Acıgöl, Nevşehir
| Acıgöl | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Nevşehir |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mustafa Çakır [1] |
| • Belediye başkanı | Ercan Ertaş (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 499 km² |
| Rakım | 1250 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 19,561 |
| • Kır | 13,320 |
| • Şehir | 6.042 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 50140 |
| İl alan kodu | 0384 |
| İl plaka kodu | 50 |
Resmî site [ http://www.acigol.bel.tr/ Belediye] | |
Acıgöl, (Osmanlı Türkçesi: ﺁﺟﯽ ﮔﻮل), Nevşehir İline bağlı ilçe.
1914 yılında bucak merkezi, 1952 yılında kasaba, 1987 yılında da 3392 sayılı kanunla Nevşehir iline bağlı bir ilçe olmuştur. Nevşehir-Aksaray karayolu üzerinde bulunan Acıgöl ilçesinin merkezi Nevşehir'e 20 km uzaklıktadır. İlçenin, biri ilçe Merkez Belediyesi olmak üzere 5 belediyesi ve 8 köyü vardır. İlçe ekonomisi genelde tarıma ve hayvancılığa dayalıdır.
Tarihi
İlçenin ilk adının Topada olduğu, sonradan bu ismin Dobada olarak kullanıldığı yapılan incelemelerden anlaşılmıştır.
İlk çağlarda Kapadokya diye anılan bölgenin ortasında bulunan ilçe lll-4 yüzyıllar arasındaki Hıristiyanlık aleminin buhranlı dönemlerinde önemli bir yerleşme alanı olmuştur.
Hititlerin, Firiglerin Perslerin ve İskender İmparatorluğunun hakimiyetinde kalmış, Roma idaresinde bulunmuş, bu İmparatorluğun ikiye ayrılmasıyla da Bizans sınırları içerisinde kalmıştır.
İslam ordularının İstanbul seferleri sırasında geçici olarak istila edilen bu topraklar, 1015’den itibaren Anadolu'ya başlayan Türk akınlarının tesirinde kalmış, 1071 Malazgirt zaferinden sonrada kesin olarak TÜRK toprağı olmuştur.
Önceleri Danişmendlilerin hakim olduğu topraklar, 1175'en itibaren Anadolu Selçuklu Devleti’nin eline geçmiştir. Bu devletin 1308'de yıkılmasından sonra İlhanlılar, Eretnaoğulları, Kadı Burhanettin ve Karamanoğullarının idaresinde bulunmuş, Yavuz Sultan Selim tarafından 1515'e Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Coğrafi yapı
Acıgöl ilçesi, bağlı olduğu Nevşehir İlinin batısında, Acıöz Çayı'nın çevresinde kurulmuştur.
İdari sınırlar olarak doğusunda Nevşehir, batısında Aksaray, güneyinde Derinkuyu İlçesi ve kuzeyinde Gülşehir ilçesi ile çevrilidir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1235 metre olup, yüzölçümü henüz belli değildir. İlçenin çevresinde volkanik olaylar sonucu sönmüş yanardağlar mevcuttur. Bu dağlar lav ve tüf püskürmüş, bu püskürük maddeler çevrede kalın tabakalar halinde tortulaşmıştır. Bu tortulara Maar denilmektedir. Şu anda içinde su bulunmayan ve ilçeye adını veren Acıgöl çukurluğu da aslında yanardağ ağzıdır. (Volkanik Göldür) İlçenin tek akarsuyu ACIÖZ çayıdır. Bu çay Tepeköy den çıkar. Tatlarin sulama barajından Kızılırmağa dökülür.
Bitki örtüsü olarak ; İç Anadolu Bölgesi'nin tipik örtüsü, bozkır bitkileri yaygındır. Ancak toprak ve su şartlarının elverişli olduğu yerlerde bitkiler oldukça gürdür. kapsamlı resim galerisi için http://dobada.net
Demografi
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[4] | 26.048 | 6.489 | 19.559 |
| 2000[5] | 24.844 | 6.702 | 18.142 |
| 2007[6] | 21.846 | 5.821 | 16.025 |
| 2008[7] | 21.475 | 5.803 | 15.672 |
| 2009[8] | 21.450 | 5.854 | 15.596 |
| 2010[9] | 20.865 | 5.825 | 15.040 |
| 2011[10] | 20.382 | 5.816 | 14.566 |
| 2012[11] | 19.943 | 5.817 | 14.126 |
| 2013[12] | 19.733 | 5.847 | 13.886 |
| 2014[13] | 19.399 | 5.756 | 13.643 |
| 2015[14] | 19.203 | 5.748 | 13.455 |
| 2016[14] | 19.287 | 5.797 | 13.490 |
| 2017[14] | 19.121 | 5.795 | 13.326 |
| 2018[14] | 19.561 | 5.848 | 13.713 |
| 2019[14] | 19.362 | 5.934 | 13.428 |
| 2020[14] | 19.362 | 6.042 | 13.320 |
Eğitim
İlçe merkezinde 4 ilköğretim okulu, 1 lise, 1 İ.H.L. mevcuttur. İlçeye bağlı İnallı Kasabasında 1 , Kurugöl Kasabasında 2 ilköğretim okulu, Tatlarin Kasabasında 1 ilköğretim okulu, Karapınar kasabasında 2 İlköğretim okulu bulunmaktadır.
