Edegül, Ardahan
| Edegül | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Edegül Edegül'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2019) | |
| • Toplam | 87 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Edegül, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Eski adı Adaguli'dir. Gürcüce bir yer adı olan Adaguli (ადაგული), Eski Gürcücede "yanma" anlamındaki "adagva" (ადაგვა) kelimesinden türemiştir ve "yanmış" (yer), "yanıklı" anlamına gelir.[3] Bu ad 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine Adagul / Adagül (اداكول) olarak girmiştir.[4] Köyün adı zaman içinde Edegül'e (ۀدەكول) dönüşmüştür.[5]
Adaguli, 16. yüzyılın ortasında Osmanlılar Gürcülerden ele geçirdiğinde büyükçe bir yerleşmeydi. Bu yüzyılın sonunda Çıldır Eyaleti içinde Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 27 haneden (135/162 kişi) oluşuyordu. Vergi vermekle yükümlü olarak Giorgi, Pavle, Badria, Sargis, Zakara, İvane, Giorgi, Cavaha, Abram gibi erkek adları kaydedilmişti. Her hanenin ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınması, Adaguli'nin bir Hrıstiyan köyü olduğunu göstermektedir.[6]
Adaguli, üç yüzyılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinin Adagül (Адагюль) biçiminde kaydettiği Adaguli, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada yer alan Değirmendere nahiyesinin köylerinden biri olan Adaguli'de 1886 yılında 59 kişi yaşıyordu.[7]
Adaguli, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Rus idaresinin son bulmasının ardından bir süre bağımsız Gürcistan’ın sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali daha sona ermeden Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında, 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Türkiye’ye bırakıldı.[8] 1928 tarihli köy listesinde “Edegül” olarak kaydedilmiş olan Adaguli, bu tarihte Kars vilayeti içinde Ardahan kazasına bağlı Yalnızçam nahiyesinin bir köyüydü.[5] 1992 yılında Ardahan ilçesi il olunca, Edegül de bu ilin merkez ilçesinin köyü haline geldi.
Rus idaresi sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, 1917 yılında Adaguli’nin gerçek bir Gürcü köyü olduğunu, burada 26 hanede 533 Müslüman Gürcünün yaşadığını ve köydeki eski kilisenden geriye sadece duvarların kaldığını yazmıştır.[9]
Coğrafya
Köy, Ardahan il merkezine 10 km uzaklıktadır.[10]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2019 | 87[2] |
| 2018 | 81[2] |
| 2017 | 99[2] |
| 2016 | 85[2] |
| 2015 | 88[2] |
| 2014 | 95[2] |
| 2013 | 98[2] |
| 2012 | 104[2] |
| 2011 | 106[2] |
| 2010 | 106[2] |
| 2009 | 102[2] |
| 2008 | 90[2] |
| 2007 | 89[2] |
| 2000 | 130[10] |
| 1990 | 214[10] |
| 1985 | 277[10] |
Kaynakça
- ^ "Edegul, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n "Ardahan Merkez Edegül Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "ადაგვა" kelimesinin anlamı
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 429.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 429; II. cilt (1941), s. 420.
- ^ "Ardahan kazası (1886 Yılı)” (Rusça).
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” (Gürcüce), Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, Sayı: 220.
- ^ a b c d "Edegül Köyü". YerelNet.org.tr. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
 | Türkiye'deki bir köy ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |