009 (99 yaşında) Sankt-Peterburg, Rusya |
| Vatandaşlık | SSCB |
| Eğitim | Erivan Devlet Üniversitesi |
| Kariyeri | |
| Dalı | Botanik |
| Çalıştığı kurumlar | |
| İmza | |
 | |
Armen Leonovich Takhtajan veya Takhtajian (Ermenice: Արմեն Լևոնի Թախտաջյան; Rusça: Армен Леонович Тахтаджян) (10 Haziran 1910 - 13 Kasım 2009), bitki evrimi, bitki sistematiği ve biyocoğrafya alanlarında 20. yüzyılın en önemli isimlerinden biri olan Sovyet - Ermeni botanikçi. Diğer ilgi alanları arasında çiçekli bitkilerin morfolojisi, paleobotanik ve Kafkasya florası vardı. Şuşa'da doğdu. Yirminci yüzyılın en etkili taksonomistlerinden biriydi. Bitki bilim mahlası Takht.'dır.[1]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Takhtajan, 10 Haziran 1910'da Rusya İmparatorluğu'nun Şuşa kentinde doğdu. Büyükbabası Meliksan Takhtadzhyan Petrovich, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Trabzon'da doğdu ve İtalya'da eğitim gördükten sonra gazeteci olarak çalıştı. 1930'da Paris'te öldü. Babası Leon Meliksanovich Takhtadzhyan (1884-1950), Gürcistan'ın Batum şehrinde doğdu ve Leipzig Üniversitesi'nde tarım uzmanı olarak eğitim gördü. 1906'da mezun olduktan sonra Fransa, İsviçre ve Birleşik Krallık'ta çiftliklerde çalıştı ve koyun yetiştiriciliği üzerine çalışmalar yaptı. Almanca, Fransızca, İngilizce, Rusça, Gürcüce ve Azerice dillerinde uzmanlaştı. 1908'de Şuşa'ya geldi. 1909'da Gerseliya Sergeevna Gazarbekyan (1887-1974) ile tanıştı ve evlendi.[2][3]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Takhtajanların üç çocuğu vardı, Armen (1910-2009), Nellie (1914-1994) ve Nora (1918-1965). 1918'de aile, pogromlar nedeniyle kuzey Ermenistan'a kaçmak zorunda kaldı. Armen, çocukluğu boyunca babasıyla birlikte seyahat ederken doğa tarihine ilgi duymaya başladı. Tiflis'te eğitimine başladı. Burada, daha önce Tiflis Devlet Üniversitesinde tarım öğretmenliği yapmış ve Gürcüce, Rusça ve Latince botanik isimler sözlüğü hazırlamış olan öğretmenlerinden Alexander Konstantinovich Makaev'den (Makashvili) (1896-1962) etkilendi. Makaev, Armen'i botanik gezilere çıkardı ve ona bitkileri tanımlamayı öğretti (1920). 1928'de ortaokulu bitirdi ve Leningrad'a gitti. Leningrad Üniversitesi biyoloji bölümünde Vladimir Leontyevich Komarov'un (1869-1945) bitki morfolojisi üzerine derslerine katıldı. 1929 yılında Erivan Devlet Üniversitesi'nde biyoloji eğitimine başladı.[2]
Erivan'da Ermenistan Doğa Tarihi Müzesi'nde ve ardından Sovyet Bilimler Akademisi Biyoloji Enstitüsü Ermenistan şubesinin Herbaryumunda araştırmacı olarak görev aldı ve 1936'da Erivan Üniversitesi'nde yüksek lisans tezini tamamlarken öğretmenliğe başladı.[2]
13 Kasım 2009'da, başyapıtı Çiçekli Bitkiler'ı bitirdikten sonra, Saint Petersburg'da öldü.[4][3]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Esas olarak çiçekli bitkilerin kökenleri ve paleobotani üzerine eserleri ile ünlüdür ve bitkiler için yeni bir sınıflandırma sistemi geliştirmiştir. "Ermenistan Florası" (cilt 1-6, 1954-73) ve "SSCB'nin çiçekli bitki fosilleri" (v. 1, 1974) kitapları üzerinde çalıştı. Takhtajan ayrıca bir Floristik Bölgeler sistemi geliştirdi. (Takhtajan, Crovello ve Cronquist, 1986)
Takhtajan sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]
"Takhtajan sistemi", çiçekli bitkileri bir bölüm (filum) (Magnoliophyta) ve iki sınıf, (Magnoliopsida (dikotlar) ve Liliopsida (monokotlar)) olarak ele alır. Bu iki sınıf, alt sınıflara ve ardından üst takımlara, takımlara ve ailelere ayrılır. Takhtajan sistemi Cronquist sistemine benzerdir, ancak biraz daha karmaşıktır. Takhtajan sınıflandırma sistemi günümüzde örneğin Montréal Botanik Bahçesi tarafından kullanılmaktadır.
Önemli eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1948. Морфологическая эволюция покрытосеменных (Kapalı tohumluların morfolojik evrimi). [Rusçadan Almancaya Werner Höppner tarafından, Die evolution der angiospermae 1959, Fischer, Jena adı ileçevrilmiştir][5][6]
- 1969. Çiçekli bitkiler: köken ve dağılım. Oliver ve Boyd, Edinburgh [Rusça'dan C Jeffrey tarafından çevrilmiştir][7]
- 2009. Çiçekli Bitkiler. Springer, New York.[4]
Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]
Takhtajan, zamanının önde gelen botanikçilerinden biri olarak kabul edilir.[8][3]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "IPNI". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- ^ a b c Velgorskaya 2007.
- ^ a b c Morin 2009.
- ^ a b Takhtajan 2009.
- ^ "Reviewed by Herbert F. Copeland, 1961". 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- ^ "Review by Lincoln Constance" (PDF). 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- ^ Takhtajan 1966.
- ^ Stevens 1993.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Morin, Nancy R (Temmuz–Aralık 2009). "Armen Takhtajan 1910-2009" (PDF). Flora of North America Newsletter. 23 (2): 23-24. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ocak 2016.
- Raven, Peter H. (2009). Foreword. ss. ix-xi. ISBN 9781402096099. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2016. in Takhtajan (2009)
- Stevens, William K. (6 Nisan 1993). "Armen Takhtajan; Botanist Plans Survey of World's Flowers". The New York Times. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
- Velgorskaya, T. V. (2007). Armen Leonovich Takhtajan: Biographical sketch. in Takhtajan (2007)
Takhtajan'ın eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Takhtajan, A. (Haziran 1964). "The Taxa of the Higher Plants above the Rank of Order". Taxon. 13 (5): 160-164. doi:10.2307/1216134. JSTOR 1216134.
- Cronquist, Arthur; Takhtajan, Armen; Zimmermann, Walter (Nisan 1966). "On the Higher Taxa of Embryobionta". Taxon. 15 (4): 129-134. doi:10.2307/1217531. JSTOR 1217531.
- Takhtajan, Armen Leonovich (1966). "Lilianae". Система и филогения цветкорых растений (Sistema i filogeniia tsvetkovykh rastenii) [Systema et Phylogemia Magnoliophytorum] (Rusça). trans. C Jeffrey, as Flowering plants: Origin and dispersal, Edinburgh : Oliver and Boyd, 1969. Moskova: Наука. s. 473. ISBN 978-0-05-001715-9.
- Takhtajan, Armen. 1973. Chetyre tsarstva organicheskogo mira (Four Kingdoms of the Organic World). Priroda (Nature), Akad. Nauk 2: 22-32.
- Takhtajan, Armen (1980). "Outline of the classification of flowering plants (Magnoliophya)". Botanical Review. 46 (3): 225-359. doi:10.1007/BF02861558.
- Takhtajan, A. (1987). Sistema Magnoliofitov (Systema Magnoliophytorum) (Rusça). Leningrad: Nauka.
- Takhtajan, Armen (1991). Evolutionary trends in flowering plants. New York: Columbia Univ. Press. ISBN 9780231073288. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- Takhtajan, A.L. (2007). Грани эволюции: Статьи по теории эволюции. 1943—2006 (Grani ėvoli︠u︡t︠s︡ii: statʹi po teorii ėvoli︠u︡t︠s︡ii. 1943--2006 [The boundaries of evolution: Articles on the theory of evolution. 1943-2006]. St Petersburg: Nauka. ISBN 978-5-02-026273-7.
- Takhtajan, Armen Leonovich (2009). Flowering Plants. New York: Springer. ISBN 978-1-4020-9609-9. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2014.
- Takhtajan, Armen Leonovich (1997). Diversity and Classification of Flowering Plants. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-10098-4.
- A. Takhtajan, Th.J. Crovello and A. Cronquist (1986). Floristic Regions of the World.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Büyük Sovyet Ansiklopedisinde Takhtajian
- Armen Takhtajan ile ayrılık . Komarov Botanik Enstitüsü sitesinde fotoğraflar. (Rusça)
- Ivan Gabrielyan, Johanna Kovar-Eder.4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Obituary 16 Kasım 20104 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