İlçe merkezi, kasaba ve köylerinde toplam 19 adet ilköğretim okulu mevcuttur İlçede özel eğitim kuruluşu yoktur. İlçe genelinin okuma yazma oranı %90’dır!
Şu anda ilçe genelinde 19 ilköğretim 2 ortaöğretim ve 1 yaygın eğitim kapsamına giren H.E.M. olmak üzere toplam 22 kurumla eğitim – öğretime devam edilmektedir. İlköğretim okullarının şu ana kadar 12’sinde II. kademe mevcuttur. 4 İlköğretim okulunda ise birleştirilmiş sınıf uygulaması devam etmektedir. Okulların 6 tanesi ilçe merkezinde, 6 tanesi kasabalarda ve 9 tanesi de köylerdedir.
Ekonomi
İlçe ekonomisi 3 dalda gelişme göstermektedir. Bunlar tarım, hayvancılık ve ticarettir.Fazla iyi olmasada idaretenlik gelir ve giderleri vardır.
Tarım
Ayçiçeği, soğan, hububat, baklagiller, patates, çekirdeklik kabak ekilmektedir. 12.800 dekar bağ tesis edilmiştir. Bu bağlarda genellikle çavuş, parmak, bulut üzüm çeşitleri ekilmektedir.
İlçede az sayıda meyve bahçesi tesis edilmiş olup, yol ve tarla kıyılarında çok sayıda kayısı ağacı bulunmaktadır. Bu kayısılardan elde edilen meyveler yaş, kuru halde ve çıkarılan çekirdekler satışa sunularak istifade edilmektedir. 108.900. dekar çayır mera arazisi mevcuttur, ancak bu arazilerden yeterince istifade edilmemektedir.
Toprak yapısı
Toprak alüvial ve humuslu yapıda olduğu için gür bitki örtüsü vardır. Toprak yapısı ve iklim şartlarına uygun olarak üzüm bağları geniş yer kaplar tuzlu ve çorak topraklarda bitki örtüsü cılız ve seyrek olduğundan tarımsal faaliyetler verimli değildir.
Suları
İlçedeki sulu araziler çiftçilerin kendi imkânları ile tesis ettikleri sondaj kuyuları vasıtasıyla sulanır. Ayrıca Tatlarin Kasabasında bir sulama barajı mevcut olup barajdan 300 dekar arazi sulanmaktadır. Sulanabilir arazi 49.900 dekar (%23,4), kıraç arazi 163,350 dekar (% 76,6) dır.
Toprağı işletme tarzı
Ekim, dikim, hasat, harman, taşıma vs. gibi zirai faaliyetler çoğunlukla tarım alet ve makinaları ile yapılmaktadır. Böylelikle entansif tarım yapma yönünde gelişmeler olmaktadır.
Ürünlerin pazar ve tüketim durumu
Patates, toptancılara ve tüketiciye satılıp, yemeklik olarak kullanılmaktadır. Hububat büyük kısmı ile çiftçi ailesinin kendi ihtiyaçları karşılandıktan sonra Toprak Mahsulleri Ofisine ve toptancılara satılıp ekmeklik, makarnalık , yemlik ve tohumluk olarak kullanılmaktadır. Kozluca Köyü, Tatlarin Kasabası ve azda olsa diğer köylerde pazar için sebze üretilmektedir.
Tarımsal kredi kullanımı
Tarım Kredi Kooperatifi ve TC: Ziraat Bankası Kredileri kullanılmaktadır.
Hayvancılık
İlçe merkez ve köylerinde hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Büyükbaş hayvancılıkta et ve süt verim yönlü hayvanlar beslenmektedir. İlçe merkezinde süt birliğinin kurulması ile birlikte hayvanlardan elde edilen sütlerin pazarlama sorunu ortadan kalkmıştır. İlçede ayrıca koyun yetiştiriciliği yapılmakta ve yetiştirilen bu koyunların et, süt ve yağından yararlanılmaktadır.
Şu anda Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından kurulan ve işletme hakkı Köylere Hizmet Götürme birliğine Devredilen 10 ton kapasiteli süt toplama merkezi süt sığırcılığına olan talebi artırmaktadır.
Turizm
İlçenin turizm potansiyeli yüksek olduğu halde gösterilen faaliyetler son derece azdır. İlçede bulunan belli başlı turistik yöreler şunlardır:
- Acıgöl Yer altı Şehri : Turizme henüz tam olarak kazandırılamamıştır.
- Tatlarin Kasabası Yer altı Şehri : Bir kısmı turizme açılmıştır.
- Kurugöl Kasabası Yer altı Şehri : Turizme açılmamıştır.
- Ağıllı Köyünde bulunan Yazılı Kaya
- Acıgöl ilçesi kepez ve iğdeli ören yerleri
Kaynakça
- ^ http://www.acigol.gov.tr/
- ^ Harita Genel Komutanlığı - İl ve İlçe Yüzölçümleri
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 1 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Acıgöl Nüfusu - Nevşehir". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Nevşehir Acıgöl Nüfusu". nufusune.com.